Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam, việc phát triển thương hiệu trường đại học trở thành một yếu tố sống còn để nâng cao uy tín và thu hút người học. Trường Đại học Điện Lực, với lịch sử hình thành từ năm 1898 và quá trình phát triển qua nhiều giai đoạn, đang đứng trước thách thức lớn trong việc khẳng định vị thế và thương hiệu của mình trên thị trường giáo dục. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2013-2018 tại Trường Đại học Điện Lực, với quy mô khảo sát 250 người gồm sinh viên, cựu sinh viên, cán bộ-giảng viên và doanh nghiệp sử dụng lao động, nhằm phân tích thực trạng phát triển thương hiệu của nhà trường. Mục tiêu chính là đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, nguyên nhân ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp phát triển thương hiệu phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, uy tín và khả năng cạnh tranh của trường. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở dữ liệu thực tiễn và định hướng chiến lược phát triển thương hiệu trường đại học trong bối cảnh hội nhập và đổi mới giáo dục đại học tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình phát triển thương hiệu trong lĩnh vực giáo dục đại học. Trước hết, khái niệm thương hiệu được hiểu là tập hợp các yếu tố như tên gọi, logo, khẩu hiệu, và các giá trị cảm nhận của khách hàng nhằm phân biệt sản phẩm hoặc dịch vụ của một tổ chức với đối thủ cạnh tranh. Theo Philip Kotler, thương hiệu là tên gọi, thuật ngữ, biểu tượng hay sự phối hợp giữa chúng để xác nhận sản phẩm và phân biệt với đối thủ. Trong lĩnh vực giáo dục, thương hiệu đại học không chỉ là hình ảnh sản phẩm mà còn là thương hiệu tổ chức, phản ánh năng lực đáp ứng nhu cầu sinh viên và tạo niềm tin cho người học tiềm năng.

Khung lý thuyết phát triển thương hiệu đại học được xây dựng dựa trên các tiêu chí đánh giá theo chiều sâu và chiều rộng, bao gồm: chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học, chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, uy tín quốc tế và trong nước, cũng như tỷ lệ việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp. Ngoài ra, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển thương hiệu được phân tích theo hai nhóm: nhân tố bên ngoài (môi trường kinh tế, chính trị, văn hóa, công nghệ, cạnh tranh ngành) và nhân tố bên trong (nhận thức của ban lãnh đạo, cán bộ-giảng viên, chất lượng đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát với 250 mẫu, bao gồm 115 sinh viên, 39 cựu sinh viên, 60 cán bộ-giảng viên và 19 doanh nghiệp sử dụng lao động. Phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên thuận tiện được áp dụng nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng. Bảng câu hỏi được thiết kế riêng biệt cho từng nhóm, tập trung vào nhận thức, đánh giá và đề xuất liên quan đến phát triển thương hiệu trường Đại học Điện Lực.

Quy trình nghiên cứu gồm các bước: xây dựng mô hình nghiên cứu dựa trên cơ sở lý thuyết, thiết kế bảng hỏi, thu thập dữ liệu trực tiếp và qua email, xử lý và phân tích dữ liệu bằng phần mềm Excel. Phương pháp phân tích bao gồm so sánh, tổng hợp số liệu thứ cấp và phân tích thống kê mô tả dữ liệu sơ cấp. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 12/2018 đến tháng 5/2019, tập trung tại Trường Đại học Điện Lực, Hà Nội.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về sự cần thiết phát triển thương hiệu: 100% cán bộ-giảng viên khảo sát đồng thuận rằng việc phát triển thương hiệu trường Đại học Điện Lực là cần thiết, thể hiện sự thống nhất cao trong nội bộ nhà trường về tầm quan trọng của thương hiệu.

  2. Đánh giá thực trạng thương hiệu: Qua khảo sát, sinh viên và cựu sinh viên đánh giá cơ sở vật chất và chương trình đào tạo của trường ở mức trung bình khá, với khoảng 68% sinh viên hài lòng về cơ sở vật chất và 65% đánh giá chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu xã hội. Tuy nhiên, doanh nghiệp sử dụng lao động phản ánh chỉ khoảng 55% sinh viên có kỹ năng mềm đáp ứng yêu cầu công việc, cho thấy còn tồn tại khoảng cách giữa đào tạo và thực tế sử dụng lao động.

  3. Tỷ lệ việc làm sau tốt nghiệp: Theo số liệu khảo sát, khoảng 75% cựu sinh viên có việc làm phù hợp với chuyên ngành đào tạo trong vòng 1 năm sau khi tốt nghiệp, tuy nhiên vẫn còn 25% chưa tìm được việc làm hoặc làm trái ngành, ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu trường.

  4. Hoạt động truyền thông và quảng bá: Nhà trường đã thực hiện các hoạt động quảng bá như thiết kế logo, tổ chức ngày hội việc làm, tuy nhiên chi phí dành cho hoạt động quảng bá trong 5 năm gần đây chiếm chưa đến 3% tổng ngân sách, cho thấy mức đầu tư còn hạn chế so với các trường đại học khác trong khu vực.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trường Đại học Điện Lực đã có những bước đầu trong việc xây dựng và phát triển thương hiệu, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về chiến lược dài hạn và sự đầu tư bài bản. Sự đồng thuận cao của cán bộ-giảng viên về tầm quan trọng của thương hiệu là nền tảng thuận lợi để triển khai các giải pháp phát triển. Tuy nhiên, sự chưa đồng bộ giữa chương trình đào tạo và yêu cầu thực tế của doanh nghiệp làm giảm sức hấp dẫn của thương hiệu đối với người học và nhà tuyển dụng.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc phát triển thương hiệu đại học cần tập trung vào nâng cao chất lượng đào tạo, cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường hợp tác quốc tế và đẩy mạnh truyền thông đa kênh. Ví dụ, các trường đại học hàng đầu đã đầu tư mạnh mẽ vào liên kết đào tạo quốc tế và phát triển kỹ năng mềm cho sinh viên, góp phần nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tỷ lệ hài lòng, biểu đồ việc làm sau tốt nghiệp và bảng thống kê chi phí quảng bá sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện này.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu bài bản và dài hạn: Nhà trường cần thiết lập kế hoạch chiến lược phát triển thương hiệu rõ ràng, có mục tiêu cụ thể đến năm 2022 và tầm nhìn đến 2030, tập trung vào nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học. Chủ thể thực hiện là Ban giám hiệu và các phòng ban chức năng, với lộ trình đánh giá định kỳ hàng năm.

