I. Tổng Quan Xây Dựng Nông Thôn Mới Tại Phù Mỹ 2011 2015
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn đã có những bước phát triển toàn diện. Tuy nhiên, quá trình hội nhập quốc tế và biến đổi khí hậu tạo ra nhiều thách thức về lý luận và thực tiễn. Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng, khóa X đã ban hành nghị quyết chuyên đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ rõ việc triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới phù hợp với từng vùng. Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020. Đến năm 2015, cả nước có 1.751 xã đạt chuẩn nông thôn mới. Hoạt động nông thôn mới chủ yếu thông qua tuyên truyền, người dân chưa thực sự hiểu và chủ động, chủ yếu chờ hỗ trợ của Nhà nước. Vì vậy, cần phát huy vai trò chủ thể của người dân. Huyện Phù Mỹ - tỉnh Bình Định, qua 5 năm xây dựng nông thôn mới (2011 – 2015) đã huy động gần 8.000 hộ dân hiến đất, hiến cây, đóng góp với tổng số tiền hơn 20 tỷ đồng.
1.1. Bối Cảnh Nghiên Cứu Xây Dựng Nông Thôn Mới tại Phù Mỹ
Nghiên cứu tập trung vào bối cảnh triển khai xây dựng nông thôn mới tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2011-2015. Giai đoạn này chứng kiến nhiều thay đổi quan trọng trong chính sách phát triển nông thôn của Việt Nam. Sự tham gia của người dân, dù có những đóng góp nhất định, vẫn còn hạn chế. Đề tài này nhằm làm rõ thực trạng và đề xuất giải pháp tăng cường sự tham gia đó. Theo báo cáo của Ủy ban nhân dân huyện Phù Mỹ trong công tác XDNTM giai đoạn 2011-2015, huyện có 04/16 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt 25%, vượt 2 xã so với Chương trình hành động của tỉnh và của huyện đề ra.
1.2. Mục Tiêu Câu Hỏi Nghiên Cứu Về Sự Tham Gia Của Người Dân
Mục tiêu nghiên cứu chính là phân tích sự tham gia của người dân vào quá trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Nghiên cứu sẽ tập trung vào đánh giá thực trạng, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp để tăng cường vai trò của người dân. Các câu hỏi nghiên cứu bao gồm: Tại sao phát triển NTM cần có sự tham gia của người dân? Người dân có vai trò gì và mức độ tham gia của họ vào trong quá trình XDNTM tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định như thế nào? Làm thế nào để cải thiện sự tham gia của người dân trong XDNTM và góp phần đẩy mạnh quá trình XDNTM tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định?
II. Lý Thuyết Thực Tiễn Về Xây Dựng Nông Thôn Mới
Chương này trình bày các khái niệm, đặc điểm về nông thôn mới, các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân vào xây dựng nông thôn mới, hệ thống lý thuyết và các nghiên cứu trước làm nền tảng đề xuất các giả thuyết và mô hình nghiên cứu trong đề tài này. Nông thôn là một khái niệm đại diện về xã hội, là một cộng đồng có chung lợi ích, có chung văn hóa hay là cách sống. Tuy nhiên, cách hiểu phổ biến trên thế giới, thường dựa trên khái niệm lãnh thổ, cho nông thôn là vùng không gian lãnh thổ có các đặc trưng đối lập với thành thị. Nông thôn thường được phân loại dựa trên quy mô dân số, mật độ dân số, bối cảnh cư trú và bối cảnh thị trường lao động (Plessis, Beshiri, Bollman & Clemenson, 2002).
