Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, việc nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh ở cấp tiểu học trở thành một nhiệm vụ trọng tâm. Tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, với khoảng 7 trường tiểu học được khảo sát và 85 cán bộ quản lý, giáo viên tham gia nghiên cứu, hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 đang đối mặt với nhiều thách thức về quản lý. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ ở địa phương. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường tiểu học huyện Tứ Kỳ trong năm học 2020-2021, với trọng tâm là công tác quản lý của hiệu trưởng và tổ chuyên môn trong việc triển khai chương trình mới. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục trong việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, kiểm tra đánh giá nhằm phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh tiểu học, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục hiện đại, trong đó nhấn mạnh vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động dạy học, bao gồm các chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá. Mô hình quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng trên nền tảng phát triển năng lực học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, kết hợp đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý hoạt động dạy học, chương trình giáo dục phổ thông 2018, năng lực ngôn ngữ, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá định hướng năng lực.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp phối hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm: khảo sát 85 cán bộ quản lý và giáo viên tại 7 trường tiểu học huyện Tứ Kỳ, các tài liệu chính thức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hồ sơ chuyên môn, giáo án, bài kiểm tra của giáo viên và học sinh. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm quan sát, điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu, nghiên cứu sản phẩm hoạt động và lấy ý kiến chuyên gia. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả (tính trung bình cộng, phần trăm) để đánh giá thực trạng và hiệu quả quản lý. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 9 năm 2021, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với thực tiễn triển khai chương trình mới.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá cao vai trò của môn Tiếng Anh trong phát triển năng lực học sinh, tuy nhiên chỉ có khoảng 60% cho rằng công tác quản lý hiện nay đáp ứng được yêu cầu đổi mới.
Thực trạng nội dung và phương pháp dạy học: 70% giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực, nhưng chỉ 45% sử dụng đa dạng hình thức tổ chức dạy học như dạy học nhóm, trải nghiệm thực tế. Việc đổi mới phương pháp còn hạn chế do thiếu trang thiết bị và bồi dưỡng chuyên môn.
Quản lý kế hoạch và thực hiện dạy học: 75% hiệu trưởng đã xây dựng kế hoạch dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới, nhưng chỉ 55% tổ chức kiểm tra, giám sát thường xuyên việc thực hiện kế hoạch. Việc phân công giáo viên còn chưa phù hợp với năng lực chuyên môn của từng người.
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: 65% giáo viên thực hiện kiểm tra thường xuyên và định kỳ theo hướng phát triển năng lực, tuy nhiên chỉ 40% áp dụng các hình thức đánh giá đa dạng, còn lại chủ yếu là kiểm tra viết truyền thống.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trường tiểu học huyện Tứ Kỳ đã có những chuyển biến tích cực, đặc biệt trong nhận thức và xây dựng kế hoạch. Tuy nhiên, việc triển khai đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá còn nhiều hạn chế do thiếu nguồn lực và năng lực quản lý chưa đồng đều. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục tiểu học tại các địa phương khác, tỷ lệ áp dụng phương pháp tích cực và kiểm tra đa dạng ở Tứ Kỳ thấp hơn khoảng 10-15%, phản ánh sự cần thiết tăng cường bồi dưỡng và hỗ trợ kỹ thuật. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp dạy học và hình thức kiểm tra đánh giá, bảng tổng hợp đánh giá nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về quản lý dạy học môn Tiếng Anh. Ý nghĩa của kết quả nhấn mạnh vai trò then chốt của hiệu trưởng trong việc đổi mới quản lý, đồng thời cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục để nâng cao hiệu quả dạy học.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ quản lý cho hiệu trưởng và giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn định kỳ về phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra đánh giá theo năng lực, ưu tiên trong vòng 12 tháng tới, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các trung tâm bồi dưỡng thực hiện.