  2. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại: Để nâng cao trải nghiệm học tập và nghiên cứu, nhà trường cần tăng ngân sách đầu tư cho phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện và các thiết bị công nghệ thông tin. Mục tiêu là đạt chuẩn quốc tế về cơ sở vật chất trong vòng 3 năm tới, do Ban Kế hoạch - Tài chính phối hợp thực hiện.

  3. Phát triển chương trình đào tạo gắn kết với nhu cầu doanh nghiệp: Cần rà soát, cập nhật chương trình đào tạo theo hướng thực tiễn, tăng cường kỹ năng mềm và thực tập nghề nghiệp cho sinh viên. Đồng thời, mở rộng hợp tác với doanh nghiệp trong đào tạo và tuyển dụng. Ban Đào tạo và Phòng Quan hệ doanh nghiệp chịu trách nhiệm, triển khai trong 2 năm tới.

  4. Đẩy mạnh truyền thông và quảng bá thương hiệu đa kênh: Sử dụng hiệu quả các kênh truyền thông hiện đại như mạng xã hội, website, tổ chức sự kiện, ngày hội việc làm để nâng cao nhận diện thương hiệu. Mục tiêu tăng chi phí quảng bá lên ít nhất 5% ngân sách trong 2 năm tới. Phòng Truyền thông và Marketing chủ trì thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học: Giúp hiểu rõ về tầm quan trọng và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển thương hiệu đại học, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp với đặc thù từng trường.

  2. Cán bộ quản lý và giảng viên: Nâng cao nhận thức về vai trò của đội ngũ trong việc xây dựng và duy trì thương hiệu, đồng thời áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.

  3. Sinh viên và cựu sinh viên: Hiểu rõ về thương hiệu trường, từ đó có thể đóng góp ý kiến, tham gia các hoạt động phát triển thương hiệu và nâng cao giá trị bản thân khi ra trường.

  4. Doanh nghiệp và nhà tuyển dụng: Tham khảo để đánh giá chất lượng nguồn nhân lực từ trường đại học, đồng thời phối hợp hiệu quả trong đào tạo và tuyển dụng, góp phần nâng cao uy tín thương hiệu trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển thương hiệu trường đại học có ý nghĩa gì?
    Phát triển thương hiệu giúp trường nâng cao uy tín, thu hút sinh viên chất lượng, tạo niềm tin với doanh nghiệp và xã hội, từ đó tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến thương hiệu trường đại học?
    Bao gồm chất lượng đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, uy tín quốc tế và trong nước, cũng như tỷ lệ việc làm của sinh viên sau tốt nghiệp.

  3. Làm thế nào để đánh giá thực trạng thương hiệu của trường?
    Có thể sử dụng khảo sát ý kiến sinh viên, cựu sinh viên, cán bộ-giảng viên và doanh nghiệp, kết hợp phân tích số liệu về tuyển sinh, việc làm, nghiên cứu khoa học và truyền thông.

  4. Giải pháp nào hiệu quả để phát triển thương hiệu trường đại học?
    Tập trung xây dựng chiến lược dài hạn, nâng cao chất lượng đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường hợp tác doanh nghiệp và đẩy mạnh truyền thông đa kênh.

  5. Ai nên tham gia vào quá trình phát triển thương hiệu trường đại học?
    Toàn bộ các bên liên quan gồm ban lãnh đạo, cán bộ-giảng viên, sinh viên, cựu sinh viên và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng và duy trì thương hiệu hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã phân tích thực trạng phát triển thương hiệu Trường Đại học Điện Lực dựa trên khảo sát 250 đối tượng liên quan trong giai đoạn 2013-2018.
  • Đã xác định được các điểm mạnh như sự đồng thuận cao trong nội bộ và các hoạt động quảng bá bước đầu, đồng thời chỉ ra các tồn tại về chất lượng đào tạo, kỹ năng sinh viên và đầu tư truyền thông.
  • Đề xuất các giải pháp chiến lược toàn diện, bao gồm xây dựng kế hoạch dài hạn, nâng cấp cơ sở vật chất, cải tiến chương trình đào tạo và tăng cường truyền thông đa kênh.
  • Nghiên cứu góp phần bổ sung cơ sở lý luận và thực tiễn cho công tác phát triển thương hiệu đại học tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ và hội nhập quốc tế.
  • Khuyến nghị nhà trường triển khai các bước tiếp theo trong vòng 1-3 năm tới nhằm nâng cao vị thế và uy tín thương hiệu, đồng thời mời gọi các bên liên quan cùng tham gia xây dựng thương hiệu bền vững.

Hãy bắt đầu hành trình phát triển thương hiệu trường Đại học Điện Lực ngay hôm nay để khẳng định vị thế và tạo dựng tương lai bền vững cho nhà trường!