Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển và hội nhập kinh tế thị trường, con người phải đối mặt với nhiều áp lực kinh tế, xã hội và tâm lý. Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2017, khoảng 15% dân số Việt Nam mắc các rối loạn tâm thần phổ biến liên quan đến stress, với 3 triệu người bị rối loạn tâm thần nặng. Viện Sức khỏe Tâm thần cũng cho biết có tới 30% dân số mắc các bệnh rối loạn tâm thần, trong đó tỷ lệ trầm cảm chiếm 25%. Stress kéo dài có thể dẫn đến trầm cảm, chiếm 35% trong các trường hợp rối loạn tâm thần, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, công việc và các mối quan hệ xã hội của người bệnh.

Trung tâm Chăm sóc và Phục hồi chức năng cho người tâm thần tỉnh Thái Bình, thành lập từ năm 1979, hiện đang quản lý và chăm sóc cho 240 đối tượng người tâm thần đặc biệt nặng, bao gồm cả người có công và đối tượng bảo trợ xã hội. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong công tác quản lý, chăm sóc và phục hồi chức năng, Trung tâm vẫn gặp nhiều khó khăn về chất lượng và số lượng cán bộ công tác xã hội, cũng như các hạn chế trong công tác quản lý đối với người tâm thần.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý công tác xã hội đối với người tâm thần tại Trung tâm, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động quản lý công tác xã hội tại Trung tâm trong giai đoạn 2010-2019, với đối tượng nghiên cứu là cán bộ quản lý, nhân viên công tác xã hội và người tâm thần đang được chăm sóc tại Trung tâm.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý, chăm sóc người tâm thần, góp phần giảm thiểu các hệ lụy xã hội và cải thiện đời sống của nhóm đối tượng đặc biệt yếu thế này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công tác xã hội, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý khoa học của Frederick Taylor: Nhấn mạnh việc phân công lao động hợp lý, sử dụng phương pháp khoa học để nâng cao hiệu quả công việc, coi trọng mối quan hệ hợp tác giữa nhà quản lý và nhân viên.
  • Lý thuyết tổ chức nhiệm sở của Max Weber: Tập trung vào cấu trúc tổ chức quan liêu với các đặc điểm như phân công lao động rõ ràng, hệ thống quyền lực theo tầng bậc, quy định pháp luật và hồ sơ hóa quản lý.
  • Trường phái quản trị dựa trên mối quan hệ nhân sự: Đề cao vai trò của các yếu tố xã hội, tâm lý trong quản lý, nhấn mạnh sự quan tâm đến nhu cầu cá nhân và mối quan hệ giữa các thành viên trong tổ chức.
  • Lý thuyết quản lý công tác xã hội: Xem quản lý công tác xã hội là quá trình chuyển đổi chính sách xã hội thành các dịch vụ xã hội nhằm giải quyết các vấn đề của cá nhân, nhóm và cộng đồng, bao gồm các tiến trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: người tâm thần, sức khỏe tâm thần, công tác xã hội, quản lý công tác xã hội, quản lý công tác xã hội đối với người tâm thần.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Phân tích tài liệu: Thu thập và tổng hợp thông tin từ các văn bản pháp luật, chính sách của Đảng, Nhà nước như Đề án 1215, Nghị định 136/2013/NĐ-CP, Nghị định 28/2012/NĐ-CP, Thông tư 33/TT-BLĐTBXH, Thông tư 02/2018/TTg-BLĐTBXH, cùng các báo cáo thường niên của Trung tâm giai đoạn 2010-2019.
  • Quan sát: Theo dõi trực tiếp hoạt động quản lý, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần tại Trung tâm, bao gồm sinh hoạt hàng ngày, lao động trị liệu, hoạt động văn nghệ, cũng như quá trình tư vấn, tham vấn của cán bộ công tác xã hội.
  • Phỏng vấn sâu: Thu thập ý kiến từ 9 cán bộ quản lý, nhân viên công tác xã hội và 4 người tâm thần đang trong quá trình phục hồi tại Trung tâm nhằm hiểu rõ hơn về thực trạng, khó khăn và nhu cầu trong công tác quản lý.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 13 người, được chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan trực tiếp đến công tác quản lý và chăm sóc người tâm thần tại Trung tâm.

