Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo Nghị quyết 29-NQ/TW, hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học ngày càng được chú trọng nhằm phát triển năng lực và phẩm chất người học. Tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng, với quy mô hơn 30 trường tiểu học và hàng nghìn học sinh, việc quản lý hoạt động đánh giá trong dạy học môn Toán đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá trong dạy học môn Toán tại các trường tiểu học trên địa bàn quận Thanh Khê trong học kỳ II năm học 2022-2023, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy học và phát triển năng lực học sinh.

Nghiên cứu có phạm vi không gian tại các trường tiểu học quận Thanh Khê, với đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tham gia hoạt động đánh giá môn Toán. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời về thực trạng quản lý đánh giá, góp phần điều chỉnh phương pháp dạy học, đồng thời hỗ trợ cán bộ quản lý giáo dục trong việc chỉ đạo, giám sát hoạt động đánh giá theo Thông tư 27/2020/BGDĐT. Qua đó, nghiên cứu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học, phát triển năng lực toán học cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và lý luận đánh giá trong dạy học, đặc biệt là lý thuyết về quản lý hoạt động đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Hai mô hình nghiên cứu chính được vận dụng gồm:

  • Lý thuyết quản lý giáo dục: Nhấn mạnh vai trò của cán bộ quản lý trong việc tổ chức, điều phối, giám sát hoạt động đánh giá nhằm đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có tổ chức, có chủ đích của nhà quản lý đến các thành tố trong nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

  • Lý thuyết đánh giá trong dạy học: Đánh giá là quá trình thu thập, xử lý thông tin về kết quả học tập của học sinh một cách hệ thống, khách quan, nhằm xác định mức độ đạt được mục tiêu học tập và hỗ trợ điều chỉnh quá trình dạy học. Đánh giá theo định hướng phát triển năng lực tập trung vào đánh giá quá trình, sự tiến bộ và năng lực vận dụng kiến thức của học sinh.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động đánh giá, đánh giá kết quả học tập, năng lực toán học, kiểm tra đánh giá theo Thông tư 27/2020/BGDĐT, và các nguyên tắc đánh giá như tính khách quan, toàn diện, thường xuyên và phát triển.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành, Thông tư 27/2020/BGDĐT, chương trình giáo dục phổ thông 2018, cùng với khảo sát thực trạng tại 15 trường tiểu học trên địa bàn quận Thanh Khê. Đối tượng khảo sát gồm 45 cán bộ quản lý, 120 giáo viên dạy môn Toán và 300 học sinh.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích định lượng và định tính để đánh giá nhận thức, năng lực, thực trạng quản lý và các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá. Phân tích so sánh mức độ thực hiện các yêu cầu đánh giá theo quy định và thực tế tại các trường.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong học kỳ II năm học 2022-2023, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu (tháng 1-3/2023), phân tích số liệu (tháng 4/2023), và đề xuất biện pháp cùng khảo nghiệm (tháng 5-6/2023).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt động đánh giá: Khoảng 78% cán bộ quản lý và 65% giáo viên nhận thức đúng về vai trò và mục đích của đánh giá theo định hướng phát triển năng lực. Tuy nhiên, vẫn còn 22% cán bộ quản lý và 35% giáo viên chưa nắm vững các nguyên tắc đánh giá mới.

  2. Năng lực đánh giá của giáo viên: Chỉ có khoảng 60% giáo viên được tập huấn đầy đủ về kỹ năng thiết kế bài đánh giá, chấm điểm và viết nhận xét theo Thông tư 27/2020/BGDĐT. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá còn hạn chế, chỉ khoảng 40% giáo viên sử dụng phần mềm hỗ trợ đánh giá.

  3. Tính đồng bộ trong đánh giá kết quả cuối năm và khảo sát đầu năm: Khoảng 55% trường thực hiện đồng bộ kế hoạch đánh giá giữa các học kỳ, còn lại chưa đảm bảo tính liên tục và thống nhất trong đánh giá kết quả học sinh.

  4. Khó khăn trong quản lý hoạt động đánh giá: 70% cán bộ quản lý cho biết còn gặp khó khăn trong việc chỉ đạo, giám sát việc thực hiện quy trình đánh giá theo Thông tư 27/2020/BGDĐT do thiếu nguồn lực và cơ sở vật chất. Hơn 60% giáo viên phản ánh việc áp dụng các hình thức đánh giá mới còn hạn chế do thiếu thời gian và kỹ năng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động đánh giá đã có sự cải thiện so với giai đoạn trước, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế đáng kể. Việc chưa đồng bộ trong kế hoạch đánh giá và hạn chế trong ứng dụng công nghệ thông tin ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và chất lượng đánh giá. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, tình hình tại quận Thanh Khê tương đồng với thực trạng chung của nhiều địa phương khi chuyển đổi sang đánh giá theo định hướng phát triển năng lực.

Việc quản lý hoạt động đánh giá chưa thực sự đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan như giáo viên, học sinh và phụ huynh cũng là nguyên nhân làm giảm hiệu quả đánh giá. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ giáo viên được tập huấn, mức độ ứng dụng công nghệ và sự đồng bộ trong đánh giá sẽ minh họa rõ nét các phát hiện này.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là cơ sở để đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, phát triển năng lực học sinh tiểu học quận Thanh Khê, đồng thời hỗ trợ công tác chỉ đạo của các cấp quản lý giáo dục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về hoạt động đánh giá: Tổ chức các hội thảo, tập huấn định kỳ cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh về vai trò, mục đích và nguyên tắc đánh giá theo định hướng phát triển năng lực. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên nắm vững kiến thức trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Thanh Khê phối hợp với các trường.

  2. Nâng cao năng lực thực hiện đánh giá cho Ban Giám hiệu và giáo viên: Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng thiết kế bài đánh giá, chấm điểm, viết nhận xét và sử dụng công nghệ thông tin trong đánh giá. Mục tiêu 80% giáo viên môn Toán được tập huấn bài bản trong 1 năm học. Chủ thể thực hiện: Trường Đại học Sư phạm Đà Nẵng và Phòng Giáo dục.

  3. Quản lý đồng bộ quy trình đánh giá kết quả học tập: Xây dựng và công khai kế hoạch đánh giá môn Toán trong suốt năm học, đảm bảo tính liên tục và thống nhất giữa các học kỳ. Thiết lập hệ thống giám sát, đánh giá việc thực hiện kế hoạch tại các trường. Mục tiêu hoàn thành trong học kỳ I năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu các trường tiểu học.

  4. Khắc phục bất cập theo Thông tư 27/2020/BGDĐT: Rà soát, điều chỉnh các quy trình, biểu mẫu đánh giá phù hợp với quy định mới, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Mục tiêu giảm thiểu sai sót và vi phạm trong đánh giá xuống dưới 5% trong năm học tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Ban Giám hiệu.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và đánh giá: Đầu tư trang thiết bị, phần mềm hỗ trợ đánh giá, tổ chức tập huấn sử dụng công nghệ cho giáo viên. Mục tiêu 70% trường tiểu học ứng dụng công nghệ trong đánh giá trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục.

  6. Tăng cường cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: Cải thiện điều kiện vật chất, trang bị đầy đủ thiết bị, đồ dùng dạy học phục vụ đánh giá môn Toán. Mục tiêu nâng tỷ lệ trường đạt chuẩn cơ sở vật chất lên 90% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND quận Thanh Khê phối hợp với Phòng Giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng các trường tiểu học: Nhận diện thực trạng quản lý hoạt động đánh giá, từ đó xây dựng kế hoạch, chỉ đạo thực hiện đánh giá hiệu quả, nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục cấp quận, phòng giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để điều chỉnh chính sách, tổ chức tập huấn, giám sát hoạt động đánh giá theo Thông tư 27/2020/BGDĐT, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.

  3. Giáo viên dạy môn Toán tiểu học: Áp dụng các biện pháp đổi mới đánh giá, nâng cao kỹ năng thiết kế bài kiểm tra, chấm điểm và sử dụng công nghệ thông tin trong đánh giá nhằm phát triển năng lực học sinh.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về quản lý giáo dục và đổi mới đánh giá trong dạy học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý hoạt động đánh giá trong dạy học môn Toán là gì?
    Quản lý hoạt động đánh giá là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và giám sát việc đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm đảm bảo đánh giá diễn ra khách quan, chính xác và hỗ trợ phát triển năng lực học sinh. Ví dụ, Ban Giám hiệu xây dựng kế hoạch đánh giá theo Thông tư 27/2020/BGDĐT và giám sát giáo viên thực hiện.

  2. Tại sao cần đổi mới đánh giá theo định hướng phát triển năng lực?
    Đổi mới đánh giá giúp tập trung vào quá trình học tập, sự tiến bộ và khả năng vận dụng kiến thức của học sinh thay vì chỉ kiểm tra kiến thức thuần túy. Điều này tạo động lực học tập tích cực và phát triển toàn diện cho học sinh.

  3. Những khó khăn phổ biến trong quản lý hoạt động đánh giá tại các trường tiểu học?
    Khó khăn gồm nhận thức chưa đồng đều của cán bộ quản lý và giáo viên, thiếu kỹ năng đánh giá theo chuẩn mới, hạn chế về cơ sở vật chất và công nghệ, cũng như thiếu sự phối hợp giữa các bên liên quan.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực đánh giá cho giáo viên?
    Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về thiết kế bài đánh giá, chấm điểm, viết nhận xét và ứng dụng công nghệ thông tin trong đánh giá. Đồng thời, tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm thực tiễn.

  5. Vai trò của phụ huynh trong hoạt động đánh giá học sinh là gì?
    Phụ huynh tham gia đánh giá giúp theo dõi quá trình học tập, phối hợp với nhà trường hỗ trợ học sinh, đồng thời góp phần tạo môi trường học tập tích cực và phát triển phẩm chất, năng lực cho con em mình.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động đánh giá trong dạy học môn Toán tại các trường tiểu học quận Thanh Khê còn nhiều hạn chế về nhận thức, năng lực và điều kiện thực hiện.
  • Việc áp dụng Thông tư 27/2020/BGDĐT trong đánh giá kết quả học tập đã tạo bước chuyển biến tích cực nhưng chưa đồng bộ và hiệu quả cao.
  • Các yếu tố ảnh hưởng gồm năng lực cán bộ quản lý, giáo viên, nhận thức học sinh, phụ huynh và điều kiện cơ sở vật chất, công nghệ.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, năng lực, quản lý đồng bộ, ứng dụng công nghệ và cải thiện cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng đánh giá.
  • Nghiên cứu là tài liệu tham khảo quan trọng cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản lý giáo dục tiểu học.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức tập huấn, giám sát thực hiện và đánh giá hiệu quả trong năm học tiếp theo.

Call to action: Các trường tiểu học và phòng giáo dục cần phối hợp chặt chẽ để đổi mới quản lý hoạt động đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục môn Toán và phát triển toàn diện năng lực học sinh.