Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, chất lượng giáo dục trở thành yếu tố then chốt quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, việc nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học được xem là nhiệm vụ trọng tâm, góp phần hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục đúng độ tuổi và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Theo Luật Giáo dục 2009, giáo dục tiểu học là nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân, do đó công tác quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học tại cấp học này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Công ty Cổ phần Phát triển Giáo dục POMath, với hệ thống các trung tâm giáo dục trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận, đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong quản lý đảm bảo chất lượng dạy học. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nghiên cứu, đánh giá và đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả đảm bảo chất lượng quá trình dạy học tại công ty trong giai đoạn hiện nay (2021-2023).

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc khảo sát thực trạng quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học tại POMath, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục tiểu học. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại công ty POMath với đối tượng khảo sát gồm 70 cán bộ quản lý và nhân viên, sử dụng dữ liệu thu thập trong 3 năm gần đây. Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác quản lý giáo dục tại các đơn vị giáo dục ngoài công lập, đồng thời hỗ trợ POMath nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng giáo dục hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Mô hình Đảm bảo chất lượng (Quality Assurance - QA): Được hiểu là toàn bộ các hoạt động có kế hoạch, hệ thống nhằm tạo sự tin tưởng rằng các hoạt động và sản phẩm đào tạo đáp ứng đầy đủ các yêu cầu chất lượng. Mô hình này nhấn mạnh vai trò của việc phòng ngừa sai sót ngay từ đầu và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và người thực hiện.

  • Mô hình Quản lý chất lượng toàn diện (Total Quality Management - TQM): TQM là hệ thống quản lý nhằm hội nhập các nỗ lực phát triển, duy trì và cải tiến chất lượng trong toàn bộ tổ chức, tập trung vào sự hài lòng của khách hàng và hiệu quả kinh tế. Trong giáo dục, TQM quản lý toàn bộ quá trình đào tạo từ đầu vào, quá trình đến đầu ra.

  • Mô hình CIPO của UNESCO: Đây là mô hình quản lý chất lượng giáo dục bao quát các yếu tố Đầu vào (Context), Quá trình (Input), Đầu ra (Process) và Kết quả (Output), với 10 yếu tố quản lý quan trọng như người học, giáo viên, chương trình, thiết bị, môi trường học tập, đánh giá, quản lý dân chủ, huy động cộng đồng và nguồn lực đầu tư.

  • Các khái niệm chính: Quản lý giáo dục, đảm bảo chất lượng, quá trình dạy học, kiểm tra đánh giá, yếu tố đầu vào - quá trình - đầu ra trong quản lý chất lượng giáo dục.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật như Luật Giáo dục 2009, Thông tư 27/2020/TT-BGDĐT, các tài liệu chuyên ngành, báo cáo ngành, cùng dữ liệu khảo sát thực trạng tại công ty POMath trong giai đoạn 2021-2023.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích, tổng hợp tài liệu; so sánh các mô hình quản lý chất lượng giáo dục trong và ngoài nước; mô phỏng mô hình quản lý đảm bảo chất lượng phù hợp với đặc thù của POMath.

  • Phương pháp khảo sát thực tiễn: Quan sát sư phạm, điều tra bằng phiếu hỏi với 70 cán bộ quản lý và nhân viên, phỏng vấn sâu cán bộ quản lý và giáo viên để thu thập thông tin về thực trạng quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học.

  • Phương pháp khảo nghiệm: Đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý được đề xuất thông qua khảo sát ý kiến chuyên gia và người thực hiện.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung thu thập và xử lý dữ liệu trong giai đoạn 2021-2023, hoàn thiện đề xuất biện pháp trong năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý yếu tố đầu vào: Khoảng 65% cán bộ quản lý và nhân viên đánh giá công tác tuyển sinh và quản lý nguồn học sinh tại POMath chưa được kiểm soát chặt chẽ, ảnh hưởng đến chất lượng đầu vào. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học được đánh giá đạt khoảng 70% so với tiêu chuẩn đề ra.

