Tổng quan nghiên cứu
Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại tại Việt Nam. Trên địa bàn thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, tính đến năm 2017, dân số đạt khoảng 270.700 người với lực lượng lao động trong độ tuổi chiếm 81,1%, trong đó lao động làm việc trong khu vực ngoài nhà nước chiếm gần 62%. Đây là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển của các DNNVV. Tổng mức hàng hóa bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2017 đạt 24.394 tỷ đồng, tăng 12,33% so với năm trước, cho thấy tiềm năng phát triển kinh tế địa phương.
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn thành phố Mỹ Tho trong giai đoạn 2015-2017, nhằm đề xuất các giải pháp phát triển bền vững đến năm 2022. Mục tiêu cụ thể gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng phát triển DNNVV và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ các doanh nghiệp nhỏ và vừa có tư cách pháp nhân, hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định trên địa bàn thành phố Mỹ Tho.
Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc khai thác tiềm năng vốn, lao động và mặt bằng sản xuất kinh doanh, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, đồng thời hỗ trợ chính quyền và các doanh nghiệp trong việc hoạch định chính sách và chiến lược phát triển DNNVV hiệu quả.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, bao gồm:
Khái niệm và tiêu chí xác định DNNVV: Theo Luật Doanh nghiệp Việt Nam và Nghị định số 56/2009/NĐ-CP, DNNVV được phân loại dựa trên quy mô lao động và tổng nguồn vốn, với tiêu chí số lao động bình quân năm là tiêu chí ưu tiên. Ví dụ, doanh nghiệp nhỏ có từ 10 đến dưới 50 lao động, doanh nghiệp vừa có từ 50 đến 300 lao động.
Đặc điểm và vai trò của DNNVV: DNNVV có tính linh hoạt cao, dễ thích nghi với biến động thị trường, tạo nhiều việc làm với chi phí thấp, đóng góp lớn vào GDP và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. DNNVV cũng là môi trường đào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp lớn.
Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DNNVV: Bao gồm nhân tố bên trong như vốn kinh doanh, nguồn lực lao động, khoa học công nghệ, thông tin và xử lý thông tin; và nhân tố bên ngoài như môi trường kinh tế, chính sách thuế, môi trường chính trị pháp luật, cạnh tranh thị trường, cơ sở thị trường và môi trường tự nhiên, cũng như quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Chỉ tiêu đánh giá sự phát triển DNNVV: Số lượng và cơ cấu doanh nghiệp, năng lực sản xuất kinh doanh (trình độ công nghệ, quy mô vốn, lao động), hiệu quả sản xuất kinh doanh (tỷ suất lợi nhuận/doanh thu, năng suất lao động, hiệu suất sử dụng vốn và tài sản cố định).
Phương pháp nghiên cứu
Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thống kê của Cục Thống kê tỉnh Tiền Giang, các văn bản pháp luật, chính sách của Nhà nước và các tài liệu nghiên cứu liên quan trong giai đoạn 2015-2017. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát trực tiếp 100 doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Mỹ Tho đầu năm 2018, chiếm khoảng 5% tổng số DNNVV, phân bổ theo ngành nghề sản xuất kinh doanh chính (nông lâm thủy sản, công nghiệp xây dựng, thương mại dịch vụ).
Phương pháp chọn mẫu: Mẫu được chọn ngẫu nhiên theo phương pháp phân tầng dựa trên ngành nghề và quy mô lao động nhằm đảm bảo tính đại diện.
Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tổ thống kê mô tả để phân tích đặc điểm và thực trạng DNNVV; phương pháp so sánh để đánh giá biến động số lượng, cơ cấu và hiệu quả hoạt động qua các năm; phương pháp phân tích định tính để đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp. Phần mềm Word và Excel được sử dụng để tổng hợp và xử lý số liệu.
Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trong giai đoạn 2016-2018, với số liệu thứ cấp từ 2015-2017 và khảo sát sơ cấp đầu năm 2018.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Tăng trưởng số lượng và cơ cấu DNNVV: Số lượng DNNVV trên địa bàn thành phố Mỹ Tho tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2015-2017, với tỷ lệ tăng bình quân khoảng 5% mỗi năm. Cơ cấu doanh nghiệp theo ngành nghề cho thấy lĩnh vực thương mại dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn nhất (khoảng 35%), tiếp theo là công nghiệp xây dựng (35%) và nông lâm thủy sản (30%).
Nguồn lực lao động và vốn: Lao động làm việc trong các DNNVV tăng khoảng 2,2% mỗi năm, với bình quân lao động trên một doanh nghiệp là 15 người. Quy mô vốn bình quân của DNNVV đạt khoảng 2 tỷ đồng, trong đó vốn tự có chiếm 60%, vốn vay ngân hàng chiếm 30%, còn lại là vốn huy động khác.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh: Doanh thu bình quân của các DNNVV tăng 12% trong giai đoạn 2015-2017, lợi nhuận ròng tăng 8%. Tỷ suất lợi nhuận/doanh thu trung bình đạt 7%, năng suất lao động đạt 150 triệu đồng/người/năm, hiệu suất sử dụng vốn đạt 1,2 lần, cho thấy hiệu quả sử dụng vốn và lao động còn nhiều tiềm năng cải thiện.
Nhân tố ảnh hưởng đến phát triển DNNVV: Khảo sát ý kiến doanh nghiệp cho thấy các nhân tố ảnh hưởng lớn nhất gồm khả năng tiếp cận vốn (được đánh giá ảnh hưởng trên 80%), cơ sở hạ tầng và giao thông (75%), chính sách hỗ trợ của Nhà nước (70%), thủ tục hành chính (65%) và công tác quản lý, pháp lý (60%).
