Giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn thành phố Hải Phòng

• Tác giả: Nguyễn Thị Chang
• Người hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Thái Sơn
• Trường học: Trường Đại Học Hải Phòng
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Biện Pháp Phát Triển Doanh Nghiệp Công Nghiệp Trên Địa Bàn Thành Phố Hải Phòng
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hải Phòng

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP CÔNG NGHIỆP
• 1.1. Tổng quan về DNCN
• 1.2. Khái niệm, vai trò của sản xuất công nghiệp
• 1.3. Cơ sở lý luận phát triển DNCN
• 1.4. Vai trò của DNCN trong phát triển KT-XH
• 1.5. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển DNCN
• 1.6. Kinh nghiệm phát triển DNCN của một số tỉnh của Việt Nam và một số nước trên thế giới
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DN CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
• 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Hải Phòng và ảnh hưởng tới sự phát triển của DNCN
• 2.2. Thực trạng phát triển của DNCN trên địa bàn thành phố
• 2.3. Đánh giá chung về phát triển DNCN
• 2.4. Những khó khăn, tồn tại và nguyên nhân
• 2.5. Những vấn đề đang đặt ra đối với phát triển DNCN thành phố Hải Phòng
• 3. CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN DNCN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
• 3.1. Bối cảnh quốc tế và trong nước
• 3.2. Những vấn đề đặt ra trong phát triển DNCN trên địa bàn TP Hải Phòng
• 3.3. Định hướng phát triển DNCN Hải Phòng đến năm 2025
• 3.4. Mục tiêu tổng quát
• 3.5. Mục tiêu cụ thể
• 3.6. Một số biện pháp phát triển DNCN thành phố Hải Phòng
• 3.6.1. Các giải pháp thuộc về cơ quan quản lý Nhà nước
• 3.6.2. Các giải pháp về phía các DNCN trên địa bàn thành phố
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH

I. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển doanh nghiệp công nghiệp

Phát triển doanh nghiệp công nghiệp (DNCN) tại Hải Phòng là một vấn đề quan trọng trong bối cảnh hiện nay. DNCN không chỉ đóng vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thành phố. Để phát triển bền vững, cần có những giải pháp quản lý kinh tế hiệu quả, từ việc cải tiến quy trình sản xuất đến việc nâng cao năng lực cạnh tranh của các DNCN. Việc áp dụng các chiến lược kinh doanh phù hợp sẽ giúp các doanh nghiệp này phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.

1.1 Tổng quan về doanh nghiệp công nghiệp

DNCN là một phần không thể thiếu trong nền kinh tế, với vai trò quan trọng trong việc tạo ra hàng hóa và dịch vụ. Các DNCN tại Hải Phòng đã có những bước phát triển đáng kể, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Việc cải tiến quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm là cần thiết để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Đặc biệt, việc đầu tư công nghiệp cần được chú trọng để tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn.

1.2 Vai trò của doanh nghiệp công nghiệp trong phát triển kinh tế xã hội

DNCN đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Hải Phòng. Chúng không chỉ tạo ra việc làm mà còn thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế khác. Sự phát triển của DNCN giúp tăng cường quản lý tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực. Hơn nữa, DNCN còn góp phần vào việc tăng cường xuất khẩu, từ đó nâng cao thu nhập cho người lao động và cải thiện đời sống của người dân. Việc phát triển DNCN cũng đồng nghĩa với việc phát triển bền vững cho thành phố.

II. Thực trạng phát triển doanh nghiệp công nghiệp tại Hải Phòng

Thực trạng phát triển DNCN tại Hải Phòng cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm qua. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Các DNCN chủ yếu là nhỏ và vừa, với quy mô sản xuất còn hạn chế. Việc quản lý kinh tế chưa thực sự hiệu quả, dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh. Để khắc phục tình trạng này, cần có những giải pháp đồng bộ từ phía chính quyền và các doanh nghiệp. Việc đào tạo nhân lực cũng cần được chú trọng để nâng cao trình độ và kỹ năng cho người lao động.

2.1 Đánh giá thực trạng doanh nghiệp công nghiệp

Số lượng DNCN tại Hải Phòng đã tăng lên đáng kể, tuy nhiên chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh vẫn còn hạn chế. Các doanh nghiệp cần phải cải thiện quy trình sản xuất và áp dụng công nghệ mới để nâng cao hiệu quả. Việc phân tích thị trường cũng rất quan trọng để các DNCN có thể nắm bắt được xu hướng và nhu cầu của khách hàng, từ đó đưa ra các sản phẩm phù hợp.