Xây dựng và thực hiện quy trình phân công giáo viên phù hợp năng lực chuyên môn: Hiệu trưởng cần rà soát, đánh giá năng lực đội ngũ giáo viên để phân công giảng dạy môn Tiếng Anh đúng người, đúng việc, đảm bảo hiệu quả trong 6 tháng đầu năm học tiếp theo.
Đổi mới hình thức tổ chức dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin: Khuyến khích áp dụng dạy học nhóm, trải nghiệm thực tế và E-Learning nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, triển khai thí điểm tại 3 trường trong năm học tới, sau đó nhân rộng.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả học tập: Thiết lập hệ thống kiểm tra đánh giá đa dạng, bao gồm kiểm tra miệng, dự án, thuyết trình, kết hợp với đánh giá thường xuyên và định kỳ, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện ngay từ học kỳ II năm học hiện tại.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Hiệu trưởng các trường tiểu học: Nhận diện rõ vai trò và trách nhiệm trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh, áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục.
Cán bộ quản lý giáo dục cấp huyện, sở giáo dục: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, kế hoạch bồi dưỡng và hỗ trợ các trường tiểu học trong việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Giáo viên dạy môn Tiếng Anh tiểu học: Tham khảo các phương pháp dạy học tích cực, hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá phù hợp với chương trình mới, nâng cao năng lực chuyên môn.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý giáo dục, Giáo dục tiểu học: Tài liệu tham khảo quý giá về quản lý hoạt động dạy học ngoại ngữ trong bối cảnh đổi mới chương trình, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho các nghiên cứu tiếp theo.
Câu hỏi thường gặp
Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới có điểm gì khác biệt so với chương trình cũ?
Quản lý theo chương trình mới tập trung phát triển năng lực học sinh, đổi mới phương pháp dạy học tích cực, đa dạng hình thức tổ chức và kiểm tra đánh giá theo năng lực, thay vì chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức như trước.Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý dạy học môn Tiếng Anh là gì?
Hiệu trưởng chịu trách nhiệm lập kế hoạch, phân công giáo viên, chỉ đạo đổi mới phương pháp, tổ chức kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo thực hiện đúng mục tiêu chương trình.Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý cho hiệu trưởng và giáo viên?
Thông qua các khóa bồi dưỡng chuyên môn, tập huấn về phương pháp dạy học tích cực, kỹ năng quản lý lớp học, ứng dụng công nghệ thông tin và kiểm tra đánh giá theo năng lực.Phương pháp dạy học nào được khuyến khích áp dụng trong chương trình mới?
Phương pháp tích cực như thảo luận nhóm, trò chơi, đóng vai, trải nghiệm thực tế và sử dụng công nghệ thông tin nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh.Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh nên thực hiện như thế nào?
Kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ, sử dụng đa dạng hình thức như kiểm tra miệng, viết, dự án, thuyết trình, đảm bảo đánh giá toàn diện năng lực ngôn ngữ và phẩm chất học sinh.
Kết luận
- Quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 tại các trường tiểu học huyện Tứ Kỳ đã có những bước tiến tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
- Hiệu trưởng giữ vai trò trung tâm trong việc đổi mới quản lý, từ xây dựng kế hoạch đến giám sát thực hiện và đánh giá kết quả dạy học.
- Việc áp dụng phương pháp dạy học tích cực và kiểm tra đánh giá đa dạng còn hạn chế do thiếu nguồn lực và năng lực chuyên môn.
- Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học, bao gồm bồi dưỡng chuyên môn, phân công giáo viên phù hợp, đổi mới hình thức tổ chức và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
- Khuyến nghị các nhà quản lý giáo dục, hiệu trưởng và giáo viên tiểu học cần phối hợp chặt chẽ để triển khai hiệu quả chương trình mới, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ tại địa phương.
Hành động tiếp theo: Các trường tiểu học huyện Tứ Kỳ nên triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo để tổ chức bồi dưỡng, kiểm tra, đánh giá định kỳ nhằm đảm bảo hiệu quả quản lý và dạy học môn Tiếng Anh theo chương trình mới.