Quản Lý Thực Hiện Dân Chủ Cơ Sở Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Huyện Hòa An, Tỉnh Cao Bằng

• Tác giả: Hoàng Thị Bằng Giang
• Người hướng dẫn: TS. Mai Quốc Khánh
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Thực Hiện Dân Chủ Cơ Sở Tại Các Trường Trung Học Cơ Sở Huyện Hòa An, Tỉnh Cao Bằng
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THỰC HIỆN DÂN CHỦ CƠ SỞ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
• 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
• 1.3. Dân chủ cơ sở và thực hiện dân chủ cơ sở trong nhà trường
• 1.4. Quản lý và quản lý thực hiện dân chủ cơ sở trong nhà trường
• 1.5. Thực hiện dân chủ cơ sở ở trường Trung học cơ sở
• 1.6. Quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường
• 1.7. Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân
• 1.8. Mục đích thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.9. Nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.10. Nội dung thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.11. Hình thức thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.12. Kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.13. Quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.14. Lập kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.15. Tổ chức thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.16. Chỉ đạo thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.17. Kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.18. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.19. Các yếu tố thuộc về chủ thể quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.20. Các yếu tố thuộc về đối tượng quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.21. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 1.22. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN DÂN CHỦ CƠ SỞ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG
• 2.1. Khái quát về huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
• 2.2. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội
• 2.3. Tình hình phát triển giáo dục - đào tạo
• 2.4. Tổ chức khảo sát thực trạng
• 2.5. Mục đích khảo sát
• 2.6. Khách thể khảo sát
• 2.7. Phương pháp khảo sát
• 2.8. Xử lý kết quả khảo sát
• 2.9. Thực trạng quá trình thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
• 2.10. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của việc thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.11. Thực trạng mục tiêu thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.12. Thực trạng quán triệt các nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.13. Thực trạng triển khai các nội dung thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.14. Thực trạng triển khai các hình thức thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.15. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.16. Thực trạng quá trình quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
• 2.17. Thực trạng nhận thức về sự cần thiết của quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.18. Thực trạng lập kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.19. Thực trạng tổ chức thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.20. Thực trạng chỉ đạo thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.21. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện dân chủ cơ sở
• 2.22. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
• 2.23. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về chủ thể quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.24. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về đối tượng quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.25. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về môi trường quản lý đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở huyện Hòa An
• 2.26. Đánh giá chung về thực trạng
• 2.27. Những hạn chế và nguyên nhân
• 2.28. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN DÂN CHỦ CƠ SỞ Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG
• 3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.2. Định hướng đề xuất biện pháp
• 3.3. Nguyên tắc đề xuất biện pháp
• 3.4. Các biện pháp đề xuất
• 3.5. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, người lao động và học sinh về thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở
• 3.6. Tổ chức xây dựng kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở phù hợp với thực tiễn của nhà trường
• 3.7. Chỉ đạo tổ chức thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở
• 3.8. Chỉ đạo củng cố và tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát việc thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở
• 3.9. Đổi mới sự lãnh đạo của Chi ủy Đảng, sự quản lý của Ban Giám hiệu và hoạt động của các đoàn thể theo hướng thực hiện dân chủ cơ sở ở các trường trung học cơ sở phù hợp với thực tiễn nhà trường
• 3.10. Chỉ đạo thực hiện mở rộng dân chủ tới các đối tượng của trường trung học cơ sở
• 3.11. Tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện dân chủ cơ sở ở trường trung học cơ sở
• 3.12. Khảo nghiệm về mức độ cấp thiết và mức độ thi của các biện pháp đề xuất
• 3.13. Giới thiệu chung về quá trình khảo nghiệm
• 3.14. Kết quả khảo nghiệm
• 3.15. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Quản Lý Dân Chủ Cơ Sở Tại Trường THCS

