Phân Tích Các Yếu Tố Đóng Góp Vào Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam

• Tác giả: Lê Thị Thảo
• Người hướng dẫn: TS. Trần Anh Tuấn
• Trường học: Trường Đại Học Mở Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kinh Tế Học
• Đề tài: Phân Tích Các Yếu Tố Đóng Góp Vào Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam: Ứng Dụng Bảng Cân Đối Liên Ngành
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• 1.1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.1.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4. Ý nghĩa của đề tài
• 1.5. Kết cấu của đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC
• 2.1. Các khái niệm liên quan
• 2.2. Khái niệm về tăng trưởng và phát triển kinh tế
• 2.3. Phát triển bền vững
• 2.4. Các mô hình đánh giá những yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng ngành kinh tế
• 2.4.1. Hàm sản xuất
• 2.4.2. Mô hình tăng trưởng của Harrod – Domard
• 2.4.3. Mô hình Solow
• 2.4.4. Mô hình tăng trưởng nội sinh
• 2.4.5. Mô hình cân đối liên ngành I/O (Input – Output model)
• 2.5. Các nghiên cứu trước liên quan đến đề tài
• 2.5.1. Lựa chọn các chỉ tiêu mô tả tăng trưởng kinh tế và các yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam
• 2.5.2. Lựa chọn các chỉ tiêu mô tả tăng trưởng và yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế chung của Việt Nam
• 2.5.3. Lựa chọn các chỉ tiêu mô tả tăng trưởng ngành và các yếu tố tác động đến tăng trưởng ngành kinh tế Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Xác định ngành kinh tế chủ lực
• 3.4. Phân tích các yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam
• 3.5. Phân tích các yếu tố tác động đến tăng trưởng ngành kinh tế chủ lực
• 3.6. Dữ liệu nghiên cứu và đo lường các chỉ tiêu
• 3.6.1. Dữ liệu nghiên cứu
• 3.6.2. Phương pháp tính các chỉ tiêu
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH THỰC TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VÀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM
• 4.1. Thực trạng tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2005-2014
• 4.2. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước
• 4.3. Các yếu tố tác động đến phát triển kinh tế Việt Nam
• 4.4. Tình hình phát triển ngành kinh tế Việt Nam
• 4.5. Tình hình phát triển ngành công nghiệp
• 4.6. Tình hình phát triển một số ngành dịch vụ
• 4.7. Áp dụng mô hình định lượng đánh giá các yếu tố đóng góp vào tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng ngành kinh tế Việt Nam
• 4.8. Ứng dụng mô hình cân đối liên ngành xác định ngành kinh tế chủ lực
• 4.9. Đánh giá các yếu tố đóng góp vào tình hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam
• 4.10. Phân tích các yếu tố đóng góp vào tình hình tăng trưởng ngành kinh tế chủ lực của Việt Nam
• 4.11. Ước tính đóng góp của các yếu tố vốn, lao động và TFP nhằm đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế Việt Nam đến năm 2020
• 4.12. Quan điểm về mô hình và mục tiêu tăng trưởng kinh tế Việt Nam
• 4.13. Ước tính đóng góp của các yếu tố vốn, lao động và TFP vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2016-2020
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Về lý thuyết và mô hình nghiên cứu
• 5.2. Gợi ý chính sách phát triển kinh tế theo hướng bền vững
• 5.3. Các giải pháp để đạt mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam theo hướng bền vững
• 5.4. Giải pháp phát triển các ngành kinh tế Việt Nam
• 5.5. Những hạn chế của đề tài
• Phụ lục
• Phụ lục 2: Tỷ trọng ngành kinh tế trong GDP (Theo giá thực tế)
• Phụ lục 3: Tỷ trọng GDP và tốc độ phát triển ngành kinh tế Việt Nam
• Phụ lục 4: Năng suất lao động một số nước Châu Á
• Phụ lục 5: Vốn đầu tư phát triển toàn xã hội theo giá thực tế và chỉ số phát triển vốn theo khu vực kinh tế
• Phụ lục 6: Chỉ số ICOR Việt Nam giai đoạn 2005-2014
• Phụ lục 7: Hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam (triệu USD)
• Phụ lục 8: Đóng góp về GTSX các ngành công nghiệp chủ lực theo giá hiện hành
• Phụ lục 9: Cơ cấu ngành dịch vụ trong GDP và tốc độ tăng trưởng của ngành dịch vụ Việt Nam giai đoạn 2005-2014
• Phụ lục 10: Tỷ trọng chi phí trung gian theo ngành trong GTSX theo bảng I/O
• Phụ lục 11: Giá trị xuất siêu và nhập siêu của các ngành kinh tế Việt Nam 2007, 2012
• Phụ lục 12: Hệ số liên kết chi tiết của 137 ngành sản phẩm của IO 2007 và IO 2012
• Phụ lục 13: Hệ số liên kết (BL, FL) của 30 ngành kinh tế cấp 2
• Phụ lục 14: Tốc độ tăng vốn bình quân cho các ngành giai đoạn 2007-2012
• Phụ lục 15: Tốc độ tăng lao động bình quân cho các ngành giai đoạn 2007-2012
• Phụ lục 16: Tốc độ tăng GDP bình quân cho các ngành giai đoạn 2007-2012
• Phụ lục 17: Hệ số βL và βK cho các ngành giai đoạn 2007-2012
• Phụ lục 18: Đóng góp theo giá trị tương đối của các yếu tố vốn, lao động và TFP vào tốc độ tăng trưởng ngành kinh tế giai đoạn 2007-2012
• Phụ lục 20: Đóng góp theo giá trị tuyệt đối của các ngành kinh tế vào tốc độ tăng trưởng chung
• Phụ lục 21: Năng suất vốn của các ngành kinh tế (VA/giá trị còn lại của tài sản)
• Phụ lục 22: Năng suất lao động các ngành kinh tế (VA theo giá so sánh năm 2010)
• Phụ lục 23: So sánh thứ hạng năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) của Việt Nam so với các nước Đông Nam Á
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam Cách Tiếp Cận Mới

