Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh Ở Các Trường Tiểu Học Thành Phố Lào Cai

• Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Hoàn
• Người hướng dẫn: TS. Trần Văn Mừng
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Phát Triển Năng Lực Học Sinh Tại Trường Tiểu Học Lào Cai
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• Lý do chọn đề tài
• Mục đích nghiên cứu
• Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• Giả thuyết khoa học
• Nhiệm vụ nghiên cứu
• Giới hạn phạm vi nghiên cứu
• Phương pháp nghiên cứu
• Cấu trúc của luận văn
• 1. Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 2 THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh
• 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
• 1.2.1. Năng lực, phát triển năng lực học sinh
• 1.2.2. Dạy học, dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh
• 1.2.3. Quản lý, quản lý hoạt động dạy học
• 1.2.4. Dạy học môn Toán ở trường tiểu học
• 1.2.5. Dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.2.6. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3. Lý luận về hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3.1. Vị trí, vai trò của môn Toán lớp 2 trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở bậc tiểu học
• 1.3.2. Mục tiêu dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3.3. Những năng lực cần hình thành ở học sinh thông qua dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực
• 1.3.4. Nội dung chương trình dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3.5. Phương pháp dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3.6. Hình thức dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.3.7. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực
• 1.4. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.4.3. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học
• 1.5.1. Các yếu tố chủ quan
• 1.5.2. Các yếu tố khách quan
• 1.6. Kết luận chương 1
• 2. Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI
• 2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học thành phố Lào Cai
• 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng
• 2.2.1. Mục đích khảo sát
• 2.2.2. Đối tượng khảo sát
• 2.2.3. Nội dung khảo sát
• 2.2.4. Phương pháp khảo sát
• 2.2.5. Xử lý số liệu
• 2.3. Thực trạng dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu DH môn Toán theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.3. Thực trạng thực hiện nội dung chương trình dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.4. Thực trạng các phương pháp DH môn Toán theo hướng PTNL HS ở các trường TH TP Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.5. Thực trạng các hình thức tổ chức dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.3.6. Thực trạng đánh giá kết quả dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.6. Đánh giá chung về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng PTNL học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 2.6.1. Nguyên nhân của hạn chế
• 2.7. Kết luận chương 2
• 3. Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ LÀO CAI, TỈNH LÀO CAI
• 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu của giáo dục tiểu học
• 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
• 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ
• 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa
• 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, hiệu quả
• 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 3.2.1. Chỉ đạo tổ chuyên môn, giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL cho học sinh phù hợp với thực tiễn các trường tiểu học thành phố Lào Cai
• 3.2.2. Chỉ đạo đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 3.2.4. Tổ chức xây dựng môi trường học tập thân thiện tích cực nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của giáo viên và học sinh trong hoạt động dạy học nói chung và dạy học môn Toán nói riêng
• 3.2.5. Chỉ đạo huy động các nguồn lực để tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng PTNL cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai
• 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp
• 3.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất
• 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm
• 3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm
• 3.4.3. Nội dung và kết quả khảo nghiệm
• 3.5. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 3.5.1. Đối với Sở giáo dục đào tạo và phòng giáo dục thành phố Lào Cai
• 3.5.2. Đối với cán bộ quản lý ở các trường tiểu học
• 3.5.3. Đối với giáo viên ở các trường tiểu học
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Quản Lý Dạy Học Toán Tiểu Học Tại Lào Cai

Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường tiểu học ở thành phố Lào Cai là vô cùng quan trọng. Định hướng đổi mới giáo dục Việt Nam đặt mục tiêu phát triển toàn diện cho học sinh, không chỉ về kiến thức mà còn về kỹ năng và phẩm chất. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhấn mạnh vào việc phát triển năng lực cho học sinh tiểu học, đòi hỏi sự thay đổi căn bản trong cách thức tổ chức dạy và học. Hoạt động dạy học Toán là sự tương tác giữa giáo viên và học sinh, trong đó hoạt động dạy đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển hoạt động học của học sinh. Các trường tiểu học ở Lào Cai đã có những nỗ lực nhất định trong việc triển khai dạy học theo hướng phát triển năng lực, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục. Việc quản lý tốt hoạt động học tập môn Toán cho học sinh là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục.

1.1. Tầm quan trọng của phát triển năng lực toán học

Phát triển năng lực toán học của học sinh tiểu học không chỉ là trang bị kiến thức mà còn là rèn luyện tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này phù hợp với mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018, tập trung vào việc hình thành và phát triển các năng lực cốt lõi và năng lực đặc thù của môn học. Việc dạy học toán theo hướng phát triển năng lực giúp học sinh trở nên chủ động, sáng tạo và tự tin hơn trong học tập và cuộc sống. Theo Điều 2 Luật Giáo dục, mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện.