Dân chủ trong mọi mặt đời sống xã hội là yêu cầu tất yếu của xã hội văn minh. Đảng và Nhà nước Việt Nam đặc biệt chú trọng xây dựng đất nước "Dân chủ, công bằng và văn minh". Nhiều văn bản chỉ đạo đã được ban hành, thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến vấn đề này. Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ trong nhà trường có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc trong bối cảnh hội nhập. Dân chủ là chìa khóa để giải quyết mọi khó khăn trong sự nghiệp giáo dục. Việc thực hiện và phát huy dân chủ tạo nền tảng vững chắc để khơi dậy tiềm năng trí tuệ, đào tạo con người có tri thức, đạo đức, sức khỏe và lý tưởng xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu là phát huy quyền làm chủ, sức sáng tạo của giáo viên, nhân viên, học sinh, tạo động lực nâng cao dân trí, ổn định chính trị và tăng cường đoàn kết. Thực hành dân chủ là yêu cầu bức thiết, đòi hỏi cán bộ quản lý nhận thức rõ tầm quan trọng của dân chủ trong giáo dục. Giáo dục là sự nghiệp của quần chúng, là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân.

1.1. Ý Nghĩa và Tầm Quan Trọng của Dân Chủ Cơ Sở

Dân chủ cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng môi trường giáo dục cởi mở, minh bạch và tạo điều kiện cho sự tham gia tích cực của tất cả các thành viên trong nhà trường. Việc thực hiện tốt dân chủ cơ sở giúp nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức xây dựng tập thể và phát huy tối đa năng lực sáng tạo của mỗi cá nhân. Đồng thời, nó cũng góp phần ngăn chặn các hành vi tiêu cực, tham nhũng và tạo sự đồng thuận trong quá trình ra quyết định, đảm bảo sự phát triển bền vững của nhà trường.

1.2. Các Văn Bản Pháp Lý Về Dân Chủ Cơ Sở Trong Giáo Dục

Việc thực hiện dân chủ cơ sở trong các trường THCS được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp lý quan trọng, bao gồm Chỉ thị 30-CT/TW, Kết luận 65-KL/TW và Nghị định số 04/2015/NĐ-CP. Các văn bản này quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong nhà trường, cũng như các hình thức và nội dung thực hiện dân chủ. Việc nắm vững và tuân thủ các quy định này là yếu tố then chốt để đảm bảo việc thực hiện dân chủ cơ sở được thực hiện một cách hiệu quả và đúng pháp luật.

II. Thách Thức Trong Quản Lý Dân Chủ Cơ Sở Tại THCS Hòa An

Mặc dù có nhiều nỗ lực, việc thực hiện dân chủ cơ sở tại các trường THCS huyện Hòa An vẫn còn đối diện với nhiều thách thức. Một số trường còn tồn tại tình trạng bất đồng trong đội ngũ, phá vỡ đoàn kết nội bộ. Sự phân chia bè nhóm và đấu tranh vì động cơ tiêu cực làm mờ nhạt môi trường sư phạm, ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Một số cán bộ quản lý, giáo viên còn thụ động, chưa hiểu hết vai trò, trách nhiệm trong việc tham gia cùng tập thể. Việc tổ chức thực hiện dân chủ đôi khi còn hình thức, chưa thường xuyên, dẫn đến thiếu đoàn kết và hạn chế sự phát triển của cá nhân. Cần có giải pháp để khắc phục những hạn chế này và nâng cao hiệu quả thực hiện dân chủ tại các trường THCS.

2.1. Nhận Thức Hạn Chế Về Vai Trò của Dân Chủ Cơ Sở

Một trong những thách thức lớn nhất là nhận thức chưa đầy đủ của một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên về vai trò và ý nghĩa của dân chủ cơ sở. Nhiều người vẫn còn coi dân chủ cơ sở là một hình thức mang tính chất thủ tục, chưa thực sự hiểu rõ tầm quan trọng của việc tạo ra một môi trường làm việc cởi mở, minh bạch và tôn trọng ý kiến của tất cả mọi người. Điều này dẫn đến sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm trong việc tham gia vào các hoạt động dân chủ và làm giảm hiệu quả của công tác này.

