Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt, công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Theo báo cáo hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Havico trong giai đoạn 2014-2016, doanh thu bình quân hàng năm đạt khoảng 45 tỷ đồng, với mức tăng trưởng doanh thu năm 2016 gấp 1,06 lần so với năm 2014. Lợi nhuận trước thuế cũng tăng 2,56 lần trong cùng kỳ, cho thấy hiệu quả quản lý chi phí có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả kinh doanh. Tuy nhiên, công tác quản lý chi phí tại Havico vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc lập kế hoạch chi phí, xây dựng định mức và kiểm soát chi phí thi công các công trình xây dựng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp khả thi nhằm tăng cường công tác quản lý chi phí sản xuất kinh doanh tại Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Havico, góp phần hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả kinh doanh và sức cạnh tranh trên thị trường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2016, với trọng tâm là công tác quản lý chi phí trong các dự án xây dựng giao thông và dân dụng tại tỉnh Thái Nguyên. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời phục vụ cho việc ra quyết định quản lý chi phí, từ đó giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tăng lợi nhuận và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết chi phí sản xuất kinh doanh: Chi phí sản xuất kinh doanh được hiểu là toàn bộ các khoản chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất và kinh doanh, bao gồm chi phí nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài và các khoản chi phí khác liên quan. Chi phí được phân loại theo nhiều tiêu chí như chi phí cố định, chi phí biến đổi, chi phí trực tiếp và gián tiếp, chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được.

  • Mô hình quản lý chi phí theo chu trình kế hoạch - thực hiện - kiểm soát: Quản lý chi phí bao gồm các bước lập kế hoạch chi phí, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm soát và đánh giá kết quả thực hiện để điều chỉnh kịp thời. Việc xây dựng định mức chi phí và dự toán chi phí là cơ sở quan trọng để kiểm soát và phân tích chi phí.

  • Khái niệm và vai trò của quản lý chi phí trong doanh nghiệp xây dựng: Quản lý chi phí giúp doanh nghiệp tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực, giảm thiểu lãng phí, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Đặc biệt trong ngành xây dựng, việc kiểm soát chi phí thi công, vật liệu và nhân công có vai trò quyết định đến lợi nhuận và chất lượng công trình.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chi phí sản xuất kinh doanh, định mức chi phí, kế hoạch chi phí, chi phí cố định và biến đổi, chi phí trực tiếp và gián tiếp, kiểm soát chi phí, và tỷ suất chi phí.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu kết hợp nhằm đảm bảo tính khoa học và thực tiễn:

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Số liệu được thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, dự toán và kế hoạch chi phí của Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Havico trong giai đoạn 2014-2016. Ngoài ra, tác giả tiến hành khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý và nhân viên các phòng ban liên quan để thu thập thông tin thực tế về công tác quản lý chi phí.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích định lượng dựa trên số liệu tài chính để đánh giá hiệu quả quản lý chi phí qua các chỉ tiêu như tỷ suất chi phí, mức độ tăng giảm chi phí, hệ số lợi nhuận trên chi phí. Phân tích so sánh được áp dụng để đối chiếu kết quả thực hiện với kế hoạch và với các doanh nghiệp cùng ngành. Phương pháp phân tích định tính được sử dụng để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi phí và đề xuất giải pháp.

  • Phương pháp nghiên cứu hệ thống và tổng hợp: Được áp dụng để hệ thống hóa các lý thuyết, kinh nghiệm quản lý chi phí trong và ngoài nước, đồng thời tổng hợp các kết quả nghiên cứu để xây dựng khung phân tích và đề xuất giải pháp phù hợp với thực tiễn của công ty.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2014 đến năm 2016, đồng thời khảo sát thực trạng và đề xuất giải pháp cho các năm tiếp theo, nhằm đảm bảo tính liên tục và khả thi trong áp dụng.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các dự án thi công và các phòng ban liên quan đến quản lý chi phí tại Công ty Havico, với phương pháp chọn mẫu phi xác suất theo tiêu chí liên quan trực tiếp đến công tác quản lý chi phí.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận nhưng chi phí vẫn còn cao: Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của công ty tăng từ 98,35 tỷ đồng năm 2014 lên 92,36 tỷ đồng năm 2016, tương đương mức tăng 10,6%. Lợi nhuận trước thuế tăng 2,56 lần trong cùng kỳ. Tuy nhiên, tỷ trọng chi phí sản xuất kinh doanh trên doanh thu vẫn ở mức cao, chiếm khoảng 85-90%, cho thấy công tác quản lý chi phí chưa tối ưu.

