I. Cơ sở lý luận của đề tài
Nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 4-5 tuổi là một lĩnh vực quan trọng trong giáo dục mầm non. Giáo dục mầm non không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình hình thành và phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Theo các nhà nghiên cứu, vốn từ là nền tảng cho sự phát triển ngôn ngữ, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tư duy của trẻ. Hoạt động trải nghiệm được xem là phương pháp hiệu quả để trẻ có thể tiếp thu và mở rộng vốn từ thông qua việc khám phá và tương tác với môi trường xung quanh. John Dewey, một nhà giáo dục nổi tiếng, đã nhấn mạnh rằng giáo dục là quá trình trải nghiệm, nơi trẻ không chỉ học từ sách vở mà còn từ những gì chúng trải qua trong cuộc sống hàng ngày.
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoạt động trải nghiệm không phải là khái niệm mới. Các nhà giáo dục như E. Tikheeva và A. Coomenxki đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng các giác quan trong quá trình học tập. Họ cho rằng trẻ em học tốt hơn khi được tham gia vào các hoạt động thực tiễn, nơi mà chúng có thể sờ, mó, ngửi và nhìn thấy. Điều này cho thấy rằng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm không chỉ giúp trẻ phát triển vốn từ mà còn kích thích sự tò mò và khả năng sáng tạo của trẻ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc phát triển vốn từ cho trẻ trong độ tuổi này là rất cần thiết, vì đây là giai đoạn mà trẻ có khả năng tiếp thu ngôn ngữ một cách nhanh chóng và hiệu quả nhất.
II. Cơ sở thực tiễn của đề tài
Thực trạng hiện nay cho thấy rằng việc tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 4-5 tuổi còn nhiều hạn chế. Nhiều giáo viên vẫn chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Kết quả khảo sát cho thấy rằng số lượng từ mà trẻ sử dụng còn rất thấp, và nhiều trẻ không thể diễn đạt ý tưởng của mình một cách rõ ràng. Điều này cho thấy cần có sự can thiệp kịp thời từ phía giáo viên để thiết kế và tổ chức các hoạt động trải nghiệm phù hợp, giúp trẻ mở rộng vốn từ và cải thiện khả năng giao tiếp. Việc tổ chức các hoạt động này không chỉ giúp trẻ học hỏi mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực, nơi trẻ có thể tự do khám phá và sáng tạo.
2.1. Địa bàn điều tra
Địa bàn nghiên cứu được thực hiện tại hai trường mầm non: Trường Mầm non Đất Việt và Trường Mầm non Hòa Phong, cả hai đều nằm trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Qua quá trình khảo sát, các giáo viên đã chia sẻ về những khó khăn trong việc tổ chức hoạt động trải nghiệm. Họ cho rằng nội dung các hoạt động còn nghèo nàn và chưa hấp dẫn đối với trẻ. Điều này dẫn đến việc trẻ không hứng thú tham gia, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển vốn từ của trẻ. Cần có sự hỗ trợ từ phía nhà trường và các chuyên gia để cải thiện chất lượng các hoạt động trải nghiệm này.
III. Đề xuất quy trình tổ chức hoạt động trải nghiệm
Để nâng cao hiệu quả của hoạt động trải nghiệm trong việc phát triển vốn từ cho trẻ 4-5 tuổi, cần thiết phải xây dựng một quy trình tổ chức rõ ràng và khoa học. Quy trình này bao gồm việc xác định mục tiêu cụ thể cho từng hoạt động, lựa chọn nội dung phù hợp với độ tuổi và sở thích của trẻ, cũng như thiết kế các hoạt động đa dạng và phong phú. Giáo viên cần được đào tạo để có thể tổ chức các hoạt động trải nghiệm một cách linh hoạt, sáng tạo, và phù hợp với điều kiện thực tế của lớp học. Việc này không chỉ giúp trẻ phát triển vốn từ mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích trẻ tham gia và khám phá.
3.1. Nguyên tắc thiết kế các hoạt động trải nghiệm
Nguyên tắc thiết kế các hoạt động trải nghiệm cần phải đảm bảo tính phù hợp với đặc điểm tâm lý và nhu cầu của trẻ. Các hoạt động nên được tổ chức theo nhóm nhỏ để trẻ có thể tương tác và học hỏi lẫn nhau. Đồng thời, giáo viên cần tạo ra không gian học tập thoải mái, khuyến khích trẻ tự do thể hiện bản thân và khám phá thế giới xung quanh. Việc sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, như học qua chơi, sẽ giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên và hiệu quả hơn. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển vốn từ mà còn nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo của trẻ.
