Pháp Luật Lao Động Về Tiền Lương Trong Doanh Nghiệp Có Vốn Đầu Tư Nước Ngoài Tại Hải Phòng

Tiền lương là phạm trù kinh tế xã hội, thể hiện kết quả trao đổi trên thị trường lao động. Để sản xuất, cần kết hợp lao động và vốn. Vốn thuộc sở hữu của một bộ phận dân cư, còn bộ phận khác chỉ có sức lao động và phải làm thuê. Tiền lương được hiểu là giá cả sức lao động, biểu hiện bằng tiền, được thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động, phù hợp với quan hệ cung cầu. Theo Điều 90, Bộ luật Lao động 2019, tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động theo thỏa thuận để thực hiện công việc, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Bản chất của tiền lương là giá cả sức lao động, hình thành trên cơ sở giá trị sức lao động, thông qua thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. Tiền lương phải đảm bảo nguồn thu nhập, nguồn sống của người lao động và gia đình. Tiền lương là đòn bẩy cho doanh nghiệp, kích thích năng lực sáng tạo, tăng năng suất lao động. Tiền lương là thước đo giá trị sức lao động, thể hiện bằng tiền của giá trị sức lao động trong cơ chế thị trường. Tiền lương có vai trò tái sản xuất sức lao động, đảm bảo duy trì cuộc sống hằng ngày và là khoản tích lũy của người lao động.

Việc áp dụng mức lương tối thiểu vùng tại Hải Phòng cần được xem xét kỹ lưỡng. Mức lương tối thiểu phải đảm bảo đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp FDI vẫn cố gắng trả mức lương tối thiểu hoặc gần mức lương tối thiểu, gây khó khăn cho đời sống của người lao động. Cần có sự giám sát chặt chẽ để đảm bảo các doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định của pháp luật về lương tối thiểu.

Việc xây dựng thang lương, bảng lương trong doanh nghiệp FDI cần đảm bảo tính khoa học, hợp lý và minh bạch. Thang lương, bảng lương phải phản ánh đúng trình độ, kinh nghiệm và năng lực của người lao động. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp FDI xây dựng thang lương, bảng lương một cách hình thức, không thực sự công bằng, gây ra sự bất mãn trong người lao động. Theo điều 93, BLLĐ 2019 “Người sử dụng lao động phải xây dựng thang lương, bảng lương và định mức lao động làm cơ sở để tuyển dụng, sử dụng lao động, thỏa thuận mức lương theo công việc hoặc chức danh ghi trong hợp đồng lao động và trả lương cho người lao động.”

Định mức lao động cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp và sức khỏe của người lao động. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp FDI đặt ra định mức lao động quá cao, gây áp lực lớn cho người lao động, ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của họ. Cần có sự tham gia của công đoàn trong việc xây dựng định mức lao động để đảm bảo quyền lợi của người lao động.

Các hình thức chi trả lương phổ biến trong doanh nghiệp FDI bao gồm trả lương theo thời gian, trả lương theo sản phẩm và trả lương khoán. Mỗi hình thức có ưu điểm và nhược điểm riêng, doanh nghiệp cần lựa chọn hình thức phù hợp với đặc điểm sản xuất kinh doanh của mình. Việc lựa chọn hình thức trả lương cần đảm bảo quyền lợi của người lao động và khuyến khích họ làm việc hiệu quả.

Tiền thưởng là một khoản tiền mà doanh nghiệp trả cho người lao động khi họ hoàn thành tốt công việc hoặc có những đóng góp xuất sắc cho doanh nghiệp. Quy chế thưởng phải được xây dựng rõ ràng, minh bạch và được thông báo công khai cho người lao động. Mức thưởng phải tương xứng với thành tích của người lao động và khả năng tài chính của doanh nghiệp.

Ngoài lương cơ bản và thưởng, người lao động còn được hưởng các khoản phụ cấp lương và bổ sung khác như phụ cấp ăn trưa, phụ cấp đi lại, phụ cấp nhà ở, phụ cấp độc hại, nguy hiểm... Các khoản phụ cấp này giúp người lao động trang trải các chi phí sinh hoạt và khuyến khích họ làm việc trong những điều kiện khó khăn.

Theo quy định của pháp luật, người lao động làm thêm giờ vào ban ngày được trả ít nhất 150% tiền lương giờ thực trả của công việc đang làm. Nếu làm thêm vào ngày nghỉ hàng tuần, mức lương là 200%. Nếu làm thêm vào ngày lễ, tết, mức lương là 300%, chưa kể tiền lương ngày lễ, tết.

Người lao động làm thêm giờ vào ban đêm được trả thêm ít nhất 30% tiền lương giờ thực trả của công việc đang làm vào ban ngày. Ngoài ra, họ còn được trả thêm phần lương làm thêm giờ theo quy định. Điều này nhằm bù đắp cho sự vất vả của người lao động khi làm việc vào ban đêm.

Trong trường hợp người lao động phải ngừng việc do sự cố khách quan như thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn, doanh nghiệp phải trả lương ngừng việc cho người lao động. Mức lương ngừng việc được thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người lao động, nhưng không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng.

Quy trình giải quyết tranh chấp tiền lương bao gồm các bước: thương lượng, hòa giải, trọng tài và tòa án. Thương lượng là bước đầu tiên và quan trọng nhất, giúp các bên tìm ra tiếng nói chung. Nếu thương lượng không thành công, có thể nhờ đến hòa giải viên hoặc trọng tài viên để giúp đỡ.

Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là trong các tranh chấp về tiền lương. Công đoàn có thể đại diện cho người lao động thương lượng với doanh nghiệp, tham gia vào quá trình hòa giải và khởi kiện ra tòa án nếu cần thiết.

Để phòng ngừa tranh chấp tiền lương, doanh nghiệp cần xây dựng quy chế trả lương rõ ràng, minh bạch, tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Doanh nghiệp cần thường xuyên trao đổi, đối thoại với người lao động để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của họ. Đồng thời, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định về tiền lương.

Cần xem xét điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội và nhu cầu sống tối thiểu của người lao động. Việc điều chỉnh mức lương tối thiểu cần đảm bảo tính khoa học, khách quan và có sự tham gia của các bên liên quan.

Cần tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra việc thực hiện các quy định về tiền lương trong doanh nghiệp FDI. Việc kiểm tra, thanh tra cần được thực hiện thường xuyên, định kỳ và đột xuất để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm.

Cần nâng cao vai trò của công đoàn trong việc bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là trong các vấn đề liên quan đến tiền lương. Công đoàn cần được tạo điều kiện để tham gia vào quá trình xây dựng chính sách, thương lượng với doanh nghiệp và giải quyết tranh chấp.