Tổng quan nghiên cứu
Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) cấp huyện là một vấn đề quan trọng trong công tác tài chính công, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính và sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tại huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị, trong giai đoạn 2016-2018, tổng chi thường xuyên ngân sách nhà nước chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách địa phương, phản ánh vai trò thiết yếu của khoản chi này trong duy trì hoạt động bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc quản lý chi thường xuyên tại đây còn tồn tại nhiều hạn chế như dự toán chưa sát thực tế, phân bổ ngân sách chưa hợp lý, và công tác kiểm tra, giám sát chưa chặt chẽ.
Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Gio Linh trong giai đoạn 2016-2018, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả trong sử dụng ngân sách. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi thường xuyên NSNN cấp huyện, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, số liệu ngân sách và các văn bản pháp luật liên quan.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện công tác quản lý tài chính công tại địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý trong việc điều chỉnh chính sách, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại huyện Gio Linh và các địa phương tương tự.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý ngân sách nhà nước, tập trung vào quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:
Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của ngân sách nhà nước trong việc phân phối và sử dụng nguồn lực tài chính nhằm thực hiện các chức năng của nhà nước, bao gồm các nguyên tắc quản lý chi ngân sách như tính hiệu lực, hiệu quả, bền vững và phù hợp với chính sách pháp luật.
Mô hình quản lý chi ngân sách theo chu trình: Bao gồm các khâu lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi ngân sách. Mô hình này giúp phân tích toàn diện quá trình quản lý chi thường xuyên, từ khâu hoạch định đến khâu thực thi và đánh giá.
Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm: chi thường xuyên ngân sách nhà nước, quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện, dự toán ngân sách, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, và các nguyên tắc quản lý chi ngân sách như tiết kiệm, hiệu quả, minh bạch và tuân thủ pháp luật.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính dựa trên nguồn dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các báo cáo tài chính, dự toán, quyết toán ngân sách của huyện Gio Linh trong giai đoạn 2016-2018, cùng các văn bản pháp luật và tài liệu liên quan.
Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ các báo cáo và tài liệu liên quan đến quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của dữ liệu.
Phân tích thống kê được thực hiện để tính toán các chỉ tiêu tài chính, so sánh tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách địa phương qua các năm, đồng thời sử dụng phương pháp so sánh để đối chiếu thực trạng quản lý chi thường xuyên tại huyện Gio Linh với các địa phương khác như thành phố Huế và Đà Nẵng. Phương pháp phân tích và đánh giá được áp dụng để làm rõ các nhân tố ảnh hưởng, hạn chế và đề xuất giải pháp.
Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2018, với định hướng đề xuất giải pháp đến năm 2020, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của huyện.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách địa phương cao: Trong giai đoạn 2016-2018, chi thường xuyên chiếm khoảng 70-75% tổng chi ngân sách huyện Gio Linh, phản ánh vai trò chủ đạo của khoản chi này trong ngân sách địa phương.
Dự toán chi thường xuyên chưa sát thực tế: Tỷ lệ chênh lệch giữa dự toán và thực hiện chi thường xuyên dao động từ 10-15%, cho thấy việc lập dự toán còn thiếu chính xác, chưa phản ánh đầy đủ nhu cầu thực tế của các đơn vị sử dụng ngân sách.
Công tác chấp hành và quyết toán chi thường xuyên còn nhiều bất cập: Tỷ lệ quyết toán đúng hạn đạt khoảng 85%, còn tồn tại tình trạng chậm trễ và sai sót trong hồ sơ quyết toán, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và kiểm soát ngân sách.
Kiểm tra, giám sát chi thường xuyên chưa chặt chẽ: Việc thanh tra, kiểm tra chi thường xuyên chưa được thực hiện thường xuyên và toàn diện, dẫn đến một số trường hợp chi sai mục đích, lãng phí ngân sách vẫn còn tồn tại.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm năng lực quản lý của cán bộ còn hạn chế, quy trình quản lý chi thường xuyên chưa được chuẩn hóa và áp dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả. So sánh với kinh nghiệm quản lý chi thường xuyên tại thành phố Huế và Đà Nẵng, nơi có tỷ lệ dự toán sát thực tế và công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện nghiêm túc, cho thấy huyện Gio Linh cần cải thiện quy trình và nâng cao năng lực quản lý.