Tăng trưởng kinh tế luôn là mục tiêu hàng đầu của mọi quốc gia. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là tăng trưởng dựa trên những nguồn lực nào và làm sao để đảm bảo sự phát triển bền vững? Theo Nafziger (2005), tăng trưởng kinh tế là việc tạo ra nhiều của cải hơn để đáp ứng nhu cầu xã hội. Chỉ số GDP Việt Nam hoặc GNP thường được sử dụng để đo lường sự tăng trưởng này. Song, tăng trưởng kinh tế không chỉ là việc tạo ra của cải vật chất mà còn là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng cường đóng góp của các ngành công nghiệp và dịch vụ vào GDP Việt Nam (Ruttan, 2002). Vì vậy, việc xác định các yếu tố tăng trưởng kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách phát triển.

1.1. Đo Lường Hiệu Quả Kinh Tế GDP và Các Chỉ Số Liên Quan

Đo lường tăng trưởng kinh tế thông qua GDP là phổ biến, nhưng cần xem xét các yếu tố khác như thu nhập bình quân đầu người, năng suất lao động, và hiệu quả sử dụng vốn. Việc chỉ tập trung vào GDP có thể bỏ qua các khía cạnh quan trọng khác của phát triển bền vững. Sự gia tăng GDP Việt Nam không đồng nghĩa với việc cải thiện chất lượng cuộc sống của mọi người dân.

1.2. Chuyển Dịch Cơ Cấu Kinh Tế Công Nghiệp và Dịch Vụ

Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ là một đặc trưng của quá trình phát triển. Tuy nhiên, cần đảm bảo sự chuyển dịch này diễn ra một cách hiệu quả, không gây ra các vấn đề như thất nghiệp, bất bình đẳng, và ô nhiễm môi trường. Chính phủ cần có chính sách kinh tế hỗ trợ quá trình này một cách hiệu quả.

II. Thách Thức Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam Phân Tích Đa Chiều

Nhiều nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm đã được thực hiện để tìm hiểu mối quan hệ nhân quả giữa tăng trưởng kinh tế và các yếu tố tác động. Các nhà kinh tế học cổ điển như Adam Smith (1776) và David Ricardo (1987) cho rằng đất đai, lao động và vốn là những yếu tố cơ bản của tăng trưởng. Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, Charles Cobb và Paul Douglas đã thiết lập hàm Cobb – Douglas, xác định các yếu tố tác động đến tăng trưởng gồm lao động, vốn và công nghệ. Cần chú trọng đến động lực tăng trưởng kinh tế và sự đóng góp của từng ngành.