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy DNNVV tại Mỹ Tho có sự phát triển tích cực về số lượng và quy mô, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương. Tuy nhiên, hiệu quả sử dụng nguồn lực còn hạn chế do nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn và công nghệ hiện đại. So với các tỉnh phát triển như Bình Dương, hiệu quả kinh doanh và năng suất lao động của DNNVV Mỹ Tho còn thấp hơn khoảng 10-15%.
Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về vốn, công nghệ và môi trường kinh doanh chưa thực sự thuận lợi. Các chính sách hỗ trợ hiện nay chưa được triển khai đồng bộ và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của doanh nghiệp. Việc thủ tục hành chính còn phức tạp cũng làm giảm tính chủ động và năng lực cạnh tranh của DNNVV.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng DNNVV theo năm, bảng so sánh hiệu quả kinh doanh giữa các ngành và biểu đồ đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phát triển DNNVV, giúp minh họa rõ nét các vấn đề nghiên cứu.
Đề xuất và khuyến nghị
Hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính: Tăng cường các chương trình tín dụng ưu đãi, quỹ bảo lãnh tín dụng dành riêng cho DNNVV, giảm thủ tục vay vốn, nhằm nâng tỷ lệ tiếp cận vốn lên ít nhất 70% trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tiền Giang.
Cải thiện môi trường kinh doanh và thủ tục hành chính: Đơn giản hóa thủ tục đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư, giảm thời gian xử lý hồ sơ xuống dưới 15 ngày, nâng cao sự minh bạch và hiệu quả quản lý. Chủ thể thực hiện: Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND thành phố Mỹ Tho.
Phát triển nguồn nhân lực và nâng cao năng lực quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn kỹ năng quản trị, marketing, công nghệ cho chủ doanh nghiệp và cán bộ quản lý, với mục tiêu đào tạo ít nhất 500 người trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động Thương binh và Xã hội, các trường đại học, trung tâm đào tạo nghề.
Khuyến khích đổi mới công nghệ và ứng dụng khoa học kỹ thuật: Hỗ trợ DNNVV tiếp cận công nghệ mới, áp dụng tiêu chuẩn chất lượng ISO, tạo điều kiện vay vốn đầu tư đổi mới thiết bị, phấn đấu 30% DNNVV áp dụng công nghệ hiện đại vào năm 2022. Chủ thể thực hiện: Sở Khoa học và Công nghệ, các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp.
Mở rộng thị trường và xúc tiến thương mại: Hỗ trợ DNNVV tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước, phát triển kênh phân phối, tăng tỷ lệ doanh thu xuất khẩu lên 15% trong 5 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Công Thương, Hiệp hội doanh nghiệp địa phương.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Các nhà hoạch định chính sách địa phương: Luận văn cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng giúp xây dựng chính sách phát triển DNNVV phù hợp với điều kiện địa phương.
Chủ doanh nghiệp nhỏ và vừa: Tham khảo các phân tích về nhân tố ảnh hưởng và giải pháp phát triển, từ đó nâng cao năng lực quản lý và hiệu quả kinh doanh.
Các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp và tư vấn phát triển kinh tế: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình hỗ trợ, đào tạo và tư vấn phù hợp với nhu cầu thực tế của DNNVV.
Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, phát triển doanh nghiệp: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn phát triển DNNVV tại địa phương.
Câu hỏi thường gặp
DNNVV được phân loại như thế nào theo quy định hiện hành?
DNNVV được phân loại dựa trên số lao động và tổng nguồn vốn. Ví dụ, doanh nghiệp nhỏ có từ 10 đến dưới 50 lao động, tổng nguồn vốn không quá 20 tỷ đồng (theo Nghị định 56/2009/NĐ-CP). Tiêu chí số lao động được ưu tiên vì tính ổn định và dễ thu thập.Những khó khăn lớn nhất mà DNNVV tại Mỹ Tho đang gặp phải là gì?
Khó khăn chính gồm hạn chế tiếp cận vốn vay ngân hàng, công nghệ lạc hậu, thủ tục hành chính phức tạp và thiếu hỗ trợ về đào tạo quản lý. Điều này ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp.Các giải pháp nào được đề xuất để cải thiện hiệu quả hoạt động của DNNVV?
Luận văn đề xuất hoàn thiện chính sách tín dụng ưu đãi, cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực quản lý, khuyến khích đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.Vai trò của DNNVV trong phát triển kinh tế địa phương là gì?
DNNVV tạo ra nhiều việc làm với chi phí thấp, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng tính năng động và cạnh tranh của nền kinh tế, đồng thời góp phần nâng cao thu nhập và giảm nghèo tại địa phương.Làm thế nào để DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế?
DNNVV cần đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến quản lý, mở rộng thị trường xuất khẩu và tận dụng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước để thích ứng với yêu cầu cạnh tranh toàn cầu.
Kết luận
- Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển DNNVV, đồng thời đánh giá thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn thành phố Mỹ Tho giai đoạn 2015-2017.
- Phân tích chỉ ra các nhân tố nội tại và ngoại tại ảnh hưởng đến sự phát triển của DNNVV, trong đó tiếp cận vốn và môi trường kinh doanh là những thách thức lớn nhất.
- Đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững DNNVV đến năm 2022.
- Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và tổ chức hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển DNNVV tại Mỹ Tho.
Hành động ngay hôm nay để góp phần phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, thúc đẩy kinh tế địa phương bền vững!