  2. Quản lý quá trình dạy học: Chỉ khoảng 60% giáo viên thực hiện đầy đủ kế hoạch bài học theo hướng đổi mới, trong khi 40% còn áp dụng phương pháp truyền thống, chưa phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Việc tổ chức kiểm tra, đánh giá thường xuyên còn mang tính hình thức, chưa phản ánh chính xác năng lực học sinh.

  3. Quản lý yếu tố đầu ra: Kết quả học tập của học sinh tại POMath đạt mức trung bình khá, với điểm trung bình chung khoảng 7,2/10, tuy nhiên chưa có sự đồng đều giữa các trung tâm. Việc quản lý và đánh giá kết quả học tập chưa được hệ thống hóa, dẫn đến khó khăn trong việc điều chỉnh phương pháp dạy học kịp thời.

  4. Nhận thức và thái độ của cán bộ quản lý: Khoảng 75% cán bộ quản lý và nhân viên nhận thức được tầm quan trọng của đảm bảo chất lượng quá trình dạy học, nhưng chỉ 55% thực sự chủ động tham gia các hoạt động đảm bảo chất lượng. Nguyên nhân chính là do thiếu các biện pháp quản lý hệ thống và chưa có bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng phù hợp.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy công tác quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học tại POMath còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc quản lý đầu vào và quá trình dạy học. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc chưa xây dựng hệ thống quản lý chất lượng đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận và chưa áp dụng hiệu quả các mô hình quản lý hiện đại như TQM hay mô hình CIPO.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, POMath còn thiếu sự đầu tư bài bản vào phát triển đội ngũ giáo viên và đổi mới phương pháp dạy học, trong khi các mô hình quản lý chất lượng tiên tiến nhấn mạnh vai trò của con người và quá trình liên tục cải tiến. Việc kiểm tra, đánh giá học sinh chưa được đổi mới theo hướng khách quan, khoa học cũng là điểm yếu cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ thực hiện kế hoạch bài học, mức độ hài lòng của cán bộ quản lý, điểm trung bình học tập của học sinh theo từng trung tâm, giúp minh họa rõ nét các vấn đề tồn tại và cơ hội cải tiến.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và nhân viên: Triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chất lượng giáo dục, tập trung vào các mô hình quản lý hiện đại như TQM và CIPO, nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện đảm bảo chất lượng. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2024, do phòng nhân sự phối hợp với chuyên gia đào tạo thực hiện.

  2. Xây dựng kế hoạch kiểm soát chất lượng đầu vào: Thiết lập quy trình tuyển sinh và đánh giá năng lực học sinh đầu vào chặt chẽ, áp dụng các tiêu chuẩn đánh giá phù hợp với mục tiêu giáo dục của POMath. Kế hoạch này cần hoàn thành và áp dụng từ năm học 2024-2025, do phòng tuyển sinh và quản lý học sinh chịu trách nhiệm.

  3. Phát triển nguồn nhân lực đảm bảo chất lượng người dạy: Tăng cường tuyển dụng giáo viên có trình độ chuyên môn cao, tổ chức bồi dưỡng thường xuyên về phương pháp dạy học tích cực và kỹ năng đánh giá học sinh. Thực hiện liên tục trong năm 2024-2025, do phòng đào tạo và phát triển nhân sự quản lý.

  4. Quản lý và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá học sinh khoa học, khách quan, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ, sử dụng công cụ đánh giá đa dạng như nhận xét, điểm số và đánh giá năng lực. Áp dụng từ năm học 2024-2025, do phòng chuyên môn phối hợp với giáo viên thực hiện.

  5. Tăng cường quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học: Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị hiện đại, đảm bảo môi trường học tập tích cực, hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học. Kế hoạch đầu tư và nâng cấp thực hiện trong năm 2024, do ban quản lý cơ sở vật chất chịu trách nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trung tâm đào tạo ngoài công lập: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đảm bảo chất lượng, giúp họ xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý phù hợp với đặc thù đơn vị mình.

