Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2014-2017, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình đã đạt mức tăng trưởng kinh tế bình quân 9,48%/năm, vượt mức bình quân chung của tỉnh. Tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) trên địa bàn năm 2017 đạt khoảng 652.900 triệu đồng, trong đó ngân sách huyện quản lý khoảng 108.200 triệu đồng, tăng 1,23 lần so với năm 2014, với tốc độ tăng bình quân 14,3%/năm. Tổng chi NSNN năm 2017 là khoảng 460.900 triệu đồng, được quản lý chặt chẽ theo dự toán, đảm bảo định mức, chế độ và tiết kiệm, chống lãng phí. Tuy nhiên, công tác quản lý chi NSNN cấp huyện vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc lập dự toán, thực hiện dự toán, kiểm soát và quyết toán chi ngân sách.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tại huyện Kim Sơn trong giai đoạn 2014-2017, xác định những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN cấp huyện đến năm 2023. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ngân sách nhà nước cấp huyện Kim Sơn, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo tài chính, số liệu ngân sách và các văn bản pháp luật liên quan.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng và ổn định chính trị trên địa bàn huyện. Các chỉ số như tỷ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản trong tổng chi NSNN và tỷ lệ chi thường xuyên được phân tích nhằm đánh giá hiệu quả quản lý ngân sách.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng hai khung lý thuyết chính trong quản lý chi NSNN cấp huyện:

  1. Mô hình quản lý chi NSNN cấp huyện bao gồm các nội dung: lập dự toán chi ngân sách, chấp hành dự toán chi, kiểm soát chi và quyết toán chi ngân sách. Mỗi nội dung được xem là một giai đoạn trong chu trình quản lý ngân sách, có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sử dụng ngân sách đúng mục đích và hiệu quả.

  2. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN cấp huyện, gồm: hệ thống văn bản pháp quy của Nhà nước về chi ngân sách, công tác tổ chức quản lý chi NSNN cấp huyện, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý NSNN, cùng các yếu tố khác như cơ sở vật chất, công nghệ thông tin và công tác thanh tra, kiểm tra.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: chi ngân sách nhà nước cấp huyện, dự toán chi ngân sách, chấp hành dự toán, kiểm soát chi, quyết toán chi ngân sách, hiệu quả và hiệu lực quản lý chi NSNN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính ngân sách huyện Kim Sơn giai đoạn 2014-2017, các văn bản pháp luật liên quan như Luật NSNN 2002, Nghị định 60/2003/NĐ-CP, Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính, cùng các báo cáo tổng hợp của UBND huyện và Sở Tài chính tỉnh Ninh Bình.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ số liệu thu chi ngân sách cấp huyện trong giai đoạn nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và đầy đủ. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp toàn bộ dữ liệu có sẵn để phân tích thực trạng và đánh giá hiệu quả quản lý.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm các khoản chi đầu tư xây dựng cơ bản và chi thường xuyên, đánh giá sự chênh lệch giữa dự toán và thực hiện, cũng như phân tích các nguyên nhân hạn chế dựa trên tài liệu và phỏng vấn chuyên gia.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2023, trong đó giai đoạn thu thập và phân tích dữ liệu tập trung vào các năm 2018-2019, đề xuất giải pháp và hoàn thiện quản lý chi NSNN dự kiến thực hiện đến năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình lập dự toán và phân bổ chi ngân sách: Dự toán chi NSNN cấp huyện Kim Sơn được lập dựa trên cơ sở cân đối nguồn thu thực tế, với tỷ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản chiếm khoảng 30-35% tổng chi ngân sách, chi thường xuyên chiếm khoảng 65-70%. Việc phân bổ dự toán được thực hiện kịp thời, đúng quy định, tuy nhiên vẫn còn tồn tại sự chênh lệch giữa dự toán và thực hiện, với tỷ lệ thực hiện chi thường xuyên đạt khoảng 90-95% dự toán, chi đầu tư xây dựng cơ bản đạt khoảng 85-90%.

  2. Chấp hành dự toán chi ngân sách: Việc chấp hành dự toán chi NSNN được thực hiện nghiêm túc, các khoản chi đều thông qua Kho bạc Nhà nước, đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch. Tuy nhiên, một số đơn vị dự toán còn chậm trễ trong việc giải ngân vốn đầu tư, ảnh hưởng đến tiến độ các dự án phát triển kinh tế xã hội.

  3. Kiểm soát chi ngân sách: Công tác kiểm soát chi NSNN cấp huyện được thực hiện đồng bộ giữa Phòng Tài chính - Kế hoạch và Kho bạc Nhà nước, với tỷ lệ hồ sơ chi sai chế độ, định mức được phát hiện và xử lý chiếm khoảng 2-3% tổng số hồ sơ kiểm tra. Việc kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất được duy trì nhằm hạn chế thất thoát, lãng phí ngân sách.

  4. Quyết toán chi ngân sách: Quyết toán chi NSNN hàng năm được thực hiện đầy đủ, kịp thời và công khai theo quy định. Tỷ lệ quyết toán đúng hạn đạt trên 95%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số sai sót nhỏ trong hạch toán và báo cáo tài chính cần được khắc phục.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong quản lý chi NSNN cấp huyện Kim Sơn bao gồm: sự thiếu đồng bộ và chưa phù hợp hoàn toàn của các văn bản pháp quy về chi ngân sách; năng lực quản lý và trình độ cán bộ còn hạn chế; nguồn kinh phí và cơ sở vật chất phục vụ công tác quản lý chưa đáp ứng đầy đủ; công tác tổ chức quản lý chi NSNN chưa thực sự hiệu quả.