2.2. Thiếu Cơ Chế Tham Gia Hiệu Quả Cho Giáo Viên

Một vấn đề khác là sự thiếu hụt các cơ chế tham gia hiệu quả cho giáo viên trong quá trình ra quyết định và quản lý nhà trường. Mặc dù có các cuộc họp định kỳ, nhưng nhiều khi ý kiến của giáo viên không được lắng nghe hoặc xem xét một cách nghiêm túc. Điều này gây ra sự thất vọng và làm giảm động lực làm việc của giáo viên. Cần phải xây dựng các kênh thông tin và cơ chế phản hồi hiệu quả để đảm bảo rằng ý kiến của giáo viên được tôn trọng và được đưa vào quá trình ra quyết định.

III. Phương Pháp Nâng Cao Nhận Thức Về Dân Chủ Cơ Sở

Để giải quyết các thách thức trên, cần có các phương pháp hiệu quả để nâng cao nhận thức về dân chủ cơ sở. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục để cán bộ, giáo viên, nhân viên hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ của mình trong việc thực hiện dân chủ. Tăng cường các buổi tập huấn, hội thảo để trang bị kiến thức, kỹ năng về quản lý dân chủ cho cán bộ quản lý. Xây dựng các quy trình, quy chế rõ ràng, minh bạch để đảm bảo sự tham gia của tất cả các thành viên trong nhà trường. Tạo môi trường làm việc cởi mở, tôn trọng, khuyến khích sự đóng góp ý kiến và phê bình. Đồng thời, cần có sự kiểm tra, giám sát thường xuyên để đảm bảo việc thực hiện dân chủ được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả.

3.1. Tuyên Truyền Giáo Dục Về Dân Chủ Cơ Sở

Việc tuyên truyền, giáo dục về dân chủ cơ sở cần được thực hiện thường xuyên và liên tục, thông qua nhiều hình thức khác nhau như tổ chức các buổi nói chuyện, chiếu phim, phát tờ rơi, đăng tải thông tin trên website của trường,... Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào việc làm rõ các khái niệm cơ bản về dân chủ cơ sở, quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong nhà trường, cũng như các quy định của pháp luật về vấn đề này. Điều này giúp nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong toàn trường.

3.2. Tổ Chức Tập Huấn Bồi Dưỡng Về Kỹ Năng Dân Chủ

Bên cạnh việc tuyên truyền, giáo dục, việc tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng thực hành dân chủ cũng rất quan trọng. Các lớp tập huấn này cần trang bị cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên các kỹ năng cần thiết để tham gia vào quá trình ra quyết định, giải quyết mâu thuẫn và xây dựng môi trường làm việc dân chủ. Các kỹ năng này bao gồm kỹ năng lắng nghe, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng phản biện, kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giải quyết vấn đề.

IV. Giải Pháp Xây Dựng Kế Hoạch Dân Chủ Cơ Sở Phù Hợp

Kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở cần được xây dựng một cách khoa học và phù hợp với thực tiễn của từng trường. Kế hoạch cần xác định rõ mục tiêu, nội dung, hình thức và thời gian thực hiện. Cần có sự tham gia của tất cả các thành viên trong nhà trường trong quá trình xây dựng kế hoạch. Kế hoạch cần được công khai, minh bạch để tất cả mọi người đều biết và thực hiện. Thường xuyên rà soát, điều chỉnh kế hoạch để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Kế hoạch cần được gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ chuyên môn và các hoạt động khác của nhà trường.

4.1. Xác Định Mục Tiêu và Nội Dung Kế Hoạch Dân Chủ

Kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở cần phải xác định rõ các mục tiêu cụ thể, có thể đo lường được và phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường. Các mục tiêu này có thể liên quan đến việc nâng cao nhận thức về dân chủ cơ sở, tăng cường sự tham gia của giáo viên và nhân viên vào quá trình ra quyết định, cải thiện môi trường làm việc và học tập, hoặc nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà trường. Nội dung kế hoạch cần bao gồm các hoạt động cụ thể để đạt được các mục tiêu đã đề ra.

4.2. Đảm Bảo Sự Tham Gia Của Tất Cả Thành Viên

Việc xây dựng kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở cần phải đảm bảo sự tham gia đầy đủ và bình đẳng của tất cả các thành viên trong nhà trường, bao gồm cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh. Các thành viên cần được tạo điều kiện để đóng góp ý kiến, đề xuất giải pháp và tham gia vào quá trình thảo luận và ra quyết định. Điều này giúp tạo ra một kế hoạch thực tế, phù hợp với nhu cầu và mong muốn của tất cả mọi người, đồng thời tăng cường tinh thần trách nhiệm và sự gắn kết trong nhà trường.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Kết Quả Nghiên Cứu Dân Chủ Cơ Sở

Nghiên cứu về quản lý thực hiện dân chủ cơ sở tại trường THCS huyện Hòa An có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Các biện pháp này giúp phát huy quyền làm chủ của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh, tạo động lực cho sự phát triển của nhà trường. Đồng thời, nghiên cứu cũng góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống lý luận về quản lý giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.

5.1. Áp Dụng Các Biện Pháp Quản Lý Dân Chủ

Việc áp dụng các biện pháp quản lý dân chủ cần được thực hiện một cách đồng bộ và toàn diện, từ việc xây dựng kế hoạch đến việc triển khai các hoạt động cụ thể. Các biện pháp này cần được điều chỉnh và bổ sung thường xuyên để phù hợp với tình hình thực tế và đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường để đảm bảo việc thực hiện dân chủ được thực hiện một cách hiệu quả và bền vững.

5.2. Đánh Giá Hiệu Quả Thực Hiện Dân Chủ Cơ Sở

Việc đánh giá hiệu quả thực hiện dân chủ cơ sở cần được thực hiện một cách khách quan và toàn diện, dựa trên các tiêu chí rõ ràng và có thể đo lường được. Các tiêu chí này có thể liên quan đến việc nâng cao nhận thức về dân chủ cơ sở, tăng cường sự tham gia của giáo viên và nhân viên vào quá trình ra quyết định, cải thiện môi trường làm việc và học tập, hoặc nâng cao hiệu quả hoạt động của nhà trường. Kết quả đánh giá cần được công khai và sử dụng để điều chỉnh các biện pháp quản lý và cải thiện chất lượng hoạt động của nhà trường.

VI. Kết Luận và Tương Lai Quản Lý Dân Chủ Cơ Sở Tại THCS

Quản lý thực hiện dân chủ cơ sở là yếu tố then chốt để xây dựng môi trường giáo dục dân chủ, công bằng và hiệu quả. Cần có sự quan tâm và đầu tư hơn nữa vào việc nâng cao nhận thức, kỹ năng và cơ chế tham gia cho tất cả các thành viên trong nhà trường. Đồng thời, cần có sự kiểm tra, giám sát thường xuyên để đảm bảo việc thực hiện dân chủ được thực hiện một cách nghiêm túc và hiệu quả. Với sự nỗ lực của tất cả mọi người, tin rằng việc quản lý thực hiện dân chủ cơ sở tại các trường THCS sẽ ngày càng được nâng cao, góp phần vào sự phát triển bền vững của giáo dục Việt Nam.

6.1. Tổng Kết Các Bài Học Kinh Nghiệm về Dân Chủ

Quá trình thực hiện quản lý dân chủ cơ sở tại các trường THCS đã mang lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu. Các bài học này bao gồm việc cần có sự quyết tâm và cam kết của lãnh đạo nhà trường, sự tham gia tích cực của tất cả các thành viên, sự minh bạch và công khai trong mọi hoạt động, sự tôn trọng và lắng nghe ý kiến của mọi người, và sự kiên trì và bền bỉ trong việc thực hiện. Việc tổng kết và chia sẻ các bài học kinh nghiệm này giúp các trường THCS khác có thể học hỏi và áp dụng để nâng cao hiệu quả quản lý dân chủ cơ sở.