2.2 Những khó khăn và thách thức

Các DNCN tại Hải Phòng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn như thiếu vốn, công nghệ lạc hậu và trình độ quản lý còn yếu. Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các tổ chức tài chính. Việc hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn và công nghệ mới là rất cần thiết.

III. Giải pháp phát triển doanh nghiệp công nghiệp tại Hải Phòng

Để phát triển DNCN tại Hải Phòng, cần có những giải pháp cụ thể và hiệu quả. Các giải pháp này không chỉ tập trung vào việc nâng cao năng lực sản xuất mà còn cần chú trọng đến việc cải thiện môi trường kinh doanh. Việc đổi mới sáng tạo trong quản lý và sản xuất sẽ giúp các DNCN nâng cao sức cạnh tranh. Hơn nữa, cần có chính sách hỗ trợ từ phía chính quyền để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển.

3.1 Các giải pháp từ phía chính quyền

Chính quyền cần có những chính sách hỗ trợ cụ thể cho DNCN, bao gồm việc cải thiện cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư công nghiệp. Việc xây dựng các khu công nghiệp hiện đại sẽ giúp thu hút các nhà đầu tư và tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi. Hơn nữa, cần có các chương trình đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho các doanh nghiệp để nâng cao năng lực sản xuất.

3.2 Các giải pháp từ phía doanh nghiệp

Các DNCN cần chủ động trong việc cải tiến quy trình sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng công nghệ mới và đào tạo nhân lực là rất quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh. Hơn nữa, các doanh nghiệp cần chú trọng đến việc xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường để mở rộng quy mô sản xuất và tăng trưởng bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2015-2019, thành phố Hải Phòng đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của doanh nghiệp công nghiệp (DNCN), đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân giai đoạn 2016-2020 đạt 13,94%/năm, gấp gần 2 lần so với giai đoạn trước đó và cao hơn mức tăng trưởng chung của cả nước. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực với tỷ trọng ngành công nghiệp - xây dựng tăng từ 39,91% năm 2015 lên 52,99% năm 2020. Tuy nhiên, các DNCN vẫn còn nhiều hạn chế như quy mô nhỏ, trình độ quản lý và công nghệ lạc hậu, năng lực lao động chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển DNCN, đánh giá thực trạng phát triển DNCN trên địa bàn Hải Phòng giai đoạn 2015-2019, từ đó đề xuất các biện pháp phát triển phù hợp cho giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn thành phố, phân tích các yếu tố nguồn lực, cơ cấu ngành, kết quả sản xuất kinh doanh và các nhân tố ảnh hưởng. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ chính quyền và doanh nghiệp xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết phát triển doanh nghiệp và công nghiệp hóa hiện đại, trong đó có:

• Lý thuyết phát triển doanh nghiệp: Phát triển doanh nghiệp được hiểu là quá trình gia tăng về số lượng, nâng cao chất lượng, đổi mới cơ cấu và tăng cường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp theo hướng bền vững. Phát triển doanh nghiệp công nghiệp bao gồm cả chiều rộng (tăng số lượng, quy mô) và chiều sâu (nâng cao hiệu quả, đổi mới công nghệ).

• Mô hình công nghiệp hóa - hiện đại hóa: Nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp công nghiệp trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng suất lao động. Mô hình này cũng đề cập đến sự cần thiết của đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

• Khái niệm về năng lực cạnh tranh doanh nghiệp: Bao gồm các yếu tố như trình độ quản lý, công nghệ sản xuất, nguồn nhân lực, vốn đầu tư và khả năng tiếp cận thị trường trong và ngoài nước.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: doanh nghiệp công nghiệp, phát triển doanh nghiệp, giá trị tăng thêm công nghiệp (GTSX CN), năng suất lao động, vốn đầu tư, cơ cấu ngành công nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê mô tả và phân tích so sánh để đánh giá thực trạng phát triển DNCN trên địa bàn Hải Phòng giai đoạn 2015-2019. Cụ thể:

• Nguồn dữ liệu: Số liệu được thu thập từ niên giám thống kê của Cục Thống kê thành phố Hải Phòng, báo cáo kinh tế - xã hội địa phương, các tài liệu chính thức và nghiên cứu liên quan.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích tỷ số, phân tích xu hướng tăng trưởng, so sánh cơ cấu ngành và quy mô doanh nghiệp. Phương pháp dự báo được áp dụng để đề xuất định hướng phát triển DNCN giai đoạn 2020-2030.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào toàn bộ các doanh nghiệp công nghiệp đang hoạt động trên địa bàn thành phố, với số lượng khoảng 2.873 doanh nghiệp năm 2019, bao gồm các doanh nghiệp nhà nước, ngoài nhà nước và có vốn đầu tư nước ngoài.