  2. Công tác lập kế hoạch chi phí còn nhiều hạn chế: Việc lập kế hoạch chi phí sản xuất kinh doanh chủ yếu dựa trên dự toán và định mức do phòng kế hoạch kỹ thuật xây dựng, nhưng chưa có sự phối hợp chặt chẽ với các đội thi công. Một số đội thi công chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của việc thực hiện định mức chi phí, dẫn đến việc sử dụng nguyên vật liệu và nhân công chưa hiệu quả.

  3. Định mức chi phí chưa được áp dụng đồng bộ và hiệu quả: Các định mức về hao phí vật liệu, nhân công và máy thi công được xây dựng dựa trên các quy định của Nhà nước và dự toán công trình, nhưng việc kiểm soát và áp dụng trong thực tế còn hạn chế. Một số nhân viên chưa tuân thủ nghiêm ngặt các định mức, gây lãng phí và tăng chi phí thi công.

  4. Cơ cấu tổ chức và phân công quản lý chi phí còn bất cập: Công ty có bộ máy quản lý gồm các phòng ban chuyên môn và ban chỉ huy công trường, nhưng việc phối hợp trong quản lý chi phí chưa hiệu quả, đặc biệt trong việc kiểm soát chi phí nguyên vật liệu và máy móc thiết bị tại hiện trường. Điều này làm phát sinh chi phí không kiểm soát được và ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc chưa xây dựng hệ thống quản lý chi phí đồng bộ, thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận và chưa phát huy vai trò của các định mức chi phí trong thực tế thi công. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng tại các doanh nghiệp khác, tỷ lệ chi phí trên doanh thu của Havico còn cao hơn khoảng 5-7%, cho thấy tiềm năng tiết kiệm chi phí vẫn còn lớn.

Việc áp dụng các phương pháp quản lý chi phí tiên tiến như kế toán quản trị chi phí theo trung tâm trách nhiệm, phân tích điểm hòa vốn và kiểm soát chi phí dựa trên định mức sẽ giúp công ty nâng cao hiệu quả quản lý. Ngoài ra, việc đào tạo nâng cao nhận thức cho cán bộ, công nhân về vai trò của quản lý chi phí cũng là yếu tố then chốt để giảm thiểu lãng phí.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ so sánh tỷ trọng chi phí trên doanh thu qua các năm, bảng tổng hợp kế hoạch và thực hiện chi phí từng dự án, cũng như biểu đồ phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu và nhân công. Các bảng biểu này giúp minh họa rõ ràng mức độ hiệu quả quản lý chi phí và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Rà soát và hoàn thiện bộ máy quản lý chi phí: Tổ chức lại bộ phận quản lý chi phí, bổ sung nhân lực có chuyên môn về kế toán quản trị và kiểm soát chi phí. Thiết lập các trung tâm chi phí theo từng dự án và bộ phận để phân quyền và trách nhiệm rõ ràng. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Tổ chức nhân sự.

  2. Xây dựng và áp dụng hệ thống định mức chi phí khoa học, phù hợp thực tế: Cập nhật, điều chỉnh các định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công dựa trên số liệu thực tế và quy định hiện hành. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện định mức tại các đội thi công. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch kỹ thuật phối hợp với các đội thi công.

  3. Tăng cường công tác lập kế hoạch và kiểm soát chi phí: Áp dụng phương pháp lập kế hoạch chi phí chi tiết theo từng dự án, kết hợp với hệ thống báo cáo định kỳ để theo dõi, đánh giá và điều chỉnh kịp thời. Sử dụng phần mềm quản lý chi phí để nâng cao hiệu quả. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế hoạch tài chính và phòng Kế toán.

  4. Đào tạo nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý chi phí cho cán bộ, công nhân: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý chi phí, sử dụng định mức và kỹ năng kiểm soát chi phí cho đội ngũ quản lý và nhân viên thi công. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

  5. Ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý chi phí: Đẩy mạnh áp dụng các thành tựu kỹ thuật, công nghệ mới trong thi công để nâng cao năng suất lao động, giảm hao phí vật liệu và thời gian thi công. Thời gian thực hiện: dài hạn, theo kế hoạch phát triển công ty. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và phòng Kỹ thuật thi công.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng: Luận văn cung cấp các phân tích và giải pháp cụ thể giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, từ đó tăng lợi nhuận và sức cạnh tranh trên thị trường.

  2. Phòng kế hoạch, tài chính và kế toán doanh nghiệp: Các phương pháp lập kế hoạch chi phí, xây dựng định mức và kiểm soát chi phí được trình bày chi tiết, hỗ trợ công tác quản lý tài chính nội bộ.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, kế toán quản trị: Luận văn tổng hợp lý thuyết và thực tiễn quản lý chi phí trong ngành xây dựng, làm tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu và học tập.

  4. Các tổ chức tư vấn quản lý và đào tạo doanh nghiệp: Nội dung nghiên cứu giúp xây dựng các chương trình tư vấn, đào tạo về quản lý chi phí sản xuất kinh doanh phù hợp với thực tế doanh nghiệp Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí sản xuất kinh doanh là gì và tại sao nó quan trọng?
    Quản lý chi phí sản xuất kinh doanh là quá trình lập kế hoạch, kiểm soát và phân tích các khoản chi phí phát sinh trong hoạt động sản xuất và kinh doanh. Nó giúp doanh nghiệp sử dụng hiệu quả nguồn lực, giảm lãng phí và tăng lợi nhuận. Ví dụ, tại Havico, quản lý chi phí tốt giúp giảm tỷ trọng chi phí trên doanh thu, nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Các loại chi phí sản xuất kinh doanh thường gặp là gì?
    Chi phí được phân loại theo nhiều tiêu chí như chi phí nguyên vật liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí cố định và biến đổi. Việc phân loại giúp doanh nghiệp kiểm soát và phân tích chi phí chính xác hơn.

  3. Làm thế nào để xây dựng định mức chi phí hiệu quả?
    Định mức chi phí được xây dựng dựa trên số liệu thực tế, quy định của Nhà nước và đặc điểm sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Việc xây dựng định mức cần được rà soát, điều chỉnh thường xuyên và phổ biến đến người lao động để áp dụng đúng.

  4. Phương pháp lập kế hoạch chi phí như thế nào?
    Kế hoạch chi phí được lập dựa trên dự toán công trình, định mức chi phí và các phương án tổ chức thi công. Kế hoạch cần chi tiết theo từng khoản mục, được giao khoán cho các đội thi công và theo dõi thực hiện qua các báo cáo định kỳ.

  5. Làm sao để kiểm soát chi phí thi công hiệu quả tại hiện trường?
    Kiểm soát chi phí thi công hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận quản lý, áp dụng hệ thống báo cáo, kiểm tra định kỳ và sử dụng công nghệ quản lý. Đào tạo nhân viên và nâng cao nhận thức về quản lý chi phí cũng là yếu tố quan trọng.

Kết luận

  • Quản lý chi phí sản xuất kinh doanh là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp xây dựng.
  • Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Havico đã đạt được kết quả tích cực về doanh thu và lợi nhuận nhưng vẫn còn nhiều hạn chế trong quản lý chi phí.
  • Việc xây dựng định mức chi phí, lập kế hoạch và kiểm soát chi phí chưa đồng bộ và hiệu quả, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện bộ máy quản lý, áp dụng định mức chi phí khoa học, tăng cường kiểm soát và đào tạo nhân lực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá kết quả và điều chỉnh phù hợp để đảm bảo mục tiêu tiết kiệm chi phí và tăng lợi nhuận.

Call-to-action: Các doanh nghiệp xây dựng và các nhà quản lý cần chú trọng đầu tư vào công tác quản lý chi phí, áp dụng các giải pháp khoa học và công nghệ mới để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong thị trường ngày càng khốc liệt.