6.2. Hướng Phát Triển Dân Chủ Cơ Sở Trong Tương Lai

Trong tương lai, việc quản lý dân chủ cơ sở tại các trường THCS cần tiếp tục được đổi mới và hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Các hướng phát triển chính bao gồm việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý dân chủ, mở rộng phạm vi tham gia của học sinh vào các hoạt động dân chủ, xây dựng các cơ chế phản hồi hiệu quả để lắng nghe ý kiến của mọi người, và tăng cường hợp tác giữa nhà trường và cộng đồng trong việc thực hiện dân chủ cơ sở. Điều này giúp tạo ra một môi trường giáo dục dân chủ, công bằng và đáp ứng nhu cầu của người học.

Tổng quan nghiên cứu

Việc thực hiện dân chủ cơ sở (DCCS) trong các trường trung học cơ sở (THCS) là một nội dung quan trọng nhằm phát huy quyền làm chủ của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nhà trường. Trên địa bàn huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, với 20 trường THCS và tổng số 2.763 học sinh năm học 2022-2023, việc quản lý thực hiện DCCS đang được quan tâm nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Theo khảo sát với 115 cán bộ quản lý và giáo viên, khoảng 83,48% đánh giá việc thực hiện DCCS là quan trọng hoặc rất quan trọng, tuy nhiên vẫn còn khoảng 16,52% chưa nhận thức đúng về tầm quan trọng này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý thực hiện DCCS ở các trường THCS huyện Hòa An, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện DCCS, tăng cường kỷ cương, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Nghiên cứu tập trung trong năm học 2022-2023, tại 20 trường THCS trên địa bàn huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục trong việc tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra thực hiện DCCS, góp phần phát huy quyền làm chủ của các lực lượng trong nhà trường, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển bền vững các trường THCS tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý giáo dục, dân chủ cơ sở và quản lý thực hiện dân chủ trong nhà trường. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến khách thể quản lý (cán bộ, giáo viên, học sinh) nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu giáo dục. Quản lý thực hiện dân chủ cơ sở là sự tác động nhằm phát huy quyền làm chủ của các thành viên trong nhà trường thông qua các chức năng quản lý như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và đánh giá.

2. Lý thuyết dân chủ cơ sở: Dân chủ cơ sở là phương thức phát huy quyền làm chủ của nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động được tham gia ý kiến, quyết định và giám sát các hoạt động tại cơ sở. Trong nhà trường, thực hiện dân chủ cơ sở nhằm phát huy quyền làm chủ của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh trong các hoạt động giáo dục và quản lý.

Các khái niệm chính bao gồm: dân chủ cơ sở, quản lý thực hiện dân chủ cơ sở, quy chế dân chủ trong nhà trường, các nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở (bảo đảm sự lãnh đạo của tổ chức Đảng, nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò của Hội đồng trường, Hiệu trưởng và các tổ chức đoàn thể), nội dung và hình thức thực hiện dân chủ cơ sở.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

• Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ 115 người gồm 34 cán bộ quản lý và 81 giáo viên tại 20 trường THCS huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Dữ liệu được thu thập qua phiếu khảo sát (anket), phỏng vấn sâu với cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh, đồng thời nghiên cứu hồ sơ quản lý của các trường.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả với các chỉ số phần trăm, giá trị trung bình, độ lệch chuẩn để đánh giá thực trạng nhận thức, mức độ thực hiện và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở. Kiểm định thống kê được áp dụng để đánh giá tính chính xác và khả thi của các biện pháp đề xuất.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023, bao gồm giai đoạn khảo sát thực trạng, phân tích dữ liệu, đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính khả thi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về tầm quan trọng của thực hiện dân chủ cơ sở: Khoảng 83,48% cán bộ quản lý và giáo viên đánh giá việc thực hiện DCCS là quan trọng hoặc rất quan trọng, với giá trị trung bình 2,81 trên thang đo 4. Tuy nhiên, còn khoảng 16,52% chưa nhận thức đúng, cho thấy cần tiếp tục nâng cao nhận thức.