2.1. Các Yếu Tố Truyền Thống Vốn Lao Động và Đất Đai

Vốn, lao động và đất đai vẫn là những yếu tố quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, vai trò của các yếu tố này có thể thay đổi theo thời gian và trình độ phát triển. Cần có chính sách phù hợp để sử dụng hiệu quả các nguồn lực này, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế.

2.2. Yếu Tố Công Nghệ và Năng Suất Động Lực Mới

Công nghệ và năng suất ngày càng trở nên quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ là cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng. Cần chú trọng đến việc tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho đổi mới sáng tạo (innovation).

2.3. Thể Chế Kinh Tế Tạo Bệ Phóng Cho Tăng Trưởng Bền Vững

Thể chế kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định và minh bạch, khuyến khích đầu tư và đổi mới sáng tạo. Cần tiếp tục cải cách thể chế kinh tế để tạo ra một sân chơi bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế. Thể chế kinh tế cần được xây dựng dựa trên các nguyên tắc thị trường và pháp quyền.

III. Bảng Cân Đối Liên Ngành Phương Pháp Phân Tích Kinh Tế Việt Nam

Mô hình cân đối liên ngành I/O (Input – Output model) được sử dụng để phân tích mối quan hệ giữa các ngành kinh tế và xác định các ngành chủ lực. Việc sử dụng bảng cân đối liên ngành giúp đánh giá tác động của các yếu tố như vốn, lao động, và năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đến tăng trưởng ngành. Phân tích kinh tế bằng mô hình I/O mang lại cái nhìn toàn diện về cấu trúc và động lực tăng trưởng của nền kinh tế.

3.1. Ưu Điểm Của Mô Hình I O Trong Phân Tích Hiệu Quả Kinh Tế

Mô hình I/O cho phép phân tích tác động lan tỏa của một ngành đến các ngành khác trong nền kinh tế. Điều này giúp các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn về mối liên kết giữa các ngành và đưa ra các quyết định đầu tư hiệu quả hơn. Cần thường xuyên cập nhật bảng cân đối liên ngành để đảm bảo tính chính xác của phân tích.

3.2. Xác Định Ngành Kinh Tế Chủ Lực Tiêu Chí và Phương Pháp

Việc xác định các ngành kinh tế chủ lực là rất quan trọng để tập trung nguồn lực và thúc đẩy tăng trưởng. Các tiêu chí để xác định ngành chủ lực bao gồm hệ số liên kết ngược, hệ số liên kết xuôi, và đóng góp vào GDP. Cần có phương pháp tiếp cận đa chiều để xác định các ngành chủ lực một cách chính xác.

3.3. Ứng Dụng I O Để Đánh Giá Tác Động Của Đầu Tư

Mô hình I/O có thể được sử dụng để đánh giá tác động của các dự án đầu tư đến tăng trưởng kinh tế. Điều này giúp các nhà đầu tư và hoạch định chính sách đưa ra các quyết định đầu tư hiệu quả hơn. Cần tích hợp các yếu tố môi trường và xã hội vào quá trình đánh giá tác động của đầu tư.

IV. Phân Tích Đóng Góp Các Yếu Tố Vào Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam

Thành tựu kinh tế của Việt Nam trong những năm qua đã tạo ra nhiều thay đổi sâu sắc, nâng cao đời sống và chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam vẫn đang phát triển theo chiều rộng và thiếu bền vững. Do đó, cần có những nghiên cứu, phân tích để thấy được vai trò của các yếu tố tác động đến tăng trưởng, từ đó đưa ra các chính sách phù hợp. Nghiên cứu của Lê Thị Thảo (2016) chỉ ra rằng yếu tố vốn đóng vai trò lớn nhất vào tăng trưởng, tiếp theo là lao động và cuối cùng là TFP.