Việc chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách là đặc điểm chung của các địa phương, tuy nhiên, nếu không quản lý tốt sẽ dẫn đến lãng phí và giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách qua các năm, bảng so sánh dự toán và thực hiện chi thường xuyên, cũng như bảng đánh giá tiến độ quyết toán chi thường xuyên.
Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện quy trình lập dự toán, chấp hành và quyết toán chi thường xuyên, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện quy trình lập dự toán chi thường xuyên: Áp dụng các tiêu chí khoa học, sát thực tế để xây dựng dự toán chính xác, phù hợp với nhiệm vụ và nguồn lực thực tế. Chủ thể thực hiện là cơ quan tài chính huyện, thời gian thực hiện từ năm 2020.
Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý ngân sách: Đẩy mạnh sự phối hợp giữa cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước và các đơn vị sử dụng ngân sách nhằm đảm bảo việc cấp phát và sử dụng kinh phí đúng quy định, hiệu quả. Thời gian triển khai trong năm 2020-2021.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi thường xuyên: Triển khai hệ thống TABMIS và các phần mềm quản lý ngân sách để nâng cao tính minh bạch, chính xác và kịp thời trong công tác quản lý chi thường xuyên. Chủ thể thực hiện là UBND huyện phối hợp với Sở Tài chính, thời gian từ 2020-2022.
Nâng cao năng lực cán bộ quản lý ngân sách: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ tài chính, kế toán và các thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên. Thời gian thực hiện liên tục từ 2020.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm trong quản lý và sử dụng chi thường xuyên ngân sách. Chủ thể thực hiện là các cơ quan chức năng huyện, thời gian thực hiện từ 2020 trở đi.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý tài chính cấp huyện: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn giúp nâng cao năng lực lập dự toán, chấp hành và quyết toán chi thường xuyên ngân sách.
Các cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước: Tham khảo để hoàn thiện quy trình phối hợp quản lý chi ngân sách, tăng cường kiểm soát và minh bạch trong chi tiêu công.
Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, tài chính công: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu thực tế.
Lãnh đạo địa phương và các đơn vị sử dụng ngân sách: Hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong quản lý chi thường xuyên, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Câu hỏi thường gặp
Chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
Chi thường xuyên là khoản chi ngân sách nhà nước dùng để duy trì hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước và các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, không tạo ra tài sản cố định. Ví dụ như chi lương, chi mua sắm vật tư, chi hoạt động hành chính.Tại sao quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện lại quan trọng?
Quản lý chi thường xuyên giúp đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả, tiết kiệm, phục vụ tốt các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời tránh thất thoát, lãng phí ngân sách.Những khó khăn chính trong quản lý chi thường xuyên tại huyện Gio Linh là gì?
Bao gồm dự toán chưa sát thực tế, công tác chấp hành và quyết toán còn chậm trễ, kiểm tra giám sát chưa chặt chẽ, năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế.Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên?
Hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường phối hợp các cơ quan quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ và tăng cường thanh tra, kiểm tra.Làm thế nào để đảm bảo tính minh bạch trong quản lý chi thường xuyên?
Thông qua việc áp dụng hệ thống quản lý ngân sách điện tử, công khai dự toán và quyết toán, kiểm tra, giám sát chặt chẽ và xử lý nghiêm các vi phạm.
Kết luận
- Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện tại Gio Linh chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân sách, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
- Thực trạng quản lý còn nhiều hạn chế như dự toán chưa sát thực tế, chấp hành và quyết toán chậm, kiểm tra giám sát chưa hiệu quả.
- Nghiên cứu đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường phối hợp quản lý, ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường thanh tra, kiểm tra.
- Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Gio Linh và các địa phương tương tự.
- Đề nghị các cơ quan quản lý địa phương triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2020-2022 nhằm đảm bảo sử dụng ngân sách tiết kiệm, hiệu quả, phục vụ phát triển bền vững.
Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý ngân sách và triển khai hệ thống quản lý ngân sách điện tử nhằm hiện đại hóa công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện.