## Tổng quan nghiên cứu

Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) được triển khai từ năm 2016 nhằm phát triển kinh tế nông thôn bền vững thông qua việc khai thác và gia tăng giá trị các sản phẩm đặc trưng địa phương. Huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội, với vị trí địa lý thuận lợi và tiềm năng phát triển đa dạng các sản phẩm OCOP, đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Tính đến năm 2023, huyện có 135 sản phẩm OCOP đạt từ 3 đến 4 sao, thuộc các nhóm thực phẩm, đồ uống, thủ công mỹ nghệ, góp phần nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân địa phương.

Tuy nhiên, việc phát triển thương mại các sản phẩm OCOP tại Quốc Oai vẫn còn nhiều thách thức như năng lực quản lý hạn chế, vốn đầu tư thấp, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, và thiếu sự đa dạng trong kênh phân phối. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng phát triển thương mại các sản phẩm OCOP của huyện Quốc Oai trong giai đoạn 2019-2023, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển thương mại hiệu quả giai đoạn 2024-2026, tầm nhìn đến 2030. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại huyện Quốc Oai và thời gian tập trung vào các số liệu thu thập từ 2019 đến 2023.

Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường, góp phần phát triển kinh tế địa phương bền vững và thúc đẩy chương trình xây dựng nông thôn mới.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kinh tế nông thôn, phát triển thương mại sản phẩm địa phương và xây dựng thương hiệu. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

- **Lý thuyết chuỗi giá trị (Porter, 1985):** Phân tích các hoạt động liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ nhằm gia tăng giá trị sản phẩm OCOP.
- **Lý thuyết marketing và xây dựng thương hiệu (Kotler & Keller, 2016; Hollensen, 2010):** Tập trung vào các chiến lược quảng bá, xúc tiến thương mại và phát triển thương hiệu để nâng cao nhận diện và sức cạnh tranh sản phẩm.

Các khái niệm chính bao gồm: sản phẩm OCOP, phát triển thương mại sản phẩm địa phương, chuỗi giá trị, năng lực quản lý doanh nghiệp, và kênh phân phối.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, tài liệu chính thức của UBND huyện Quốc Oai, các nghiên cứu liên quan và các văn bản pháp luật như Quyết định số 490/QĐ-TTg và 148/QĐ-TTg của Chính phủ về OCOP.

Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn sâu với 52 chủ thể sản xuất, kinh doanh OCOP, cán bộ quản lý UBND huyện và các xã trong huyện. Cỡ mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo đại diện các nhóm chủ thể chính.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh, đối chiếu và tổng hợp. Dữ liệu sơ cấp được xử lý bằng phần mềm Excel, trình bày dưới dạng bảng biểu và đồ thị minh họa. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2023 cho thực trạng và 2024-2026 cho đề xuất giải pháp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Gia tăng số lượng chủ thể và sản phẩm OCOP:** Số lượng doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh tham gia chương trình OCOP tăng từ 4 chủ thể năm 2019 lên 52 chủ thể năm 2023, tương ứng với số sản phẩm OCOP tăng từ 83 lên 753 sản phẩm trong cùng giai đoạn.

- **Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận:** Doanh thu sản phẩm OCOP tăng từ 41,32 tỷ VND năm 2019 lên 100,59 tỷ VND năm 2023, lợi nhuận tăng từ 15,81 tỷ VND lên 42,24 tỷ VND. Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu năm 2020 đạt 58,1%, lợi nhuận tăng 107,4%. Mặc dù năm 2021 bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, doanh thu và lợi nhuận đã phục hồi mạnh mẽ từ năm 2022.

- **Chất lượng sản phẩm được nâng cao:** Năm 2023, có 22 sản phẩm đạt 4 sao và 3 sản phẩm đạt 3 sao. Các sản phẩm như miến dong, rượu sim xanh, chè Long Phú được chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, góp phần nâng cao uy tín và giá trị trên thị trường.

- **Phân phối chủ yếu qua kênh bán buôn:** Tỷ lệ phân phối qua bán buôn tăng từ 54% năm 2019 lên 70% năm 2023, trong khi kênh bán lẻ và thương mại điện tử giảm nhẹ, cho thấy sự tập trung vào mở rộng mạng lưới phân phối truyền thống.

### Thảo luận kết quả

Sự gia tăng số lượng chủ thể và sản phẩm OCOP phản ánh hiệu quả của các chính sách hỗ trợ và hoạt động xúc tiến thương mại của chính quyền địa phương. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận cho thấy tiềm năng kinh tế lớn của chương trình, đồng thời minh chứng cho sự cải thiện chất lượng sản phẩm và quản lý.

Tuy nhiên, sự giảm sút kênh phân phối qua thương mại điện tử và cửa hàng bán lẻ cho thấy hạn chế trong việc tiếp cận khách hàng hiện đại, đặc biệt là nhóm khách hàng trẻ. Điều này có thể do hạn chế về năng lực marketing số và đầu tư cho kênh phân phối mới.

Ngoài ra, năng lực quản lý của các chủ thể còn hạn chế, vốn đầu tư thấp và quy mô sản xuất nhỏ lẻ là những nguyên nhân chính cản trở sự phát triển bền vững. So sánh với các tỉnh như Quảng Ninh và Bắc Giang, Quốc Oai cần tăng cường đào tạo, xây dựng thương hiệu và phát triển chuỗi liên kết để nâng cao sức cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận theo năm và bảng phân loại sản phẩm theo sao để minh họa rõ nét sự phát triển.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Nâng cao năng lực quản lý và điều hành:** Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý sản xuất, marketing và tài chính cho các doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh OCOP. Mục tiêu tăng tỷ lệ chủ thể được đào tạo lên 80% trong giai đoạn 2024-2026. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các trường đại học và tổ chức đào tạo.

- **Tăng cường hỗ trợ tài chính và đầu tư:** Thiết lập các quỹ hỗ trợ vốn vay ưu đãi, giảm lãi suất cho các chủ thể OCOP đầu tư công nghệ sản xuất và mở rộng quy mô. Mục tiêu tăng vốn đầu tư bình quân lên 30% so với giai đoạn trước. Chủ thể thực hiện: Ngân hàng Nông nghiệp, Quỹ tín dụng địa phương, UBND huyện.

- **Phát triển và cải tiến cơ sở hạ tầng:** Đầu tư nâng cấp hệ thống giao thông, kho bãi, kho lạnh và logistics để giảm chi phí vận chuyển và bảo quản sản phẩm. Mục tiêu hoàn thành các dự án hạ tầng trọng điểm trong giai đoạn 2024-2026. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Giao thông vận tải.

- **Đẩy mạnh marketing và xây dựng thương hiệu:** Xây dựng chiến lược quảng bá sản phẩm OCOP trên các nền tảng số, tổ chức hội chợ, triển lãm và tham gia các sàn thương mại điện tử. Mục tiêu tăng doanh thu qua kênh thương mại điện tử lên 20% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh tế huyện, các doanh nghiệp OCOP.

- **Khuyến khích nghiên cứu và phát triển sản phẩm:** Hỗ trợ nghiên cứu cải tiến sản phẩm, áp dụng công nghệ mới và phát triển sản phẩm chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng. Chủ thể thực hiện: Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp, các doanh nghiệp OCOP.

- **Nâng cao chất lượng sản phẩm:** Thực hiện kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, hỗ trợ các chủ thể đạt các chứng nhận quốc tế để mở rộng thị trường xuất khẩu. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Cơ quan quản lý nhà nước:** Giúp hoạch định chính sách phát triển kinh tế nông thôn, xây dựng chương trình hỗ trợ và quản lý hiệu quả các sản phẩm OCOP.

- **Doanh nghiệp và hợp tác xã OCOP:** Cung cấp kiến thức về phát triển thương mại, xây dựng thương hiệu và nâng cao năng lực quản lý, giúp mở rộng thị trường và tăng doanh thu.

- **Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản lý kinh tế, phát triển nông thôn:** Là tài liệu tham khảo khoa học về mô hình phát triển sản phẩm địa phương, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng.

- **Các tổ chức tài chính và đầu tư:** Hiểu rõ tiềm năng và khó khăn của các chủ thể OCOP để thiết kế các gói hỗ trợ tài chính phù hợp, thúc đẩy đầu tư hiệu quả.

## Câu hỏi thường gặp

1. **OCOP là gì và tại sao quan trọng với phát triển nông thôn?**  
OCOP là chương trình phát triển sản phẩm đặc trưng của từng xã nhằm nâng cao giá trị kinh tế và văn hóa địa phương, góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững.

2. **Các sản phẩm OCOP của Quốc Oai có đặc điểm gì nổi bật?**  
Sản phẩm OCOP của Quốc Oai đa dạng, bao gồm thực phẩm, đồ uống, thủ công mỹ nghệ, được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn, có thương hiệu và giá trị văn hóa đặc trưng.

3. **Những khó khăn chính trong phát triển thương mại sản phẩm OCOP tại Quốc Oai?**  
Bao gồm năng lực quản lý hạn chế, vốn đầu tư thấp, quy mô sản xuất nhỏ, thiếu đa dạng kênh phân phối và cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ.

4. **Làm thế nào để nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP?**  
Thông qua kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt, áp dụng công nghệ mới, đào tạo kỹ thuật và đạt các chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế.

5. **Vai trò của marketing trong phát triển sản phẩm OCOP?**  
Marketing giúp xây dựng thương hiệu, tăng nhận diện sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo niềm tin với khách hàng, đặc biệt qua các kênh truyền thông số và hội chợ thương mại.

## Kết luận

- Huyện Quốc Oai đã đạt được sự phát triển đáng kể về số lượng và chất lượng sản phẩm OCOP trong giai đoạn 2019-2023, góp phần nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế địa phương.  
- Doanh thu và lợi nhuận sản phẩm OCOP tăng trưởng mạnh mẽ, mặc dù có biến động do đại dịch COVID-19.  
- Các hạn chế về năng lực quản lý, vốn đầu tư, kênh phân phối và cơ sở hạ tầng cần được khắc phục để phát triển bền vững.  
- Đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý, hỗ trợ tài chính, phát triển hạ tầng và marketing nhằm thúc đẩy thương mại sản phẩm OCOP giai đoạn 2024-2026, tầm nhìn 2030.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và tổ chức liên quan trong việc phát triển kinh tế nông thôn qua chương trình OCOP.

**Hành động tiếp theo:** Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo hiệu quả phát triển thương mại sản phẩm OCOP tại huyện Quốc Oai.