1.2. Thực trạng dạy và học toán tiểu học tại Lào Cai

Mặc dù đã có những tiến bộ, hoạt động dạy học môn Toán ở các trường tiểu học Lào Cai vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Học sinh chưa thực sự hứng thú với môn học, phương pháp học tập còn thụ động và chưa phát huy được tính sáng tạo. Giáo viên cần được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để triển khai hiệu quả các phương pháp dạy học tích cực. Cần có sự đánh giá khách quan, trung thực để xác định được những tồn tại và có giải pháp khắc phục kịp thời.

II. Vấn Đề Thách Thức Quản Lý Dạy Toán Tại Lào Cai

Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu đồng bộ trong nhận thức và thực hiện quản lý chất lượng dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học. Nhiều giáo viên chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để triển khai hiệu quả các phương pháp dạy học tích cực. Bên cạnh đó, việc đánh giá năng lực học sinh còn gặp nhiều khó khăn, chưa có công cụ và tiêu chí đánh giá phù hợp. Sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong việc hỗ trợ học sinh học tập môn Toán còn hạn chế. Ngoài ra, một số CBQL chưa quan tâm tới việc xây dựng kế hoạch DH và tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch DH môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh.

2.1. Hạn chế trong phương pháp dạy và học toán hiện tại

Phương pháp dạy học truyền thống vẫn còn phổ biến, chưa khuyến khích được sự chủ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh thường tiếp thu kiến thức một cách thụ động, ít có cơ hội thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế. Cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong phương pháp dạy học để tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả hơn.

2.2. Thiếu hụt về nguồn lực và cơ sở vật chất

Nhiều trường tiểu học, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa, còn thiếu thốn về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai các hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực. Cần tăng cường đầu tư để cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

2.3. Đánh giá năng lực học sinh còn nhiều bất cập

Việc đánh giá năng lực học sinh môn Toán hiện nay chủ yếu dựa vào các bài kiểm tra viết, chưa đánh giá được đầy đủ các năng lực tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề của học sinh. Cần có sự đổi mới trong phương pháp đánh giá để đảm bảo tính khách quan, công bằng và toàn diện.

III. Cách Đổi Mới Phương Pháp Dạy Toán Phát Triển Năng Lực

Để đổi mới phương pháp dạy học toán tiểu học, cần tập trung vào việc tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tham gia chủ động của học sinh. Giáo viên cần sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, dạy học hợp tác, dạy học giải quyết vấn đề. Tăng cường sử dụng các phương tiện trực quan và công nghệ thông tin để minh họa kiến thức và tạo hứng thú cho học sinh. Đặc biệt, cần chú trọng đến việc phát triển tư duy toán học cho học sinh, giúp các em hiểu rõ bản chất của các khái niệm toán học và biết cách vận dụng kiến thức vào thực tế.

3.1. Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong môn Toán

Các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, dạy học hợp tác, dạy học giải quyết vấn đề giúp học sinh trở nên chủ động, sáng tạo và tự tin hơn trong học tập. Giáo viên cần biết cách thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với năng lực và sở thích của học sinh, tạo cơ hội cho học sinh được thực hành và vận dụng kiến thức.

3.2. Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học toán

Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học toán giúp giáo viên minh họa kiến thức một cách sinh động, hấp dẫn và tạo hứng thú cho học sinh. Các phần mềm dạy học, trò chơi toán học giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.

3.3. Xây dựng môi trường học tập thân thiện tích cực

Môi trường học tập thân thiện, tích cực giúp học sinh cảm thấy thoải mái, tự tin và hứng thú với môn học. Giáo viên cần tạo ra bầu không khí cởi mở, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, chia sẻ ý kiến và hợp tác với nhau.

IV. Bí Quyết Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Toán Hiệu Quả

Quản lý hiệu quả hoạt động dạy và học môn Toán đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa hiệu trưởng, giáo viên và các bộ phận liên quan. Hiệu trưởng cần xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực toán học cho học sinh tiểu học cho giáo viên, tạo điều kiện cho giáo viên được học tập, nâng cao trình độ chuyên môn. Giáo viên cần chủ động sinh hoạt chuyên môn môn toán tiểu học, đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường sử dụng các phương tiện trực quan và công nghệ thông tin. Cần có sự kiểm tra, đánh giá thường xuyên để nắm bắt tình hình và có giải pháp điều chỉnh kịp thời.

4.1. Xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết và phù hợp

Kế hoạch dạy học cần được xây dựng chi tiết, cụ thể và phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, từng đối tượng học sinh. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, cũng như các hoạt động kiểm tra, đánh giá.

4.2. Tăng cường kiểm tra đánh giá thường xuyên

Việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên giúp giáo viên nắm bắt được tình hình học tập của học sinh, từ đó có giải pháp điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp. Cần sử dụng đa dạng các hình thức kiểm tra, đánh giá để đánh giá toàn diện các năng lực của học sinh.

4.3. Phát huy vai trò của tổ chuyên môn và sinh hoạt chuyên môn

Tổ chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học môn Toán. Sinh hoạt chuyên môn cần được tổ chức thường xuyên, tạo cơ hội cho giáo viên trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ các phương pháp dạy học hay và giải quyết các khó khăn trong quá trình dạy học.

V. Ứng Dụng Thực Tế Kết Quả Nghiên Cứu Tại Lào Cai

Nghiên cứu này tập trung khảo sát thực tế quản lý hoạt động dạy và học ở trường tiểu học tại 10 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Lào Cai. Kết quả cho thấy, việc triển khai các biện pháp đổi mới phương pháp dạy học và quản lý đã mang lại những chuyển biến tích cực. Học sinh trở nên hứng thú hơn với môn Toán, kết quả học tập được cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức cần vượt qua, đặc biệt là về cơ sở vật chất và trình độ chuyên môn của giáo viên. Cần có sự đầu tư và hỗ trợ hơn nữa để bồi dưỡng giáo viên môn toán tiểu học, đảm bảo tất cả các trường đều có đủ điều kiện để triển khai hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông 2018.

5.1. Khảo sát thực trạng và đánh giá hiệu quả

Việc khảo sát thực trạng và đánh giá hiệu quả giúp xác định được những điểm mạnh, điểm yếu của hoạt động dạy học môn Toán, từ đó có giải pháp cải thiện. Cần sử dụng các công cụ đánh giá khách quan, tin cậy và phù hợp với đặc điểm của từng trường học.

5.2. Chia sẻ kinh nghiệm và mô hình thành công

Việc chia sẻ kinh nghiệm và mô hình thành công giúp các trường học học hỏi lẫn nhau, nhân rộng các phương pháp dạy học hay và các biện pháp quản lý hiệu quả. Cần tổ chức các hội thảo, tập huấn để giáo viên có cơ hội giao lưu, học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm.

5.3. Đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi

Dựa trên kết quả khảo sát và đánh giá, cần đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi để cải thiện hoạt động dạy học môn Toán. Các giải pháp cần phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường học và đảm bảo tính bền vững.

VI. Kết Luận Hướng Phát Triển Quản Lý Dạy Toán Tương Lai

Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực tại các trường tiểu học Lào Cai cho thấy tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học và quản lý. Để nâng cao chất lượng giáo dục, cần tiếp tục đầu tư vào cơ sở vật chất, bồi dưỡng giáo viên và tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng. Trong tương lai, cần tập trung vào việc xây dựng hệ thống đánh giá năng lực học sinh toàn diện, phát triển các chương trình dạy học linh hoạt và cá nhân hóa, đáp ứng nhu cầu của từng học sinh.

6.1. Đề xuất cho Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai

Sở Giáo dục và Đào tạo Lào Cai cần tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn các trường tiểu học trong việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018. Cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên, cung cấp đầy đủ tài liệu và trang thiết bị dạy học.

6.2. Kiến nghị cho cán bộ quản lý và giáo viên

Cán bộ quản lý cần chủ động xây dựng kế hoạch, tổ chức và chỉ đạo các hoạt động dạy học môn Toán. Giáo viên cần không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn, đổi mới phương pháp dạy học và tăng cường sử dụng công nghệ thông tin.

6.3. Định hướng nghiên cứu tiếp theo

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc xây dựng hệ thống đánh giá năng lực học sinh toàn diện, phát triển các chương trình dạy học linh hoạt và cá nhân hóa, nghiên cứu về tác động của công nghệ thông tin đến kết quả học tập môn Toán.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục Việt Nam, phát triển năng lực học sinh trở thành mục tiêu trọng tâm, đặc biệt trong chương trình giáo dục phổ thông 2018. Theo Luật Giáo dục và Nghị quyết 29-NQ/TW, việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh là yêu cầu cấp thiết. Thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, với khoảng 10 trường tiểu học được khảo sát trong năm học 2020-2021 và 2021-2022, là địa bàn nghiên cứu điển hình cho việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Môn Toán lớp 2 giữ vai trò nền tảng trong việc hình thành năng lực toán học và các phẩm chất chung cho học sinh tiểu học. Tuy nhiên, thực trạng dạy học môn Toán tại các trường tiểu học thành phố Lào Cai còn nhiều hạn chế như học sinh thiếu động cơ học tập, chưa biết cách học hiệu quả, dẫn đến tỷ lệ đạt chuẩn đầu ra thấp. Nguyên nhân chủ yếu là do giáo viên và hiệu trưởng chưa quản lý tốt hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực, thiếu sự thống nhất trong kế hoạch và phương pháp giảng dạy.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường tiểu học thành phố Lào Cai, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học trên địa bàn. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2023, dựa trên số liệu thu thập từ các cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tại 10 trường tiểu học tiêu biểu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và dạy học phát triển năng lực học sinh. Trước hết, khái niệm năng lực được hiểu là khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân để thực hiện thành công một hoạt động trong bối cảnh cụ thể. Phát triển năng lực học sinh là quá trình tối đa hóa tiềm năng cá nhân dựa trên đặc điểm tâm sinh lý và nhu cầu học tập.

Lý thuyết dạy học theo hướng phát triển năng lực nhấn mạnh vai trò trung tâm của học sinh trong quá trình học tập, với giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn và hỗ trợ. Các phương pháp dạy học như dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, dạy học trực quan và dạy học trải nghiệm được áp dụng nhằm phát triển năng lực tư duy, giải quyết vấn đề, giao tiếp và sử dụng công cụ học tập.

Về quản lý hoạt động dạy học, luận văn vận dụng mô hình quản lý giáo dục với các chức năng chính: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá. Hiệu trưởng đóng vai trò chủ đạo trong việc quản lý toàn bộ quá trình dạy học môn Toán, phối hợp với tổ chuyên môn và giáo viên để đảm bảo thực hiện mục tiêu phát triển năng lực học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Về lý thuyết, các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh và hệ thống hóa được áp dụng để xây dựng cơ sở lý luận vững chắc.

Về thực tiễn, nghiên cứu tiến hành khảo sát tại 10 trường tiểu học trên địa bàn thành phố Lào Cai trong năm học 2020-2021 và 2021-2022. Đối tượng khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên bộ môn Toán lớp 2 và học sinh. Phương pháp thu thập dữ liệu bao gồm phỏng vấn đàm thoại, điều tra bằng bảng hỏi và quan sát trực tiếp hoạt động dạy học.

Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 50 cán bộ quản lý và giáo viên, cùng với quan sát trên 100 tiết dạy học môn Toán lớp 2. Phân tích số liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, lập bảng biểu và so sánh tỷ lệ phần trăm nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý hoạt động dạy học.

Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong vòng 5 tháng, từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2023, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và phân tích chính xác để đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về vị trí, vai trò của môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh: Khoảng 75% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của việc dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực. Tuy nhiên, vẫn còn 25% chưa thực sự hiểu rõ hoặc chưa áp dụng hiệu quả trong thực tế giảng dạy.

2. Thực trạng thực hiện mục tiêu dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực: Chỉ khoảng 60% giáo viên thực hiện đầy đủ các mục tiêu phát triển năng lực trong kế hoạch dạy học. Tỷ lệ học sinh đạt chuẩn năng lực toán học theo đánh giá định kỳ đạt khoảng 55%, thấp hơn so với yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

3. Phương pháp và hình thức dạy học: Khoảng 65% giáo viên sử dụng phương pháp dạy học tích cực như giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, nhưng hiệu quả chưa cao do thiếu kỹ năng và kinh nghiệm. Hình thức dạy học theo nhóm và trải nghiệm còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng 30% số tiết học được quan sát.

4. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn chỉ đạo lập kế hoạch và tổ chức thực hiện chưa đồng bộ, với khoảng 40% trường có kế hoạch chi tiết và được thực hiện nghiêm túc. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học theo hướng phát triển năng lực còn mang tính hình thức, chưa phản ánh đúng năng lực thực tế của học sinh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố. Trước hết, sự chuyển biến từ nhận thức sang thực hành của giáo viên còn chậm, do thiếu các buổi tập huấn chuyên sâu về dạy học phát triển năng lực. Bên cạnh đó, hiệu trưởng chưa phát huy hết vai trò quản lý, chưa tạo được môi trường học tập tích cực và chưa huy động hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả khảo sát tại Lào Cai tương đồng với tình trạng chung của nhiều địa phương khác, nơi việc đổi mới phương pháp dạy học và quản lý còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và tổ chức hình thức dạy học đa dạng đã được ghi nhận là yếu tố then chốt giúp nâng cao năng lực học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, biểu đồ tròn về mức độ thực hiện kế hoạch dạy học và bảng so sánh tỷ lệ học sinh đạt chuẩn năng lực theo từng trường. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp dạy học phát triển năng lực, kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm và đánh giá năng lực học sinh. Mục tiêu nâng tỷ lệ giáo viên áp dụng hiệu quả phương pháp tích cực lên trên 80% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Lào Cai phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng.