• Timeline nghiên cứu: Phân tích dữ liệu giai đoạn 2015-2019, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo đến năm 2030.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp làm rõ các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất các biện pháp phát triển hiệu quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng số lượng và quy mô DNCN: Số lượng DNCN trên địa bàn Hải Phòng tăng bình quân 13,5%/năm, từ 1.670 doanh nghiệp năm 2015 lên 2.873 doanh nghiệp năm 2019, chiếm gần 18% tổng số doanh nghiệp thành phố. Tuy nhiên, 88,31% doanh nghiệp thuộc nhóm siêu nhỏ và nhỏ, chỉ 11,69% là doanh nghiệp vừa và lớn.

2. Cơ cấu ngành công nghiệp chuyển dịch tích cực: Tỷ trọng giá trị tăng thêm của DNCN trong lĩnh vực chế biến, chế tạo tăng từ 25,12% năm 2015 lên 37,36% năm 2019, trong khi tỷ trọng lĩnh vực khai khoáng giảm từ 0,45% xuống 0,28%. Giá trị sản xuất công nghiệp (GTSX) bình quân của DNCN tăng trưởng khoảng 20,64%/năm, gấp hơn 2 lần giai đoạn trước.

3. Nguồn lực lao động và công nghệ: Lao động trong DNCN tăng từ 228.411 người năm 2015 lên 321.136 người năm 2019, tăng trưởng bình quân 8%/năm. Tuy nhiên, 40,46% lao động chưa qua đào tạo, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Công nghệ sản xuất phần lớn còn lạc hậu, chi phí đầu vào cao, hạn chế đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh.

4. Vốn đầu tư và đóng góp ngân sách: Vốn đầu tư thực hiện trong DNCN tăng bình quân 66,3%/năm, từ 13.823 tỷ đồng năm 2015 lên 91 nghìn tỷ đồng năm 2019. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng lớn nhất với 279,4 nghìn tỷ đồng vốn năm 2020, tăng 2,9 lần so với năm 2015. Nộp ngân sách của các doanh nghiệp công nghiệp cũng tăng nhanh, dự kiến VinFast đóng góp trên 20.000 tỷ đồng vào ngân sách thành phố năm 2025.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng và quy mô DNCN phản ánh hiệu quả các chính sách thu hút đầu tư và phát triển công nghiệp của thành phố. Việc chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng tăng tỷ trọng chế biến, chế tạo và công nghệ cao phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế hiện đại, góp phần nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, hạn chế về trình độ quản lý, công nghệ lạc hậu và chất lượng nguồn nhân lực vẫn là những rào cản lớn. Tỷ lệ lao động chưa qua đào tạo cao làm giảm hiệu quả sản xuất và khả năng đổi mới sáng tạo. So với các tỉnh phát triển như Bình Dương hay Đồng Nai, Hải Phòng còn chậm trong việc nâng cao chất lượng doanh nghiệp và đổi mới công nghệ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp, cơ cấu ngành công nghiệp theo năm, biểu đồ phân bổ lao động theo trình độ đào tạo và bảng so sánh vốn đầu tư theo loại hình doanh nghiệp. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét xu hướng phát triển và các điểm nghẽn cần khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Triển khai các chương trình đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng cho lao động công nghiệp, đặc biệt tập trung vào kỹ thuật số và công nghệ cao. Mục tiêu tăng tỷ lệ lao động có trình độ đào tạo từ sơ cấp nghề trở lên lên trên 70% trong vòng 5 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các doanh nghiệp và cơ sở đào tạo.

2. Khuyến khích đổi mới công nghệ và nâng cấp thiết bị sản xuất: Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận công nghệ hiện đại, ưu đãi thuế cho đầu tư đổi mới công nghệ, xây dựng quỹ hỗ trợ nghiên cứu và phát triển (R&D). Mục tiêu tăng tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao lên 50% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Khoa học và Công nghệ, các cơ quan quản lý nhà nước.