2.1. Khái Niệm Về Nông Thôn Mới Và Phát Triển Nông Thôn
Nông thôn thường được hiểu là vùng không gian lãnh thổ có các đặc trưng đối lập với thành thị. Phát triển nông thôn là một quá trình nhằm cải thiện và nâng cao đời sống của người dân nông thôn một cách bền vững về kinh tế - xã hội, văn hoá, môi trường và ổn định chính trị. Quá trình này, trước hết là do nỗ 8 lực từ chính người dân nông thôn và có sự hỗ trợ tích cực của Nhà nước và các tổ chức khác (Nguyễn Duy Hoan và Nguyễn Văn Tâm, 2007). Theo Ellis và Biggs (2001), tiếp cận phát triển nông thôn theo kiểu từ trên xuống (top-down), với đặc trưng công nghệ từ bên ngoài và chính sách cấp độ quốc gia đã thay đổi theo hướng tiếp cận từ dưới lên (bottom-up), tiếp cận cơ sở, hay là tiếp cận “quá trình”.
2.2. Nguyên Tắc Xây Dựng Nông Thôn Mới Sự Tham Gia Của Dân
Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới dựa trên nhiều nguyên tắc, trong đó nhấn mạnh vai trò chủ thể của người dân. Sự tham gia của người dân không chỉ là đóng góp về vật chất mà còn là tham gia vào quá trình lập kế hoạch, giám sát và đánh giá. Điều này đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình từ phía chính quyền địa phương. Theo Ellis và Biggs (2001), tiếp cận phát triển nông thôn theo kiểu từ trên xuống (top-down), với đặc trưng công nghệ từ bên ngoài và chính sách cấp độ quốc gia đã thay đổi theo hướng tiếp cận từ dưới lên (bottom-up), tiếp cận cơ sở, hay là tiếp cận “quá trình”.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Sự Tham Gia Xây Dựng Nông Thôn Mới
Cách tiếp cận nghiên cứu của đề tài là lịch sử và hệ thống dựa trên lý thuyết, cơ sở khoa học về phát triển nông thôn và kinh nghiệm vận dụng phát triển nông thôn. Áp dụng các phương pháp phỏng vấn sâu, phỏng vấn chuyên gia, phỏng vấn nhóm (focus group), đánh giá nông thôn có sự tham gia (Participatory Rural Appraisal) và điều tra xã hội. Áp dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá tiến trình phát triển dựa trên cơ sở dữ liệu của các xã nông thôn mới với thông tin khảo sát bổ sung của đề tài để tổng kết kết quả xây dựng nông thôn mới.
3.1. Quy Trình Nghiên Cứu Nội Dung Đánh Giá
Quy trình nghiên cứu bao gồm các bước: Xác định vấn đề, xây dựng khung lý thuyết, thu thập dữ liệu, phân tích dữ liệu và đưa ra kết luận. Nội dung nghiên cứu tập trung vào đánh giá nhận thức của người dân, đánh giá sự tham gia của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới ở huyện Phù Mỹ, Bình Định. Đánh giá những kết quả đạt được và một số tác động bước đầu của nông thôn mới ở huyện Phù Mỹ, Bình Định.
3.2. Phương Pháp Chọn Mẫu Thu Thập Số Liệu Nghiên Cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng, với quy mô mẫu là 320 hộ gia đình tại 4 xã của huyện Phù Mỹ. Phương pháp thu thập số liệu bao gồm phỏng vấn trực tiếp, sử dụng bảng hỏi được thiết kế sẵn. Ngoài ra, phỏng vấn sâu các cán bộ địa phương và chuyên gia để thu thập thông tin định tính. Nghiên cứu này được thực hiện thông qua hai bước chính: nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu định lượng.