4.1. Vai Trò Của Vốn Lao Động và TFP So Sánh và Đánh Giá

Vốn, lao động, và TFP đóng vai trò khác nhau trong quá trình tăng trưởng kinh tế. Cần có chính sách phù hợp để tối ưu hóa đóng góp của từng yếu tố. Việc nâng cao chất lượng lao động và thúc đẩy đổi mới công nghệ là cần thiết để tăng cường đóng góp của TFP.

4.2. Đóng Góp Từ Phía Cầu Tiêu Dùng Tích Lũy và Xuất Khẩu

Tiêu dùng, tích lũy và xuất khẩu là những yếu tố quan trọng từ phía cầu có tác động đến tăng trưởng. Cần có chính sách phù hợp để kích cầu và thúc đẩy xuất khẩu. Việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh là cần thiết để đảm bảo tăng trưởng bền vững.

4.3. Nhập Siêu Phân Tích Ảnh Hưởng Đến Kinh Tế Việt Nam

Dù Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất siêu, vẫn còn nhiều ngành nhập siêu. Việc phân tích ảnh hưởng của nhập siêu đến các ngành và nền kinh tế là cần thiết để có những giải pháp phù hợp. Cần thúc đẩy sản xuất trong nước và nâng cao năng lực cạnh tranh để giảm nhập siêu.

V. Ứng Dụng và Kết Quả Đánh Giá Tăng Trưởng Kinh Tế Ngành

Nghiên cứu đánh giá đóng góp của lao động, vốn và TFP vào tăng trưởng ngành kinh tế chủ lực giai đoạn 2007-2012. Kết quả cho thấy ngoài ngành chế biến lương thực, thực phẩm, dệt và sản xuất trang phục, ngành vận tải kho bãi có đóng góp của yếu tố TFP cao nhất, các ngành còn lại yếu tố vốn và lao động giữ vai trò quan trọng, yếu tố TFP có đóng góp ở mức thấp.

5.1. So Sánh Năng Suất Lao Động Giữa Các Ngành Kinh Tế

Năng suất lao động là một chỉ số quan trọng đánh giá hiệu quả kinh tế của một ngành. So sánh năng suất lao động giữa các ngành giúp xác định các ngành có tiềm năng tăng trưởng cao và cần được ưu tiên đầu tư. Cần có chính sách hỗ trợ nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng của người lao động.

5.2. Hiệu Quả Sử Dụng Vốn Đánh Giá và Giải Pháp Cải Thiện

Hiệu quả sử dụng vốn là một yếu tố quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của các ngành giúp xác định các ngành sử dụng vốn hiệu quả và các ngành cần cải thiện. Cần có chính sách khuyến khích sử dụng vốn hiệu quả và ngăn chặn lãng phí.

VI. Kết Luận Khuyến Nghị Phát Triển Bền Vững Kinh Tế Việt Nam

Để tránh bẫy thu nhập trung bình và đuổi kịp các nước phát triển, Việt Nam cần đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững. Điều này đòi hỏi sự tập trung vào nâng cao năng suất, đổi mới công nghệ, và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Cần có các chính sách và giải pháp phù hợp để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

6.1. Chính Sách Phát Triển Kinh Tế Hướng Đến Phát Triển Bền Vững

Chính sách phát triển kinh tế cần hướng đến sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường, và đảm bảo công bằng xã hội. Cần có các quy định và tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt để ngăn chặn ô nhiễm và khai thác tài nguyên quá mức.

6.2. Giải Pháp Phát Triển Các Ngành Ưu Tiên và Định Hướng

Cần có giải pháp cụ thể để phát triển các ngành kinh tế chủ lực, bao gồm nâng cao năng lực cạnh tranh, khuyến khích đổi mới công nghệ, và thu hút đầu tư. Cần ưu tiên phát triển các ngành có giá trị gia tăng cao và đóng góp lớn vào GDP.

6.3. Hạn Chế Của Đề Tài và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Nghiên cứu này có một số hạn chế, bao gồm phạm vi nghiên cứu và phương pháp phân tích. Cần có các nghiên cứu tiếp theo để khắc phục những hạn chế này và đưa ra các giải pháp toàn diện hơn. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích tác động của các yếu tố thể chế và chính sách đến tăng trưởng kinh tế.