2. Mục tiêu thực hiện dân chủ cơ sở: Đa số (từ 76,52% đến 93,04%) đồng thuận với các mục tiêu như phát huy quyền làm chủ, nâng cao trách nhiệm hiệu trưởng, tăng cường kỷ cương, xây dựng môi trường giáo dục tích cực và phòng chống tiêu cực. Giá trị trung bình các mục tiêu dao động từ 2,44 đến 3,04.

3. Quán triệt các nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở: Mức độ quán triệt các nguyên tắc như bảo đảm sự lãnh đạo của tổ chức Đảng, chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò Hội đồng trường và Hiệu trưởng có giá trị trung bình từ 2,21 đến 3,84. Nguyên tắc bảo đảm sự lãnh đạo của tổ chức Đảng được quán triệt tốt nhất (3,84), trong khi nguyên tắc ngăn chặn lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật có mức độ quán triệt thấp hơn (2,21).

4. Thực trạng quản lý thực hiện dân chủ cơ sở: Việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát thực hiện dân chủ cơ sở còn nhiều hạn chế. Một số cán bộ quản lý chưa sát sao, giáo viên còn ngại đổi mới, chưa chủ động tham gia góp ý, dẫn đến việc thực hiện dân chủ đôi khi mang tính hình thức, chưa có chiều sâu.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhận thức đúng về tầm quan trọng và mục tiêu thực hiện dân chủ cơ sở là nền tảng để thúc đẩy các hoạt động dân chủ trong nhà trường. Tuy nhiên, sự chưa đồng đều trong nhận thức và thực hiện các nguyên tắc dân chủ cho thấy còn tồn tại những rào cản về năng lực, thái độ và môi trường quản lý.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục và quản lý công, việc quán triệt nguyên tắc lãnh đạo của tổ chức Đảng luôn được đánh giá cao, nhưng việc ngăn chặn lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật còn hạn chế, phản ánh sự cần thiết tăng cường kiểm tra, giám sát và nâng cao ý thức pháp luật trong nhà trường.

Việc thực hiện dân chủ mang lại lợi ích rõ ràng như nâng cao trách nhiệm của hiệu trưởng, tăng cường kỷ cương, xây dựng môi trường giáo dục tích cực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, nếu không được quản lý chặt chẽ, dân chủ có thể dẫn đến sự mất đoàn kết nội bộ, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường sư phạm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về tầm quan trọng, biểu đồ tròn về mức độ đồng thuận với các mục tiêu, và bảng tổng hợp mức độ quán triệt các nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về dân chủ cơ sở

   • Động từ hành động: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo, truyền thông nội bộ.
   • Target metric: Đạt trên 95% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về tầm quan trọng DCCS.
   • Timeline: Triển khai trong 6 tháng đầu năm học.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT phối hợp với Ban Giám hiệu các trường.

2. Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở phù hợp với đặc điểm từng trường

   • Động từ hành động: Rà soát, điều chỉnh kế hoạch, phân công nhiệm vụ rõ ràng.
   • Target metric: 100% trường có kế hoạch thực hiện dân chủ cơ sở được phê duyệt và triển khai.
   • Timeline: Hoàn thành trước đầu năm học mới.
   • Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng và tổ chức đoàn thể nhà trường.

3. Củng cố và nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý

   • Động từ hành động: Đào tạo kỹ năng quản lý dân chủ, kỹ năng phối hợp, xử lý tình huống.
   • Target metric: 90% cán bộ quản lý đạt chuẩn năng lực quản lý dân chủ.
   • Timeline: Đào tạo định kỳ hàng năm.
   • Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT.

4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện dân chủ cơ sở

   • Động từ hành động: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, xây dựng tiêu chí đánh giá cụ thể.
   • Target metric: 100% trường được kiểm tra ít nhất 2 lần/năm, báo cáo kết quả công khai.
   • Timeline: Thực hiện liên tục trong năm học.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng GD&ĐT, Ban Thanh tra nhân dân nhà trường.

