Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế tri thức, việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Luật Kinh tế trở thành yêu cầu cấp thiết. Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH) với hơn 27 năm kinh nghiệm đào tạo đa ngành nghề, trong đó có ngành Cử nhân Luật Kinh tế, đã đóng góp quan trọng vào việc cung cấp nguồn nhân lực pháp lý cho xã hội. Tuy nhiên, công tác quản lý đào tạo ngành này vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu ngày càng cao của chiến lược phát triển nhà trường và nhu cầu xã hội. Nghiên cứu khảo sát thực trạng quản lý đào tạo ngành Cử nhân Luật Kinh tế tại HUTECH trong niên khóa 2019-2020 nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, mức độ hiệu quả của các hoạt động quản lý đào tạo, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đào tạo.

Khảo sát được thực hiện trên 143 đối tượng gồm cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên, với phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và phân tích tài liệu. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung: công tác tuyển sinh, xây dựng và phát triển chương trình đào tạo, kế hoạch đào tạo, thực hiện đào tạo, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, cũng như quan hệ hợp tác với doanh nghiệp và cựu sinh viên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế tại HUTECH, góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực pháp luật kinh tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu vận dụng các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý đào tạo trong bối cảnh giáo dục đại học hiện đại. Hai lý thuyết trọng tâm bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý hệ thống: Nhấn mạnh tính hệ thống, đồng bộ và liên kết giữa các yếu tố đầu vào, quá trình và đầu ra trong quản lý đào tạo. Quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế được xem như một hệ thống tổng thể, trong đó các yếu tố như tuyển sinh, chương trình đào tạo, giảng viên, sinh viên, cơ sở vật chất và quan hệ với doanh nghiệp phải được quản lý đồng bộ để đạt hiệu quả cao nhất.

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Áp dụng trong việc xây dựng, rà soát và cải tiến chương trình đào tạo, kiểm tra đánh giá kết quả học tập nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo phù hợp với chuẩn đầu ra và nhu cầu xã hội. TQM cũng nhấn mạnh vai trò của sự tham gia của các bên liên quan như giảng viên, sinh viên, doanh nghiệp và cựu sinh viên trong quá trình quản lý đào tạo.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: quản lý giáo dục, quản lý đào tạo, chương trình đào tạo, kế hoạch đào tạo, kiểm tra đánh giá kết quả học tập, chuẩn đầu ra, quan hệ hợp tác doanh nghiệp và cựu sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thu thập từ khảo sát 143 đối tượng gồm 92 cán bộ quản lý, 51 giảng viên và 328 sinh viên ngành Luật Kinh tế tại HUTECH niên khóa 2019-2020. Ngoài ra, phỏng vấn sâu 12 cán bộ quản lý chủ chốt và đại diện doanh nghiệp sử dụng lao động.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 23 để xử lý số liệu khảo sát, phân tích thống kê mô tả, đánh giá mức độ thực hiện và hiệu quả các hoạt động quản lý đào tạo. Phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các vấn đề thực tiễn và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát và thu thập dữ liệu thực hiện trong năm học 2019-2020, phân tích và báo cáo kết quả trong năm 2021-2022.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp đánh giá chính xác thực trạng quản lý đào tạo ngành Cử nhân Luật Kinh tế tại HUTECH.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng đào tạo ngành Luật Kinh tế: Hơn 58% cán bộ quản lý và giảng viên, 60% sinh viên đánh giá hoạt động đào tạo ngành Luật Kinh tế là rất quan trọng. Không có đối tượng nào cho rằng hoạt động này không quan trọng.

  2. Thực trạng công tác tuyển sinh: Công tác tuyển sinh được thực hiện thường xuyên với điểm trung bình 3,7/5. Tuy nhiên, hoạt động xây dựng kế hoạch truyền thông tuyển sinh còn thấp hơn so với các nội dung khác (3,69). Việc xây dựng tiêu chí, chỉ tiêu tuyển sinh rõ ràng và phù hợp với chương trình đào tạo được đánh giá cao (3,74).

  3. Chương trình đào tạo và kế hoạch đào tạo: Cán bộ quản lý và giảng viên đánh giá chương trình đào tạo ngành Luật Kinh tế có tính hệ thống, được xây dựng và điều chỉnh phù hợp với nhu cầu xã hội với điểm trung bình trên 4,0. Sinh viên đánh giá thấp hơn nhưng vẫn ở mức tốt (3,6-4,2). Kế hoạch đào tạo được đánh giá hợp lý với điểm trung bình khoảng 3,6-3,7.