Timeline nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2010-2019, phù hợp với phạm vi hoạt động và dữ liệu thu thập tại Trung tâm.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả quản lý công tác xã hội còn hạn chế: Trung tâm hiện quản lý 240 người tâm thần đặc biệt nặng, trong đó 66 người có công và 169 người thuộc diện bảo trợ xã hội. Mặc dù đã thực hiện các chế độ chính sách theo quy định, nhưng chất lượng và số lượng cán bộ công tác xã hội còn hạn chế, chỉ có 2 cán bộ chuyên trách phòng CTXH, dẫn đến hiệu quả quản lý chưa cao.

  2. Nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu: Mức trợ cấp cho người tâm thần đặc biệt nặng chỉ khoảng 8.100.000 đồng/tháng, trong khi cơ sở vật chất nhiều khu nhà xuống cấp, ảnh hưởng đến công tác chăm sóc và phục hồi chức năng. Nguồn kinh phí từ ngân sách tỉnh còn hạn chế, gây khó khăn trong việc duy trì và nâng cao chất lượng dịch vụ.

  3. Chính sách và pháp luật đã được triển khai nhưng còn bất cập: Trung tâm đã thực hiện các chính sách theo Luật Người khuyết tật, Nghị định 28/2012/NĐ-CP và các văn bản liên quan, tuy nhiên việc thực hiện còn chưa đồng bộ, thiếu các biện pháp khả thi trong tổ chức thực hiện, đặc biệt là trong công tác quản lý và hỗ trợ người tâm thần.

  4. Nhu cầu đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ công tác xã hội rất lớn: Đội ngũ cán bộ CTXH chủ yếu được đào tạo ngắn hạn, kiêm nhiệm nhiều công việc khác nhau, thiếu chuyên môn sâu về công tác xã hội với người tâm thần. Điều này ảnh hưởng đến khả năng lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các hoạt động CTXH hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù của người tâm thần nặng, đòi hỏi công tác quản lý, chăm sóc phức tạp và lâu dài. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc thiếu hụt nguồn lực chuyên môn và tài chính là vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và khả năng tái hòa nhập cộng đồng của người tâm thần.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố đối tượng theo nhóm, bảng thống kê nguồn lực nhân sự và kinh phí, cũng như biểu đồ so sánh mức trợ cấp và chi phí thực tế. Việc so sánh này giúp minh họa rõ ràng khoảng cách giữa nhu cầu và khả năng đáp ứng hiện tại.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ những điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý CTXH tại Trung tâm, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả, góp phần cải thiện đời sống và sức khỏe tâm thần của người bệnh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho cán bộ công tác xã hội: Tổ chức các khóa đào tạo dài hạn và ngắn hạn chuyên sâu về công tác xã hội với người tâm thần, nâng cao kỹ năng lập kế hoạch, tổ chức và kiểm tra. Mục tiêu đạt 100% cán bộ CTXH được đào tạo chuyên môn trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động Thương binh và Xã hội phối hợp với các trường đào tạo.

  2. Đa dạng hóa nguồn lực tài chính và cải thiện cơ sở vật chất: Huy động nguồn lực xã hội hóa, kêu gọi tài trợ từ các tổ chức, cá nhân để nâng cấp cơ sở vật chất, đảm bảo môi trường chăm sóc phù hợp. Mục tiêu nâng cấp ít nhất 2 khu nhà ở trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc Trung tâm phối hợp với chính quyền địa phương và các nhà tài trợ.