  2. Giáo viên và nhân viên tại các cơ sở giáo dục: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong quá trình đảm bảo chất lượng dạy học, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy và phối hợp với quản lý trong công tác kiểm tra, đánh giá.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá về mô hình, phương pháp nghiên cứu và các biện pháp quản lý chất lượng giáo dục trong bối cảnh thực tiễn Việt Nam.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục: Cung cấp thông tin thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng giáo dục ngoài công lập, góp phần hoàn thiện hệ thống đảm bảo chất lượng giáo dục quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học là gì?
    Quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học là hoạt động có hệ thống nhằm kiểm soát và nâng cao chất lượng các yếu tố đầu vào, quá trình và đầu ra của hoạt động dạy học, đảm bảo mục tiêu giáo dục được thực hiện hiệu quả. Ví dụ, quản lý kế hoạch bài học, kiểm tra đánh giá học sinh và phát triển đội ngũ giáo viên.

  2. Tại sao công tác đảm bảo chất lượng tại POMath còn hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do thiếu hệ thống quản lý đồng bộ, chưa áp dụng các mô hình quản lý hiện đại, nhận thức và kỹ năng của cán bộ quản lý chưa đồng đều, cùng với việc kiểm tra, đánh giá học sinh còn mang tính hình thức. Điều này dẫn đến hiệu quả quản lý chưa cao.

  3. Các mô hình quản lý chất lượng nào được áp dụng trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu áp dụng mô hình Đảm bảo chất lượng (QA), Quản lý chất lượng toàn diện (TQM), mô hình CIPO của UNESCO và các mô hình quản lý chất lượng giáo dục quốc tế khác để xây dựng khung lý thuyết và đề xuất biện pháp phù hợp với đặc thù của POMath.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tại POMath?
    Cần tổ chức các khóa bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và phương pháp giảng dạy tích cực, tuyển dụng giáo viên có trình độ cao, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và khen thưởng công bằng để khuyến khích sự phát triển nghề nghiệp của giáo viên.

  5. Kiểm tra, đánh giá học sinh nên được đổi mới như thế nào?
    Cần áp dụng phương pháp đánh giá đa dạng, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ, sử dụng cả nhận xét và điểm số, đảm bảo tính khách quan, khoa học và phản ánh đúng năng lực học sinh. Ví dụ, áp dụng phiếu đánh giá tiết học, đánh giá năng lực qua hoạt động trải nghiệm.

Kết luận

  • Quản lý đảm bảo chất lượng quá trình dạy học tại công ty POMath hiện còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong quản lý đầu vào, quá trình dạy học và kiểm tra đánh giá học sinh.
  • Nghiên cứu đã xây dựng khung lý thuyết dựa trên các mô hình quản lý chất lượng giáo dục tiên tiến như QA, TQM và CIPO, phù hợp với đặc thù của POMath.
  • Kết quả khảo sát thực trạng cho thấy cần nâng cao nhận thức, kỹ năng quản lý của cán bộ, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất.
  • Đề xuất 5 nhóm biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học, với lộ trình thực hiện từ năm 2024, do các phòng ban chuyên môn và quản lý chịu trách nhiệm.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích cho cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, nhà nghiên cứu và các cơ quan quản lý nhà nước trong việc nâng cao chất lượng giáo dục ngoài công lập.

Next steps: Triển khai các biện pháp đề xuất, tổ chức đào tạo bồi dưỡng, xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng đồng bộ và đánh giá hiệu quả thực hiện định kỳ.

Call to action: Các đơn vị giáo dục ngoài công lập nên chủ động áp dụng các mô hình quản lý chất lượng hiện đại, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý để nâng cao hiệu quả công tác đảm bảo chất lượng giáo dục.