  4. Thực hiện kế hoạch đào tạo và phương pháp giảng dạy: Giảng viên đảm bảo giờ lên lớp đúng quy định (3,8) và chuẩn bị bài giảng đầy đủ (3,67). Tuy nhiên, sinh viên đánh giá thấp hơn về việc thực hiện giờ lên lớp đúng quy định (3,38). Phương pháp giảng dạy đa dạng, đổi mới được đánh giá tốt (3,6-3,7).

  5. Điều kiện thực hiện đào tạo: Nguồn nhân lực được đánh giá là điều kiện tốt nhất (3,88), tiếp theo là cơ sở vật chất, thiết bị thực hành đạt chuẩn (3,65-3,75). Sinh viên đánh giá thấp hơn về nguồn nhân lực (3,62).

  6. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Công tác kiểm tra, đánh giá được thực hiện thường xuyên và công bằng với điểm trung bình trên 3,7. Tuy nhiên, sinh viên đánh giá tính công bằng và trung thực trong kiểm tra thấp hơn (3,4-3,5).

  7. Quan hệ với doanh nghiệp và cựu sinh viên: Các hoạt động hợp tác với doanh nghiệp và cựu sinh viên được thực hiện thường xuyên và hiệu quả với điểm trung bình trên 3,7. Tuy nhiên, việc khảo sát tỷ lệ có việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp còn hạn chế (3,63).

  8. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo: Cơ chế chính sách của Nhà nước và ngành đào tạo, sự phát triển khoa học công nghệ, yêu cầu đổi mới giáo dục đại học và các yếu tố kinh tế xã hội địa phương là những yếu tố khách quan có ảnh hưởng lớn (điểm trung bình trên 3,8). Về yếu tố chủ quan, nhận thức và thái độ của cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên, cùng với năng lực đội ngũ thực hiện đào tạo là những yếu tố ảnh hưởng quan trọng (điểm trung bình trên 3,8).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý đào tạo ngành Cử nhân Luật Kinh tế tại HUTECH đã đạt được nhiều thành tựu, đặc biệt trong xây dựng chương trình đào tạo, kế hoạch đào tạo và hợp tác với doanh nghiệp. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế như công tác truyền thông tuyển sinh chưa đa dạng, sự chênh lệch trong đánh giá giữa cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về việc thực hiện giờ lên lớp và tính công bằng trong kiểm tra đánh giá.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc quản lý đào tạo tại HUTECH tương đối phù hợp với các mô hình quản lý hiện đại, nhưng cần tăng cường đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên và cải thiện điều kiện thực hành. Việc tăng cường quan hệ hợp tác với doanh nghiệp và cựu sinh viên cũng là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện mức độ đánh giá của các nhóm đối tượng về từng nội dung quản lý đào tạo, bảng so sánh điểm trung bình giữa cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt và đồng thuận trong nhận thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông tuyển sinh đa kênh

    • Động từ hành động: Xây dựng và triển khai kế hoạch truyền thông đa dạng (trực tuyến, offline, sự kiện hướng nghiệp).
    • Target metric: Tăng tỷ lệ thí sinh đăng ký ngành Luật Kinh tế lên ít nhất 15% trong 2 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Truyền thông phối hợp với Khoa Luật.
    • Timeline: Triển khai ngay từ năm học tiếp theo.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá

    • Động từ hành động: Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng giảng dạy tích cực, áp dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và kiểm tra.
    • Target metric: 100% giảng viên ngành Luật Kinh tế được đào tạo trong vòng 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Khoa Luật.
    • Timeline: Triển khai trong 12 tháng tới.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý

    • Động từ hành động: Tuyển dụng, quy hoạch và đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý.
    • Target metric: Tăng tỷ lệ giảng viên có trình độ thạc sĩ trở lên lên 90% trong 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Tổ chức cán bộ.
    • Timeline: Kế hoạch dài hạn 3 năm.

  4. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị thực hành

    • Động từ hành động: Đầu tư nâng cấp phòng thực hành, thư viện, trang thiết bị công nghệ hỗ trợ đào tạo.
    • Target metric: Đảm bảo 100% phòng thực hành đạt chuẩn trong 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý cơ sở vật chất.
    • Timeline: Triển khai theo kế hoạch đầu tư hàng năm.