2. Xây dựng và triển khai kế hoạch dạy học đồng bộ: Hiệu trưởng cần chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán lớp 2 theo hướng phát triển năng lực, đảm bảo tính thống nhất và khả thi. Thời gian hoàn thành kế hoạch chi tiết trong 3 tháng đầu năm học. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chuyên môn các trường tiểu học.

3. Đổi mới phương pháp đánh giá kết quả học tập: Áp dụng đa dạng các hình thức đánh giá như quan sát, vấn đáp, bài tập thực hành và dự án học tập để phản ánh chính xác năng lực học sinh. Mục tiêu tăng cường đánh giá thường xuyên và định kỳ theo hướng phát triển năng lực trong toàn bộ năm học. Chủ thể thực hiện: Giáo viên bộ môn và tổ chuyên môn.

4. Tạo môi trường học tập thân thiện, tích cực: Huy động nguồn lực để cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đồng thời khuyến khích hoạt động trải nghiệm và học tập ngoài lớp học. Mục tiêu nâng cao sự tham gia tích cực của học sinh trong các hoạt động dạy học môn Toán. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu nhà trường phối hợp với phụ huynh và cộng đồng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục: Giúp hiểu rõ vai trò và phương pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý tại các trường tiểu học.

2. Giáo viên tiểu học, đặc biệt giáo viên môn Toán lớp 2: Cung cấp kiến thức về phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật tổ chức hoạt động và đánh giá năng lực học sinh, hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Là tài liệu tham khảo quý giá về cơ sở lý luận, thực trạng và biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh.

4. Phòng Giáo dục và Đào tạo các địa phương: Hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và chỉ đạo chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học theo định hướng phát triển năng lực.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực là gì?
   Quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực là quá trình tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá nhằm đảm bảo hoạt động dạy học giúp học sinh phát triển toàn diện các năng lực cần thiết, không chỉ truyền thụ kiến thức mà còn phát triển kỹ năng và thái độ tích cực.

2. Tại sao môn Toán lớp 2 lại quan trọng trong phát triển năng lực học sinh?
   Môn Toán lớp 2 là nền tảng giúp học sinh hình thành năng lực tư duy toán học, giải quyết vấn đề và sử dụng công cụ học tập. Đây là giai đoạn quan trọng để phát triển các kỹ năng cơ bản và thái độ học tập tích cực, ảnh hưởng đến quá trình học tập sau này.

3. Những phương pháp dạy học nào được khuyến khích để phát triển năng lực học sinh?
   Các phương pháp như dạy học giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, dạy học trực quan, dạy học trải nghiệm và tổ chức trò chơi được khuyến khích nhằm tăng cường sự chủ động, sáng tạo và hợp tác của học sinh trong quá trình học tập.

4. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán là gì?
   Hiệu trưởng chịu trách nhiệm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy học môn Toán, tạo môi trường thuận lợi, huy động nguồn lực và phối hợp các bộ phận để đảm bảo mục tiêu phát triển năng lực học sinh được thực hiện hiệu quả.

5. Làm thế nào để đánh giá chính xác năng lực học sinh trong môn Toán lớp 2?
   Đánh giá năng lực học sinh cần kết hợp nhiều hình thức như quan sát, vấn đáp, bài tập thực hành, dự án học tập và đánh giá thường xuyên, định kỳ. Việc này giúp phản ánh toàn diện khả năng tư duy, giải quyết vấn đề, giao tiếp và sử dụng công cụ học tập của học sinh.

Kết luận

• Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường tiểu học thành phố Lào Cai còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực và tổ chức đánh giá năng lực học sinh.
• Hiệu trưởng và tổ chuyên môn đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
• Đề xuất các biện pháp quản lý bao gồm bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, xây dựng kế hoạch đồng bộ, đổi mới phương pháp đánh giá và tạo môi trường học tập tích cực.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các nhà quản lý, giáo viên và các cơ quan giáo dục tham khảo, áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế của từng trường tiểu học trên địa bàn.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán và phát triển năng lực học sinh tiểu học tại thành phố Lào Cai!