  3. Hoàn thiện chính sách và quy trình quản lý công tác xã hội: Xây dựng và ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể về quản lý CTXH đối với người tâm thần, đảm bảo thực hiện đồng bộ và hiệu quả. Mục tiêu hoàn thiện trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động Thương binh và Xã hội, phối hợp với các cơ quan chức năng.

  4. Tăng cường công tác truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, tập huấn cho cán bộ xã phường, gia đình và cộng đồng về vai trò và cách thức hỗ trợ người tâm thần, giảm kỳ thị và tạo điều kiện tái hòa nhập. Mục tiêu tổ chức ít nhất 4 chương trình/năm. Chủ thể thực hiện: Trung tâm phối hợp với các tổ chức xã hội và chính quyền địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và nhân viên công tác xã hội: Nghiên cứu cung cấp kiến thức và giải pháp thực tiễn giúp nâng cao hiệu quả quản lý và chăm sóc người tâm thần tại các cơ sở bảo trợ xã hội.

  2. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Thông tin về thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ người tâm thần giúp xây dựng các chương trình phù hợp, hiệu quả hơn.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và nhà tài trợ: Hiểu rõ nhu cầu và khó khăn trong công tác quản lý người tâm thần để phối hợp hỗ trợ tài chính, kỹ thuật và nhân lực.

  4. Gia đình và cộng đồng người tâm thần: Nâng cao nhận thức về quyền lợi, nhu cầu và cách thức hỗ trợ người tâm thần, góp phần giảm kỳ thị và tăng cường sự hòa nhập xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý công tác xã hội đối với người tâm thần là gì?
    Quản lý công tác xã hội là quá trình sử dụng các tiến trình xã hội để chuyển đổi chính sách thành dịch vụ xã hội nhằm giải quyết các vấn đề của người tâm thần, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và nhóm. Ví dụ, lập kế hoạch chăm sóc, tổ chức nhân lực và kiểm tra hiệu quả thực hiện.

  2. Tại sao công tác xã hội với người tâm thần lại quan trọng?
    Người tâm thần thường gặp nhiều khó khăn về sức khỏe, tâm lý và xã hội, cần sự hỗ trợ chuyên môn để phục hồi chức năng và tái hòa nhập cộng đồng. Công tác xã hội giúp kết nối các nguồn lực, hỗ trợ điều trị và chăm sóc toàn diện.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý công tác xã hội tại Trung tâm Thái Bình là gì?
    Khó khăn gồm thiếu hụt cán bộ chuyên môn, nguồn lực tài chính hạn chế, cơ sở vật chất chưa đáp ứng, và việc thực hiện chính sách chưa đồng bộ. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc và phục hồi chức năng.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ công tác xã hội?
    Thông qua đào tạo chuyên sâu, tập huấn kỹ năng quản lý, lập kế hoạch và giao tiếp, đồng thời tạo điều kiện học tập liên tục và trao đổi kinh nghiệm thực tiễn.

  5. Gia đình người tâm thần có thể hỗ trợ như thế nào?
    Gia đình cần phối hợp chặt chẽ với Trung tâm, tham gia các chương trình tư vấn, chăm sóc tại nhà, đồng thời tạo môi trường yêu thương, giảm kỳ thị để người bệnh cảm thấy được quan tâm và hỗ trợ.

Kết luận

  • Nghiên cứu làm rõ thực trạng quản lý công tác xã hội đối với người tâm thần tại Trung tâm Chăm sóc và Phục hồi chức năng tỉnh Thái Bình, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế hiện có.
  • Đã xác định các yếu tố ảnh hưởng như nguồn lực nhân sự, tài chính, cơ sở vật chất và chính sách pháp luật.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bao gồm đào tạo cán bộ, cải thiện cơ sở vật chất, hoàn thiện chính sách và tăng cường truyền thông.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác xã hội với người tâm thần, hỗ trợ phát triển bền vững các dịch vụ chăm sóc.
  • Khuyến nghị các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình quản lý.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng công tác xã hội, góp phần cải thiện đời sống người tâm thần và phát triển xã hội công bằng, bền vững.