QUAN HỆ VIỆT NAM-ẤN ĐỘ TỪ NĂM 1956 ĐẾN NHỮNG NĂM ĐẦU THẾ KỶ XXI

Năm 1956, Việt Nam vừa kết thúc cuộc kháng chiến chống Pháp, đất nước bị chia cắt thành hai miền. Trong bối cảnh đó, việc thiết lập quan hệ ngoại giao với Ấn Độ có ý nghĩa vô cùng quan trọng, giúp Việt Nam mở rộng quan hệ đối ngoại, tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế. Ấn Độ, với vai trò là một trong những nước sáng lập Phong trào Không liên kết, đã tích cực ủng hộ Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế. Sự ủng hộ này thể hiện tinh thần đoàn kết, hữu nghị giữa hai dân tộc, cùng chung mục tiêu đấu tranh cho hòa bình, độc lập.

Vai trò của Hồ Chí Minh và Jawaharlal Nehru trong việc đặt nền móng cho mối quan hệ Việt Nam - Ấn Độ là không thể phủ nhận. Hai nhà lãnh đạo đã nhiều lần gặp gỡ, trao đổi, chia sẻ tầm nhìn về một thế giới hòa bình, công bằng và phát triển. Sự tin tưởng, tôn trọng lẫn nhau giữa hai nhà lãnh đạo đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho mối quan hệ song phương. Hai nhà lãnh đạo đều nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của quan hệ hữu nghị giữa hai nước trong bối cảnh quốc tế phức tạp lúc bấy giờ.

Trong suốt thời kỳ Chiến tranh Lạnh, cả Việt Nam và Ấn Độ đều theo đuổi một đường lối đối ngoại độc lập, không tham gia vào các khối quân sự. Ấn Độ, với vai trò là một trong những nước sáng lập Phong trào Không liên kết, đã chủ trương xây dựng một thế giới đa cực, phản đối sự can thiệp của các cường quốc vào công việc nội bộ của các nước khác. Việt Nam cũng kiên định với đường lối độc lập, tự chủ, không chấp nhận sự áp đặt từ bên ngoài.

Sự can thiệp của các cường quốc vào khu vực Đông Nam Á đã tạo ra những thách thức không nhỏ đối với quan hệ Việt Nam - Ấn Độ. Cuộc chiến tranh Việt Nam đã gây ra những hậu quả nặng nề, ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định của khu vực. Ấn Độ đã lên tiếng phản đối sự can thiệp của các cường quốc, ủng hộ quyền tự quyết của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, bối cảnh quốc tế phức tạp khiến cho việc giải quyết các vấn đề khu vực trở nên khó khăn hơn.

Thương mại Việt Nam - Ấn Độ đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc trong những năm gần đây. Kim ngạch thương mại hai chiều liên tục tăng, với nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như nông sản, thủy sản, dệt may, giày dép được ưa chuộng tại thị trường Ấn Độ. Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ Ấn Độ các mặt hàng như máy móc, thiết bị, hóa chất và dược phẩm. Sự tăng trưởng thương mại này góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế của cả hai nước.

Đầu tư Ấn Độ vào Việt Nam đang có xu hướng tăng, tập trung vào các lĩnh vực như năng lượng, công nghệ thông tin, cơ sở hạ tầng, và chế biến nông sản. Các nhà đầu tư Ấn Độ đánh giá cao tiềm năng của thị trường Việt Nam, đặc biệt là lực lượng lao động trẻ, năng động và môi trường đầu tư ngày càng được cải thiện. Tuy nhiên, để thu hút được nhiều hơn nữa đầu tư Ấn Độ, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện cơ sở hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục hành chính và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Việc trao đổi đoàn cấp cao và tổ chức các cuộc tập trận chung là một phần quan trọng trong hợp tác quốc phòng giữa Việt Nam và Ấn Độ. Những hoạt động này giúp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, nâng cao khả năng phối hợp tác chiến và chia sẻ kinh nghiệm trong lĩnh vực quân sự. Hai bên cũng thường xuyên trao đổi thông tin về tình hình an ninh khu vực, phối hợp hành động trên các diễn đàn quốc tế.

Hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng là một lĩnh vực tiềm năng, mang lại lợi ích cho cả Việt Nam và Ấn Độ. Ấn Độ có thế mạnh trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển và sản xuất vũ khí, trang thiết bị quân sự, trong khi Việt Nam có nhu cầu hiện đại hóa quân đội. Hợp tác trong lĩnh vực này giúp Việt Nam tiếp cận được các công nghệ tiên tiến, nâng cao năng lực sản xuất quốc phòng và giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ bên ngoài.

Diễn đàn hợp tác Mekong - Ganga tạo điều kiện thuận lợi cho việc thúc đẩy giao lưu văn hóa, du lịch và giáo dục giữa Việt Nam và Ấn Độ. Các chương trình trao đổi sinh viên, giảng viên, các hoạt động quảng bá du lịch, và các lễ hội văn hóa được tổ chức thường xuyên, góp phần tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau và thắt chặt tình hữu nghị giữa hai dân tộc. Sự giao lưu nhân dân là nền tảng vững chắc cho mối quan hệ song phương.

Diễn đàn cũng chú trọng đến hợp tác phát triển bền vững và bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong lĩnh vực quản lý nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học. Việt Nam và Ấn Độ cùng chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác trong các dự án bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và phát triển năng lượng sạch. Sự hợp tác này góp phần vào sự phát triển bền vững của khu vực Mekong - Ganga.

Việc tiếp tục củng cố quan hệ đối tác chiến lược là một ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của cả Việt Nam và Ấn Độ. Hai nước cần tăng cường trao đổi đoàn cấp cao, duy trì các cơ chế hợp tác hiện có và mở rộng sang các lĩnh vực mới, như kinh tế số, công nghệ cao và ứng phó với biến đổi khí hậu. Sự tin cậy chính trị là yếu tố then chốt để thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực khác.

Việt Nam và Ấn Độ có trách nhiệm chung trong việc duy trì hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực. Hai nước cần phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn quốc tế và khu vực, thúc đẩy giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế và tôn trọng chủ quyền của các quốc gia. Sự hợp tác giữa Việt Nam và Ấn Độ góp phần xây dựng một khu vực châu Á - Thái Bình Dương hòa bình, ổn định và thịnh vượng.