So sánh với các địa phương như Thị xã Cửa Lò (Nghệ An), huyện Tư Nghĩa (Quảng Ngãi) và huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh), Kim Sơn có nhiều điểm tương đồng về cơ cấu chi ngân sách và các khó khăn trong quản lý chi NSNN. Tuy nhiên, các địa phương này đã áp dụng hiệu quả các biện pháp như tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, thực hiện tiết kiệm chi thường xuyên và nâng cao năng lực cán bộ, từ đó cải thiện hiệu quả quản lý chi ngân sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản và chi thường xuyên qua các năm, bảng so sánh dự toán và thực hiện chi ngân sách, cũng như biểu đồ thể hiện tỷ lệ hồ sơ chi sai chế độ được xử lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng ban hành văn bản pháp quy về quản lý chi NSNN cấp huyện: Cần rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến chi ngân sách, đảm bảo tính đồng bộ, phù hợp với thực tiễn địa phương. Bộ Tài chính phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng các hướng dẫn chi tiết, rõ ràng để các cấp huyện dễ dàng thực hiện. Thời gian thực hiện: 2021-2023.

  2. Kiện toàn công tác tổ chức và bộ máy quản lý chi NSNN cấp huyện: Tăng cường phân công, phân cấp rõ ràng giữa các phòng ban, nâng cao trách nhiệm và phối hợp trong quản lý chi ngân sách. UBND huyện Kim Sơn cần xây dựng quy chế làm việc cụ thể, đồng thời áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách để nâng cao hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2020-2022.

  3. Quản lý sử dụng có hiệu quả các khoản chi NSNN: Thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tiết kiệm, chống lãng phí trong chi thường xuyên và chi đầu tư xây dựng cơ bản. Tăng cường kiểm soát, giám sát việc giải ngân vốn đầu tư, ưu tiên các dự án trọng điểm, tránh dàn trải nguồn lực. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2020.

  4. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý NSNN: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về quản lý ngân sách, kế toán công và pháp luật ngân sách cho cán bộ cấp huyện và xã. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý và báo cáo ngân sách. Thời gian thực hiện: 2020-2023.

  5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thanh tra, kiểm toán và Kho bạc Nhà nước để phát hiện, xử lý kịp thời các sai phạm trong quản lý chi NSNN, góp phần nâng cao tính minh bạch và hiệu quả sử dụng ngân sách. Thời gian thực hiện: liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngân sách cấp huyện và xã: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN cấp huyện, giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng quản lý ngân sách hiệu quả.

  2. Các nhà hoạch định chính sách tài chính công: Thông tin chi tiết về thực trạng và giải pháp quản lý chi NSNN tại huyện Kim Sơn giúp xây dựng chính sách phù hợp với đặc thù địa phương.

  3. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng, Kinh tế công: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về quản lý ngân sách nhà nước cấp địa phương, kết hợp lý thuyết và thực tiễn.

  4. Các tổ chức thanh tra, kiểm toán và giám sát tài chính công: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu và phân tích về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN, hỗ trợ công tác kiểm tra, giám sát hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi NSNN cấp huyện là gì?
    Quản lý chi NSNN cấp huyện là quá trình lập dự toán, chấp hành dự toán, kiểm soát và quyết toán chi ngân sách theo quy định pháp luật nhằm sử dụng ngân sách đúng mục đích và hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN cấp huyện?
    Các yếu tố chính gồm hệ thống văn bản pháp quy, công tác tổ chức quản lý, năng lực đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất và công nghệ thông tin, cùng công tác thanh tra, kiểm tra.

  3. Tỷ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản và chi thường xuyên tại huyện Kim Sơn như thế nào?
    Tỷ lệ chi đầu tư xây dựng cơ bản chiếm khoảng 30-35% tổng chi ngân sách, chi thường xuyên chiếm khoảng 65-70%, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội của huyện.

  4. Các hạn chế chính trong quản lý chi NSNN cấp huyện Kim Sơn là gì?
    Bao gồm sự thiếu đồng bộ của văn bản pháp quy, năng lực cán bộ còn hạn chế, nguồn lực và cơ sở vật chất chưa đáp ứng, cùng công tác tổ chức quản lý chưa hiệu quả.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện?
    Các giải pháp gồm hoàn thiện văn bản pháp quy, kiện toàn tổ chức quản lý, nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đào tạo cán bộ và tăng cường thanh tra, kiểm tra.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN cấp huyện, làm rõ các nội dung và nguyên tắc quản lý chi ngân sách.
  • Đã phân tích thực trạng quản lý chi NSNN tại huyện Kim Sơn giai đoạn 2014-2017, chỉ ra thành tựu và hạn chế cùng nguyên nhân.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN cấp huyện, phù hợp với đặc thù địa phương và xu hướng phát triển kinh tế xã hội.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, hỗ trợ công tác quản lý ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững huyện Kim Sơn đến năm 2023.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng và UBND huyện Kim Sơn triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật chính sách để nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện.