Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội ngày càng phức tạp, quản lý chi thường xuyên (CTX) nguồn ngân sách nhà nước (NSNN) giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính công. Tỉnh Hưng Yên, nằm trong khu vực tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, có nhiều tiềm năng phát triển công nghiệp và dịch vụ nhưng cũng đối mặt với thách thức về nguồn thu ngân sách thấp và nhu cầu chi lớn. Từ năm 2015 đến 2017, tổng thu NSNN trên địa bàn tỉnh tăng từ 15.174 tỷ đồng lên 19.621 tỷ đồng, đạt tỷ lệ vượt dự toán lần lượt 176,57% và 184,23%. Trong đó, chi thường xuyên chiếm trên 75% tổng chi ngân sách, phản ánh tầm quan trọng của công tác quản lý chi tiêu này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý CTX nguồn NSNN tại tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn 2015-2017, phân tích các hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý trong giai đoạn 2019-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động quản lý CTX của các đơn vị dự toán cấp tỉnh, không bao gồm cấp huyện, xã. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững của tỉnh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước và quản lý chi tiêu công, trong đó:

  • Lý thuyết chu trình ngân sách: Bao gồm các khâu lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm soát chi ngân sách, đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả trong toàn bộ quá trình quản lý.
  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Nhấn mạnh nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả, công khai minh bạch và tuân thủ pháp luật trong quản lý chi tiêu ngân sách.
  • Khái niệm chi thường xuyên NSNN: Là khoản chi nhằm duy trì hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ thường xuyên về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Các khái niệm chính bao gồm: dự toán ngân sách, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, kiểm soát chi ngân sách, định mức chi tiêu, và hiệu quả quản lý chi tiêu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp:

  • Phương pháp thống kê mô tả: Thu thập và trình bày số liệu chi tiêu ngân sách từ Sở Tài chính tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2015-2017 dưới dạng bảng biểu, đồ thị để mô tả xu hướng và cơ cấu chi tiêu.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích chi tiết các khoản chi theo lĩnh vực, đánh giá sự tuân thủ dự toán, xác định nguyên nhân các hạn chế trong quản lý chi tiêu.
  • Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các kết quả nghiên cứu trước đây và số liệu thực tế để đưa ra nhận định toàn diện về thực trạng quản lý CTX.
  • Phương pháp so sánh: So sánh số liệu chi tiêu qua các năm và với các địa phương khác nhằm đánh giá hiệu quả và xu hướng quản lý.

Cỡ mẫu dữ liệu là toàn bộ số liệu chi tiêu ngân sách cấp tỉnh trong 3 năm 2015-2017, được chọn vì tính đại diện và khả năng phản ánh thực trạng quản lý chi tiêu tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng chi thường xuyên liên tục: Dự toán chi thường xuyên tăng từ 1.815 tỷ đồng năm 2015 lên 2.469 tỷ đồng năm 2017, tương ứng mức tăng khoảng 36%. Quyết toán chi thường xuyên cũng tăng từ 1.918 tỷ đồng lên 2.870 tỷ đồng, vượt dự toán lần lượt 5,97% năm 2015 và 13,97% năm 2017.

  2. Cơ cấu chi tiêu ưu tiên cho giáo dục và hành chính: Chi cho sự nghiệp giáo dục - đào tạo chiếm tỷ trọng lớn nhất, dao động từ 32% đến 39% tổng chi thường xuyên. Chi quản lý hành chính, đảng, đoàn thể chiếm tỷ trọng từ 12,28% đến 19%, tăng 2,7 lần từ năm 2016 đến 2017.

  3. Hiệu quả lập dự toán và phân bổ ngân sách: Việc lập dự toán chi thường xuyên tuân thủ quy định pháp luật, dựa trên kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và nguồn thu dự kiến. Tuy nhiên, tỷ lệ chi vượt dự toán cho thấy dự toán chưa hoàn toàn chính xác hoặc có phát sinh nhiệm vụ mới chưa được dự báo đầy đủ.

  4. Phối hợp quản lý giữa các cơ quan còn hạn chế: Mặc dù có quy chế phối hợp giữa HĐND, UBND, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước và các đơn vị dự toán, nhưng việc phối hợp trong kiểm soát chi, quyết toán và giám sát chưa thực sự đồng bộ, dẫn đến một số bất cập trong quản lý.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng liên tục của chi thường xuyên phản ánh nhu cầu ngày càng cao trong duy trì hoạt động bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ xã hội. Tuy nhiên, việc chi vượt dự toán cho thấy cần nâng cao chất lượng dự báo và lập kế hoạch chi tiết hơn, tránh lãng phí và thất thoát ngân sách. Cơ cấu chi tiêu ưu tiên cho giáo dục và hành chính phù hợp với chính sách phát triển nguồn nhân lực và quản lý nhà nước, nhưng cũng cần cân nhắc tối ưu hóa chi phí để tăng hiệu quả.

So sánh với kinh nghiệm quản lý chi ngân sách tại các địa phương như Quảng Ninh và Hải Phòng, Hưng Yên cần cải thiện công tác phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực cán bộ quản lý tài chính và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi tiêu. Việc công khai minh bạch và kiểm tra, giám sát chặt chẽ sẽ góp phần giảm thiểu tiêu cực, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng chi thường xuyên, bảng phân bổ chi theo lĩnh vực và đồ thị so sánh dự toán với quyết toán qua các năm để minh họa rõ nét các xu hướng và vấn đề quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thường xuyên: Áp dụng phương pháp dự báo khoa học, cập nhật kịp thời các chính sách mới và biến động kinh tế để xây dựng dự toán chính xác, giảm tỷ lệ vượt dự toán. Thời gian thực hiện: 2019-2021. Chủ thể: Sở Tài chính phối hợp UBND tỉnh.

  2. Tăng cường công tác phân bổ và giao dự toán chi tiết: Phân bổ dự toán theo từng đơn vị, lĩnh vực cụ thể, ưu tiên các nhiệm vụ trọng tâm, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả. Thời gian: 2019-2022. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính.

  3. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý chi ngân sách: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, kỹ năng kiểm soát chi tiêu và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ Sở Tài chính, Kho bạc và các đơn vị dự toán. Thời gian: 2019-2023. Chủ thể: Sở Tài chính, các cơ sở đào tạo.

  4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và công khai minh bạch: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm; đồng thời công khai thông tin chi ngân sách để nâng cao trách nhiệm giải trình. Thời gian: 2019-2025. Chủ thể: HĐND tỉnh, Thanh tra tỉnh, Sở Tài chính.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách: Xây dựng phần mềm quản lý dự toán, chấp hành và quyết toán chi ngân sách, kết nối liên thông giữa các cơ quan liên quan để nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian: 2020-2025. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý tài chính công tại các sở, ban, ngành tỉnh Hưng Yên: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, nguyên tắc và thực trạng quản lý chi thường xuyên, từ đó cải thiện công tác lập dự toán và kiểm soát chi tiêu.

  2. Lãnh đạo các đơn vị dự toán ngân sách cấp tỉnh: Hỗ trợ nhận thức rõ trách nhiệm trong việc sử dụng ngân sách đúng mục đích, hiệu quả và tuân thủ quy định pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn về quản lý chi ngân sách cấp tỉnh, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu ngân sách.

  4. Cơ quan thanh tra, kiểm toán nhà nước và các tổ chức giám sát tài chính công: Là cơ sở để đánh giá hiệu quả quản lý chi ngân sách, phát hiện các bất cập và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi thường xuyên là quá trình lập dự toán, phân bổ, chấp hành, quyết toán và kiểm soát các khoản chi nhằm duy trì hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ thường xuyên về phát triển kinh tế - xã hội. Ví dụ, chi trả lương, chi cho giáo dục, y tế.

  2. Tại sao chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách tỉnh Hưng Yên?
    Chi thường xuyên chiếm trên 75% tổng chi ngân sách do nhu cầu duy trì hoạt động bộ máy nhà nước, các chính sách an sinh xã hội và phát triển các lĩnh vực giáo dục, y tế, an ninh quốc phòng. Đây là khoản chi ổn định và không hoàn trả trực tiếp.

  3. Những hạn chế chính trong quản lý chi thường xuyên tại Hưng Yên là gì?
    Hạn chế gồm dự toán chưa chính xác dẫn đến chi vượt dự toán, phối hợp giữa các cơ quan quản lý chưa đồng bộ, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế và công tác kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ, gây lãng phí ngân sách.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên?
    Cần hoàn thiện công tác lập dự toán, tăng cường đào tạo cán bộ, áp dụng công nghệ thông tin, nâng cao công tác kiểm tra, giám sát và công khai minh bạch thông tin chi ngân sách để tăng trách nhiệm giải trình.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích, tổng hợp và so sánh dựa trên số liệu chi ngân sách cấp tỉnh giai đoạn 2015-2017, kết hợp nghiên cứu tài liệu và kinh nghiệm quản lý ngân sách tại các địa phương khác.

Kết luận

  • Quản lý chi thường xuyên nguồn ngân sách nhà nước tại tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2015-2017 có sự tăng trưởng ổn định, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách.
  • Việc lập dự toán và phân bổ ngân sách cơ bản tuân thủ quy định pháp luật nhưng còn tồn tại hiện tượng chi vượt dự toán và phối hợp quản lý chưa đồng bộ.
  • Cơ cấu chi tiêu ưu tiên cho giáo dục, đào tạo và quản lý hành chính, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách.
  • Các bước tiếp theo cần triển khai thực hiện các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2019-2025 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên, góp phần phát triển bền vững tỉnh Hưng Yên.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách tại địa phương bạn!