3. Phát triển hệ thống khu công nghiệp và cụm công nghiệp hiện đại: Mở rộng và nâng cấp hạ tầng khu công nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư, đặc biệt là doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và công nghệ cao. Mục tiêu tăng tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp lên 90% trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý các khu công nghiệp, chính quyền thành phố.

4. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa: Xây dựng các chương trình kết nối doanh nghiệp lớn với doanh nghiệp nhỏ và vừa, thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ, nâng cao năng lực quản lý và tiếp cận thị trường. Mục tiêu tăng số lượng doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị lên 30% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Sở Công Thương, các hiệp hội doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Chính quyền địa phương và các cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng luận văn để xây dựng chính sách phát triển doanh nghiệp công nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp.

2. Các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn Hải Phòng: Tham khảo các phân tích về thực trạng và đề xuất giải pháp để nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới công nghệ và mở rộng thị trường.

3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kinh tế, quản lý công nghiệp: Tài liệu tham khảo hữu ích cho nghiên cứu về phát triển doanh nghiệp, công nghiệp hóa và chính sách kinh tế địa phương.

4. Các tổ chức tài chính, đầu tư và phát triển kinh tế: Đánh giá tiềm năng và rủi ro khi đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp tại Hải Phòng, từ đó xây dựng chiến lược đầu tư phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Doanh nghiệp công nghiệp tại Hải Phòng có quy mô như thế nào?
   Phần lớn doanh nghiệp công nghiệp tại Hải Phòng là doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ, chiếm khoảng 88,31%, trong khi doanh nghiệp vừa và lớn chỉ chiếm 11,69%. Điều này cho thấy cần có chính sách hỗ trợ để doanh nghiệp phát triển quy mô và năng lực.

2. Tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trong tổng giá trị sản xuất công nghiệp ra sao?
   Tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm trên 92% trong cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp của doanh nghiệp công nghiệp, tăng từ 25,12% năm 2015 lên 37,36% năm 2019, phản ánh sự chuyển dịch tích cực theo hướng công nghiệp hiện đại.

3. Nguồn nhân lực trong doanh nghiệp công nghiệp có đáp ứng yêu cầu không?
   Khoảng 40,46% lao động trong doanh nghiệp công nghiệp chưa qua đào tạo, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Do đó, nâng cao trình độ và kỹ năng lao động là nhiệm vụ cấp thiết.

4. Vốn đầu tư cho doanh nghiệp công nghiệp tăng trưởng như thế nào?
   Vốn đầu tư thực hiện tăng bình quân 66,3%/năm trong giai đoạn 2015-2019, với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng lớn nhất, tăng 2,9 lần so với năm 2015, cho thấy sức hút đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực công nghiệp.

5. Các doanh nghiệp lớn đóng góp như thế nào vào phát triển công nghiệp Hải Phòng?
   Các doanh nghiệp lớn như Tập đoàn LG và VinFast đóng vai trò then chốt trong phát triển công nghiệp hiện đại, với các dự án đầu tư hàng tỷ USD, góp phần nâng cao giá trị sản xuất, thu hút lao động và đóng góp ngân sách lớn cho thành phố.

Kết luận

• Doanh nghiệp công nghiệp tại Hải Phòng phát triển nhanh về số lượng và quy mô, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương giai đoạn 2015-2019.
• Cơ cấu ngành công nghiệp chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng chế biến, chế tạo và công nghệ cao, phù hợp với xu hướng công nghiệp hóa hiện đại.
• Hạn chế lớn nhất là trình độ quản lý, công nghệ sản xuất lạc hậu và chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển.
• Vốn đầu tư tăng mạnh, đặc biệt là vốn đầu tư nước ngoài, tạo động lực cho đổi mới công nghệ và mở rộng sản xuất.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới công nghệ, phát triển hạ tầng khu công nghiệp và tăng cường liên kết chuỗi giá trị.

Next steps: Triển khai các chương trình đào tạo kỹ thuật, chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ và phát triển hạ tầng đồng bộ trong giai đoạn 2021-2025. Mời các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu cùng phối hợp thực hiện để thúc đẩy phát triển doanh nghiệp công nghiệp bền vững tại Hải Phòng.