I. Tổng Quan Về Đổi Mới Phương Pháp Dạy Ngữ Văn THCS
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nhấn mạnh phát triển nguồn nhân lực là một trong ba đột phá chiến lược. Giáo dục và đào tạo đóng vai trò then chốt trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đến năm 2020, giáo dục Việt Nam cần được đổi mới căn bản và toàn diện. Điều này bao gồm chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế. Chất lượng giáo dục cần được nâng cao toàn diện, bao gồm đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo và thực hành. Đổi mới phương pháp dạy học là yếu tố quan trọng để đạt được mục tiêu này, đặc biệt trong môn Ngữ văn ở cấp THCS.
1.1. Mục Tiêu Của Đổi Mới Nội Dung Chương Trình Ngữ Văn THCS
Chương trình Giáo dục phổ thông đang chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực. Điều này có nghĩa là chuyển từ việc quan tâm học sinh được học cái gì sang quan tâm học sinh vận dụng được cái gì. Thành công của sự thay đổi này phụ thuộc lớn vào việc chuyển từ phương pháp truyền thụ một chiều sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng và hình thành năng lực cho học sinh.
1.2. Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Đổi Mới Giáo Dục Ngữ Văn
Cùng với sự phát triển của giáo dục phổ thông, hoạt động đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) đã được quan tâm tổ chức và thu được những kết quả bước đầu trong quản lý, hoạt động của giáo viên và tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học. Đặc biệt, để chuẩn bị cho quá trình đổi mới chương trình, SGK giáo dục phổ thông sau năm 2015, cần thiết phải đổi mới đồng bộ PPDH theo định hướng phát triển năng lực người học.
II. Thách Thức Trong Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Ngữ Văn
Hải Hà là một huyện miền núi, biên giới của tỉnh Quảng Ninh, với 20% dân số là người dân tộc thiểu số. Điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn ảnh hưởng đến sự quan tâm của người dân đến việc học của con em. Phong tục, tập quán lạc hậu và nhận thức chưa đầy đủ về giáo dục cũng gây ra nhiều khó khăn. Mặc dù Đảng bộ huyện Hải Hà đã xác định nâng cao chất lượng giáo dục là một nhiệm vụ quan trọng, hiệu quả của việc đổi mới phương pháp vẫn chưa rõ nét.
2.1. Vấn Đề Về Thực Trạng Dạy Học Ngữ Văn THCS
Nhiều giáo viên vẫn quen với phương pháp giảng dạy truyền thụ một chiều. Số giáo viên chủ động, sáng tạo trong việc kết hợp các phương pháp truyền thống và tích cực còn hạn chế. Dạy học các môn khoa học xã hội vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lý thuyết. Kỹ năng sống và giải quyết tình huống thực tiễn chưa được quan tâm đúng mức.
2.2. Khó Khăn Trong Vận Dụng Phương Pháp Dạy Học Mới Ngữ Văn
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, cũng như sử dụng các phương tiện dạy học ở các trường THCS trên địa bàn còn hạn chế về phạm vi và hiệu quả. Môn Ngữ văn, vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật, đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ nhưng cũng uyển chuyển và phức tạp hơn để phát triển năng lực người học.
III. Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Ngữ Văn THCS Hướng Dẫn
Một tác phẩm văn học chân chính có khả năng thanh lọc tâm hồn và kết nối con người. Yếu tố quyết định chất lượng dạy và học văn trong nhà trường THCS là người thầy với phương pháp giảng dạy phù hợp. Việc tìm kiếm học sinh THCS có năng lực văn chương không khó, nhưng vẫn còn nhiều học sinh học yếu, chán học môn Ngữ văn và chưa phát huy được những năng lực cần thiết. Một trong những nguyên nhân cốt yếu là PPDH còn theo "lối mòn", giáo viên ngại áp dụng các PPDH mới theo định hướng phát triển năng lực người học.
3.1. Kinh Nghiệm Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Ngữ Văn Từ Thực Tế
Xuất phát từ trăn trở trong vai trò là cán bộ phụ trách bộ môn Ngữ văn của phòng Giáo dục và Đào tạo Hải Hà, việc nghiên cứu tìm ra những biện pháp cần thiết và phù hợp góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Ngữ văn là vô cùng cần thiết. Vì vậy, đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực người học ở các trường THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh” được lựa chọn làm luận văn tốt nghiệp.
