Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội bền vững, xây dựng nông thôn mới (NTM) được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp, nâng cao chất lượng hạ tầng và bảo vệ môi trường sinh thái. Tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, chương trình xây dựng NTM đã được triển khai tích cực trong giai đoạn 2018-2022 với nhiều kết quả khả quan. Cụ thể, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 43% năm 2010 xuống dưới 10% năm 2020, hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư mở rộng, nhiều mô hình sản xuất mới được áp dụng, góp phần nâng cao thu nhập người dân. Tuy nhiên, công tác quản lý nhà nước (QLNN) về xây dựng NTM tại địa phương vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như hệ thống văn bản pháp luật chưa đầy đủ, bộ máy quản lý còn chồng chéo, công tác quy hoạch và chỉ đạo triển khai chưa quyết liệt, năng lực cán bộ còn yếu, công tác kiểm tra, giám sát chưa hiệu quả, và nhận thức của người dân chưa đồng đều.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm rõ thực trạng QLNN về xây dựng NTM trên địa bàn huyện Võ Nhai, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động QLNN liên quan đến ban hành văn bản, tổ chức bộ máy, quy hoạch, chỉ đạo thực hiện, đào tạo cán bộ, kiểm tra giám sát và tuyên truyền vận động trên địa bàn huyện trong giai đoạn 2018-2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý, góp phần thúc đẩy phát triển nông thôn bền vững tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Trước hết, khái niệm quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước nhằm điều hành các lĩnh vực xã hội theo pháp luật, đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững. Trong đó, quản lý nhà nước về xây dựng NTM là việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện và giám sát các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo tiêu chuẩn hiện đại, đồng bộ.

Khung lý thuyết còn bao gồm các mô hình phát triển nông thôn mới, tập trung vào 19 tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM, bao gồm phát triển kinh tế, hạ tầng kỹ thuật, văn hóa xã hội, môi trường và hệ thống chính trị. Các khái niệm chính được làm rõ gồm: Nông thôn, Nông thôn mới, Xây dựng nông thôn mới, Quản lý nhà nước về xây dựng NTM, và Chủ thể quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập tài liệu, khảo sát thực địa và phân tích số liệu. Nguồn dữ liệu bao gồm:

  • Tài liệu sơ cấp: Văn bản pháp luật, nghị quyết, kế hoạch, báo cáo của UBND huyện Võ Nhai và Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện.
  • Tài liệu thứ cấp: Các công trình nghiên cứu khoa học, luận án, bài báo trong và ngoài nước liên quan đến quản lý nhà nước và xây dựng NTM.

Phương pháp thu thập dữ liệu chính là khảo sát bằng bảng hỏi với 235 phiếu hợp lệ, trong đó 35 phiếu dành cho cán bộ quản lý cấp huyện và xã, 200 phiếu dành cho người dân tại 4 xã đại diện (Phú Thượng, Phương Giao, Thượng Nung, Thần Sa). Phương pháp phỏng vấn sâu được áp dụng với lãnh đạo Ban Chỉ đạo huyện và các xã để làm rõ các vấn đề thực tiễn.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Excel để xử lý số liệu thống kê, so sánh, đánh giá các chỉ tiêu về hiệu quả quản lý. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2018-2022, phản ánh thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hệ thống văn bản pháp luật về xây dựng NTM: Trong giai đoạn 2018-2022, huyện Võ Nhai đã ban hành 438 văn bản liên quan đến xây dựng NTM, bao gồm 4 nghị quyết, 104 quyết định, 35 kế hoạch và nhiều loại văn bản khác. 100% cán bộ quản lý đánh giá các văn bản có từ ngữ dễ hiểu, nội dung dễ phổ biến và tính pháp lý chặt chẽ. Tuy nhiên, khoảng 17% ý kiến cho rằng hiệu quả thực thi các văn bản còn hạn chế, và 14% cho rằng tính phù hợp với thực tế chưa cao.

  2. Tổ chức bộ máy quản lý: Bộ máy quản lý xây dựng NTM được tổ chức từ huyện đến xã với Ban Chỉ đạo và Văn phòng điều phối chuyên trách. 100% cán bộ đánh giá cơ cấu bộ máy phù hợp, 87% cho rằng chức năng, nhiệm vụ được quy định rõ ràng. Tuy nhiên, 29% ý kiến cho rằng phân bổ cán bộ chưa hợp lý và 43% đánh giá hiệu quả công việc của các thành viên chưa cao, do cán bộ chuyên trách còn quá tải và kiêm nhiệm nhiều công việc khác.

  3. Công tác quy hoạch và chỉ đạo triển khai: Quy hoạch xây dựng NTM được thực hiện nhưng còn yếu về chất lượng và tính tổng thể, dẫn đến tiến độ xây dựng NTM tại một số xã vùng cao như Thượng Nung, Thần Sa còn chậm so với kế hoạch. Công tác chỉ đạo triển khai chưa quyết liệt, chưa phát huy hết tiềm năng địa phương.

  4. Đào tạo, tập huấn cán bộ: Công tác đào tạo cán bộ quản lý xây dựng NTM còn yếu, tỷ lệ cán bộ được bồi dưỡng kỹ thuật trồng trọt và quản lý xây dựng NTM ở các tiểu vùng chỉ đạt khoảng 6-42%. Năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn của cán bộ còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù huyện Võ Nhai đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng hệ thống văn bản pháp luật và tổ chức bộ máy quản lý, nhưng vẫn còn tồn tại những hạn chế đáng kể ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM. Việc phân bổ cán bộ chưa hợp lý và năng lực cán bộ còn yếu là nguyên nhân chính khiến công tác chỉ đạo, giám sát và triển khai các hoạt động xây dựng NTM chưa đạt hiệu quả cao.