3.3. Phương Pháp Xử Lý Phân Tích Số Liệu Xây Dựng NTM
Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm thống kê SPSS. Sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích tương quan và phân tích hồi quy để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới. Xây dựng thang đo.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Về Mức Độ Tham Gia Xây Dựng NTM
Qua phân tích thống kê mô tả mức độ tham gia của người dân vào xây dựng nông thôn mới, Luận văn nhận thấy đa số người dân ở địa bàn nghiên cứu đều có những hiểu biết cơ bản, nhiệt tình và có tinh thần trách nhiệm trong xây dựng nông thôn mới; các nhân tố ảnh hưởng, tác động đến sự tham gia của người dân đó là: Cơ sở hạ tầng, dịch vụ tiện ích công cộng, đất đai nhà ở, môi trường, sức khỏe, tính gắn kết xã hội, văn hóa - xã hội, chính quyền địa phương, trong đó, nhân tố cơ sở hạ tầng tác động mạnh nhất và nhân tố chính quyền địa phương tác động yếu nhất đến sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định.
4.1. Đánh Giá Hiểu Biết Của Người Dân Về Nông Thôn Mới
Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn người dân có hiểu biết nhất định về các tiêu chí nông thôn mới. Tuy nhiên, mức độ hiểu biết còn khác nhau giữa các nhóm dân cư và giữa các xã. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin để nâng cao nhận thức của người dân. Theo báo cáo tổng kết hoạt động của Văn phòng điều phối toàn quốc năm 2015, đến nay cả nước có 1.751 xã, 17 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (Hoàng Nam, Ngàn Thương, Văn Cường, 2016).
4.2. Mức Độ Tự Nguyện Lý Do Tham Gia Xây Dựng NTM
Đa số người dân tham gia xây dựng nông thôn mới trên tinh thần tự nguyện. Lý do chính là mong muốn cải thiện đời sống, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng và góp phần vào sự phát triển chung của địa phương. Tuy nhiên, một số người dân vẫn còn thụ động, chờ đợi sự hỗ trợ từ nhà nước. Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn người dân có hiểu biết nhất định về các tiêu chí nông thôn mới.
4.3. Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Yếu Tố Đến Sự Tham Gia Của Dân
Nghiên cứu xác định một số yếu tố chính ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân: thu nhập, cơ sở hạ tầng, dịch vụ công, chính sách hỗ trợ và vai trò lãnh đạo của chính quyền địa phương. Cần có các giải pháp phù hợp để khắc phục những hạn chế và phát huy tối đa tiềm năng của từng địa phương. Điều này đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình từ phía chính quyền địa phương.
V. Kiến Nghị Nâng Cao Sự Tham Gia Xây Dựng Nông Thôn Mới
Trên cơ sở đánh giá mức độ hiểu biết của người dân, sự tham gia của người dân và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của người dân trong việc xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Và đánh giá kết quả đạt được trong việc xây dựng nông thôn mới cũng như những thuận lợi và khó khăn của người dân trong việc tham gia vào xây dựng chương trình NTM trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Từ đó, tác giả đề xuất các kiến nghị nhằm nâng cao sự tham gia của người dân trong việc xây dựng chương trình NTM trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định.
5.1. Giải Pháp Cho Cấp Chính Quyền Về Xây Dựng NTM
Chính quyền các cấp cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng. Xây dựng cơ chế khuyến khích sự tham gia của người dân, đảm bảo quyền lợi và lợi ích chính đáng của người dân. Đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho địa phương để chủ động trong việc thực hiện chương trình.
5.2. Giải Pháp Cho Người Dân Nông Thôn Tham Gia NTM
Người dân cần chủ động nâng cao trình độ, kiến thức về nông thôn mới. Tham gia tích cực vào các hoạt động của cộng đồng, đóng góp ý kiến và giám sát quá trình thực hiện. Phát huy tinh thần tự lực, sáng tạo để góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp. Người dân cần chủ động nâng cao trình độ, kiến thức về nông thôn mới.
5.3. Hạn Chế Nghiên Cứu Định Hướng Cho Nghiên Cứu Tiếp Theo
Nghiên cứu còn một số hạn chế về phạm vi và thời gian. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về tác động của nông thôn mới đến đời sống của người dân và về tính bền vững của chương trình. Nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào đánh giá hiệu quả của các mô hình nông thôn mới kiểu mẫu và nông thôn mới nâng cao.