5. Khuyến khích sự tham gia tích cực của giáo viên, học sinh và các tổ chức đoàn thể

   • Động từ hành động: Tổ chức đối thoại, lấy ý kiến, phát huy vai trò các tổ chức đoàn thể.
   • Target metric: Tăng 20% số lượt tham gia ý kiến đóng góp trong các hoạt động dân chủ.
   • Timeline: Triển khai trong năm học.
   • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Công đoàn, Đoàn Thanh niên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp

   • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và các biện pháp quản lý thực hiện dân chủ cơ sở, áp dụng vào quản lý nhà trường.
   • Use case: Xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra, nâng cao hiệu quả quản lý dân chủ.

2. Giáo viên và nhân viên các trường THCS

   • Lợi ích: Hiểu rõ quyền và trách nhiệm trong thực hiện dân chủ, nâng cao ý thức tham gia.
   • Use case: Tham gia đóng góp ý kiến, giám sát hoạt động nhà trường.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục

   • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý dân chủ cơ sở trong giáo dục.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn, luận án liên quan.

4. Cơ quan quản lý giáo dục địa phương và các tổ chức đoàn thể

   • Lợi ích: Định hướng chính sách, hỗ trợ và giám sát thực hiện dân chủ trong các cơ sở giáo dục.
   • Use case: Xây dựng chương trình đào tạo, kiểm tra, đánh giá và hỗ trợ các trường THCS.

Câu hỏi thường gặp

1. Dân chủ cơ sở trong trường THCS là gì?
   Dân chủ cơ sở là phương thức phát huy quyền làm chủ của cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong việc tham gia ý kiến, quyết định và giám sát các hoạt động của nhà trường theo quy định pháp luật. Ví dụ, giáo viên được tham gia góp ý xây dựng kế hoạch năm học.

2. Tại sao việc quản lý thực hiện dân chủ cơ sở lại quan trọng?
   Quản lý thực hiện dân chủ giúp đảm bảo các hoạt động dân chủ được tổ chức hiệu quả, phát huy quyền làm chủ, tăng cường kỷ cương và nâng cao chất lượng giáo dục. Nếu không quản lý tốt, dân chủ có thể dẫn đến mất đoàn kết nội bộ.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý thực hiện dân chủ cơ sở?
   Bao gồm yếu tố chủ thể quản lý (nhận thức, năng lực hiệu trưởng), đối tượng quản lý (ý thức, trách nhiệm của giáo viên, học sinh), và môi trường quản lý (văn bản pháp luật, điều kiện kinh tế xã hội, sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền).

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả thực hiện dân chủ cơ sở?
   Cần tăng cường tuyên truyền, xây dựng kế hoạch phù hợp, đào tạo cán bộ quản lý, kiểm tra giám sát thường xuyên và khuyến khích sự tham gia tích cực của các lực lượng trong nhà trường.

5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu, phỏng vấn sâu, nghiên cứu hồ sơ quản lý và phân tích thống kê mô tả với cỡ mẫu 115 người tại 20 trường THCS huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.

Kết luận

• Việc thực hiện và quản lý dân chủ cơ sở ở các trường THCS huyện Hòa An có vai trò quan trọng trong nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển nhà trường.
• Phần lớn cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về tầm quan trọng và mục tiêu thực hiện dân chủ cơ sở, tuy nhiên vẫn còn một bộ phận chưa nhận thức đầy đủ.
• Quán triệt các nguyên tắc thực hiện dân chủ cơ sở còn chưa đồng đều, đặc biệt là nguyên tắc ngăn chặn lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật.
• Quản lý thực hiện dân chủ cơ sở còn nhiều hạn chế về lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, giám sát.
• Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, hoàn thiện kế hoạch, đào tạo cán bộ quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát và khuyến khích sự tham gia tích cực của các lực lượng trong nhà trường.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất trong năm học tiếp theo, tổ chức đánh giá định kỳ và điều chỉnh phù hợp để nâng cao hiệu quả thực hiện dân chủ cơ sở.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục và cán bộ trường học cần chủ động áp dụng các giải pháp quản lý dân chủ cơ sở nhằm xây dựng môi trường giáo dục dân chủ, kỷ cương và phát triển bền vững.