So sánh với các nghiên cứu tại các địa phương khác, như huyện Bố Trạch (Quảng Bình) hay huyện Lâm Thao (Phú Thọ), các vấn đề về năng lực cán bộ và sự phối hợp liên ngành cũng được xác định là những thách thức phổ biến. Điều này cho thấy cần có sự đầu tư bài bản hơn về đào tạo và kiện toàn bộ máy quản lý.

Ngoài ra, việc ban hành văn bản pháp luật chưa hoàn toàn phù hợp với thực tiễn địa phương cũng làm giảm tính khả thi và hiệu quả thực thi. Các biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ phù hợp và hiệu quả của văn bản pháp luật có thể minh họa rõ nét sự phân bố ý kiến của cán bộ quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản, chính sách: Cần tổ chức tham vấn chuyên gia và lấy ý kiến người dân trước khi ban hành văn bản mới để nâng cao tính phù hợp và hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với Ban Chỉ đạo xây dựng NTM.

  2. Kiện toàn và tăng cường bộ máy quản lý: Tăng cường tuyển dụng cán bộ chuyên trách, giảm kiêm nhiệm, phân bổ hợp lý nguồn nhân lực để nâng cao hiệu quả công việc. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: UBND huyện, Phòng NN&PTNT.

  3. Nâng cao chất lượng quy hoạch và chỉ đạo triển khai: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quy hoạch xây dựng NTM, áp dụng công nghệ GIS để quy hoạch chính xác, đồng thời tăng cường giám sát tiến độ thực hiện tại các xã vùng khó khăn. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: Ban Quản lý xây dựng NTM huyện, các phòng ban chuyên môn.

  4. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Mở rộng các lớp tập huấn kỹ thuật, quản lý và vận động nhân dân cho cán bộ xã, thôn; xây dựng chính sách đãi ngộ để thu hút nhân tài. Thời gian: liên tục từ 2024. Chủ thể: Sở NN&PTNT, UBND huyện.

  5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động: Sử dụng đa dạng hình thức truyền thông, tăng cường vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong việc nâng cao nhận thức và huy động sự tham gia của người dân. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Ban Tuyên giáo huyện, Mặt trận Tổ quốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Nhận diện rõ vai trò, trách nhiệm và các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng NTM, từ đó áp dụng vào thực tiễn công tác quản lý tại địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực phát triển nông thôn, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và đoàn thể nhân dân: Hiểu rõ vai trò trong công tác tuyên truyền, vận động và phối hợp thực hiện chương trình xây dựng NTM, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động.

  4. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý cấp tỉnh, huyện: Tham khảo các phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp để điều chỉnh chính sách, nâng cao hiệu quả quản lý và triển khai chương trình xây dựng NTM.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là gì?
    Quản lý nhà nước về xây dựng NTM là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, giám sát và đánh giá các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo tiêu chuẩn hiện đại, nhằm nâng cao đời sống người dân và phát triển bền vững nông thôn.

  2. Tại sao cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về xây dựng NTM?
    Văn bản pháp luật là cơ sở pháp lý để triển khai các hoạt động xây dựng NTM. Hoàn thiện văn bản giúp đảm bảo tính phù hợp với thực tiễn, nâng cao hiệu quả thực thi và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng, tránh tình trạng văn bản không sát thực tế gây khó khăn trong triển khai.

  3. Những khó khăn chính trong tổ chức bộ máy quản lý xây dựng NTM tại huyện Võ Nhai là gì?
    Khó khăn gồm cán bộ chuyên trách còn quá tải, nhiều cán bộ kiêm nhiệm công việc khác, phân bổ nhân lực chưa hợp lý, năng lực chuyên môn và kinh nghiệm thực tiễn còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả chỉ đạo và triển khai chương trình.

  4. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ quản lý xây dựng NTM?
    Cần tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý, vận động nhân dân; xây dựng chính sách đãi ngộ, thu hút nhân tài; đồng thời tạo điều kiện cho cán bộ học tập, trao đổi kinh nghiệm thực tiễn.

  5. Vai trò của người dân trong xây dựng NTM như thế nào?
    Người dân là chủ thể chính trong xây dựng NTM, tham gia đóng góp ý kiến, nguồn lực và thực hiện các hoạt động phát triển kinh tế, văn hóa, bảo vệ môi trường. Sự đồng thuận và tích cực của người dân quyết định thành công của chương trình.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới tại huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn 2018-2022.
  • Hệ thống văn bản pháp luật đã được ban hành đầy đủ nhưng cần nâng cao tính phù hợp và hiệu quả thực thi.
  • Bộ máy quản lý được tổ chức phù hợp nhưng còn hạn chế về phân bổ nhân lực và năng lực cán bộ.
  • Công tác quy hoạch, chỉ đạo triển khai và đào tạo cán bộ cần được cải thiện để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn tại địa phương trong giai đoạn tiếp theo.

Luận văn khuyến nghị các cơ quan chức năng huyện Võ Nhai sớm triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển. Các nhà quản lý, học viên và nhà nghiên cứu có thể sử dụng kết quả này làm tài liệu tham khảo và cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.