3.2. Đổi Mới Hình Thức Tổ Chức Dạy Học Ngữ Văn Gợi Ý
Mục đích của nghiên cứu này là đề xuất một số biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng tiếp cận năng lực người học tại các trường THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục. Đối tượng nghiên cứu là các biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực người học.
IV. Giải Pháp Quản Lý Đổi Mới Dạy Học Môn Ngữ Văn Hiệu Quả
Giả thuyết khoa học đặt ra là đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Các trường THCS huyện Hải Hà đã quan tâm đến việc đổi mới PPDH môn học này và đã đạt được kết quả nhất định. Tuy nhiên, việc quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng tiếp cận năng lực người học còn gặp nhiều khó khăn, bất cập.
4.1. Quản Lý Hoạt Động Bồi Dưỡng Thường Xuyên Giáo Viên Ngữ Văn Chi Tiết
Nguyên nhân là do chưa có biện pháp quản lý hữu hiệu. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp, có tính khả thi và thực hiện đồng bộ thì sẽ quản lý tốt việc đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực người học, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm xác định cơ sở lý luận, điều tra thực trạng và đề xuất biện pháp.
4.2. Quản Lý Việc Sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Ngữ Văn Thực Tế
Phạm vi nghiên cứu tập trung vào biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực người học ở các trường THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh từ năm 2014 đến năm 2015. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn và phương pháp bổ trợ.
4.3. Mô Hình Quản Lý Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học Ngữ Văn So Sánh
Luận văn đóng góp vào việc hệ thống hóa lý luận về quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn, đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý. Cấu trúc luận văn bao gồm cơ sở lý luận, thực trạng và biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn.
V. Ứng Dụng Đánh Giá Hiệu Quả Đổi Mới Dạy Học Ngữ Văn
Chương 1 của luận văn tập trung vào cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực người học. Chương 2 trình bày thực trạng về quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS huyện Hải Hà theo hướng phát triển năng lực người học. Cuối cùng, chương 3 đề xuất các biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở các trường THCS huyện Hải Hà theo hướng phát triển năng lực người học.
5.1. Đánh Giá Hiệu Quả Của Việc Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã khẳng định: đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là một yêu cầu khách quan và cấp bách của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ở nước ta trong giai đoạn hiện nay.
5.2. Phát Triển Năng Lực Học Sinh Qua Môn Ngữ Văn Phân Tích
Nghị quyết của Trung ương cũng chỉ rõ nội dung của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, là: đổi mới tư duy; đổi mới mục tiêu đào tạo; hệ thống tổ chức, loại hình giáo dục và đào tạo; nội dung, phương pháp dạy và học; cơ chế quản lý; xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý; cơ sở vật chất, nguồn lực, điều kiện bảo đảm trong toàn hệ thống giáo dục quốc dân, bao gồm cả đào tạo nghề.
VI. Kết Luận Triển Vọng Quản Lý Đổi Mới Phương Pháp Dạy Học
Từ các lý do trên, đề tài “Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực người học ở các trường THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài luận văn tốt nghiệp.Mục đích nghiên cứu là Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn theo định hướng tiếp cận năng lực người học tại các trường THCS huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục.
6.1. Sáng Kiến Kinh Nghiệm Quản Lý Đổi Mới Dạy Học Ngữ Văn Chia Sẻ
Luận văn đóng góp vào việc hệ thống hóa lý luận về quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn, đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý. Cấu trúc luận văn bao gồm cơ sở lý luận, thực trạng và biện pháp quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn.
6.2. Quản Lý Chất Lượng Dạy Học Ngữ Văn Tối Ưu
Chương 1 của luận văn tập trung vào cơ sở lý luận về quản lý đổi mới PPDH môn Ngữ văn ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực người học. Chương 2 trình bày thực trạng về quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở trường THCS huyện Hải Hà theo hướng phát triển năng lực người học.