  5. Tăng cường hợp tác với doanh nghiệp và cựu sinh viên

    • Động từ hành động: Thiết lập mạng lưới liên kết, tổ chức các chương trình thực tập, tư vấn nghề nghiệp, khảo sát nhu cầu thị trường lao động.
    • Target metric: Tăng tỷ lệ sinh viên có việc làm đúng ngành lên 80% sau 1 năm tốt nghiệp.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm Hợp tác doanh nghiệp, Khoa Luật.
    • Timeline: Thực hiện liên tục và đánh giá hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và cán bộ quản lý các trường đại học

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế.
    • Use case: Xây dựng chiến lược phát triển đào tạo, cải tiến công tác quản lý đào tạo.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý khoa Luật

    • Lợi ích: Nắm bắt các phương pháp quản lý đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá.
    • Use case: Áp dụng vào công tác giảng dạy và quản lý đào tạo tại khoa.

  3. Sinh viên ngành Luật Kinh tế và các ngành liên quan

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình đào tạo, quyền lợi và trách nhiệm trong học tập, cũng như cơ hội nghề nghiệp.
    • Use case: Lập kế hoạch học tập, chuẩn bị kỹ năng nghề nghiệp.

  4. Các nhà hoạch định chính sách giáo dục và đào tạo

    • Lợi ích: Tham khảo thực trạng và đề xuất chính sách phát triển đào tạo ngành Luật Kinh tế phù hợp với xu thế hội nhập.
    • Use case: Xây dựng chính sách, quy định về đào tạo và quản lý giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế tại HUTECH có những điểm mạnh gì?
    Quản lý đào tạo tại HUTECH được đánh giá cao về xây dựng chương trình đào tạo, kế hoạch đào tạo và hợp tác với doanh nghiệp. Đội ngũ giảng viên có trình độ cao, cơ sở vật chất được đầu tư hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho học tập và nghiên cứu.

  2. Những hạn chế chính trong quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế là gì?
    Hạn chế gồm công tác truyền thông tuyển sinh chưa đa dạng, sự chênh lệch trong đánh giá giữa cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về việc thực hiện giờ lên lớp và tính công bằng trong kiểm tra đánh giá, cũng như việc khảo sát việc làm sau tốt nghiệp còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo ngành Luật Kinh tế?
    Cần tăng cường truyền thông tuyển sinh, đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá, nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cải thiện cơ sở vật chất, đồng thời tăng cường hợp tác với doanh nghiệp và cựu sinh viên để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.

  4. Vai trò của doanh nghiệp và cựu sinh viên trong quản lý đào tạo là gì?
    Doanh nghiệp và cựu sinh viên đóng vai trò quan trọng trong việc phản hồi chất lượng đào tạo, hỗ trợ thực tập, tư vấn nghề nghiệp và tạo cơ hội việc làm cho sinh viên, giúp nhà trường điều chỉnh chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thị trường lao động.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
    Luận văn sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp phân tích định lượng qua khảo sát bảng hỏi với 143 đối tượng và phân tích định tính qua phỏng vấn sâu 12 cán bộ quản lý và đại diện doanh nghiệp, cùng với phân tích tài liệu và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS.

Kết luận

  • Quản lý đào tạo ngành Cử nhân Luật Kinh tế tại HUTECH đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đặc biệt trong xây dựng chương trình đào tạo và hợp tác doanh nghiệp.
  • Công tác tuyển sinh, kế hoạch đào tạo và kiểm tra đánh giá được thực hiện thường xuyên, tuy nhiên còn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục.
  • Các yếu tố khách quan như chính sách nhà nước, phát triển khoa học công nghệ và yếu tố chủ quan như nhận thức, năng lực đội ngũ có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả quản lý đào tạo.
  • Đề xuất các biện pháp đồng bộ, bao gồm tăng cường truyền thông tuyển sinh, đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao năng lực giảng viên, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường hợp tác doanh nghiệp.
  • Nghiên cứu mở hướng phát triển tiếp theo về quản lý đào tạo các ngành khoa học xã hội và nhân văn tại HUTECH và các trường đại học khác tại TP. Hồ Chí Minh.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên ngành Luật Kinh tế nên tham khảo và áp dụng các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, góp phần phát triển nguồn nhân lực pháp lý đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững.