Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc sử dụng tiếng Anh chuyên ngành ngày càng trở nên thiết yếu, đặc biệt trong lĩnh vực y dược. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2013), hiện nay thế giới đang thiếu khoảng 7.2 triệu nhân lực y tế và con số này dự kiến tăng lên 12 triệu vào năm 2035. Tại Việt Nam, nhu cầu nhân lực y tế có trình độ ngoại ngữ tốt ngày càng gia tăng, đặc biệt trong các trường đào tạo chuyên ngành như Trường Trung cấp Y tế Quảng Bình. Tuy nhiên, trình độ tiếng Anh của sinh viên ngành Dược tại đây còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu công việc và học tập chuyên sâu. Luận văn này nhằm phân tích nhu cầu học tiếng Anh chuyên ngành Dược của sinh viên tại Trường Trung cấp Y tế Quảng Bình, với mục tiêu xác định nhận thức của sinh viên về vai trò của ESP (English for Specific Purposes), nhu cầu cụ thể về kỹ năng và nội dung học tập, từ đó đề xuất giải pháp thiết kế chương trình học phù hợp. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2016-2018, tập trung vào sinh viên hiện tại và cựu sinh viên ngành Dược, cùng sự tham gia của giảng viên tiếng Anh và giảng viên chuyên ngành Dược. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành, góp phần phát triển nguồn nhân lực y tế có năng lực ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển ngành y tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về English for Specific Purposes (ESP), được định nghĩa là việc giảng dạy và học tiếng Anh nhằm phục vụ mục đích sử dụng trong các lĩnh vực chuyên ngành cụ thể. Theo Hutchinson và Waters (1987), ESP tập trung vào nhu cầu học tập của người học, bao gồm phân tích nhu cầu học tập (learning needs) và nhu cầu mục tiêu (target needs) với các thành phần như necessities (những gì người học cần biết để hoạt động hiệu quả), lacks (khoảng cách giữa trình độ hiện tại và yêu cầu), và wants (nhu cầu mong muốn của người học). Ngoài ra, nghiên cứu áp dụng mô hình phân tích nhu cầu của Hutchinson và Waters để xác định các yếu tố như mục đích sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng cần phát triển, nội dung chuyên ngành, đối tượng giao tiếp, môi trường sử dụng và thời gian học tập. Các khái niệm chính bao gồm: ESP, phân tích nhu cầu (Needs Analysis), kỹ năng ngôn ngữ (Listening, Speaking, Reading, Writing), từ vựng chuyên ngành Dược, và thiết kế chương trình học dựa trên nhu cầu người học.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm thu thập và phân tích dữ liệu một cách toàn diện. Đối tượng nghiên cứu gồm 110 sinh viên ngành Dược (80 sinh viên hiện tại và 30 cựu sinh viên), 3 giảng viên tiếng Anh và 3 giảng viên chuyên ngành Dược tại Trường Trung cấp Y tế Quảng Bình. Phương pháp chọn mẫu là ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được thu thập qua bảng hỏi (questionnaire) và phỏng vấn sâu (interview). Bảng hỏi được thiết kế dựa trên khung phân tích nhu cầu của Hutchinson và Waters, tập trung vào nhận thức về vai trò của ESP, kỹ năng ngôn ngữ cần thiết, nội dung học tập, hoạt động và phương pháp giảng dạy. Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong năm học 2017-2018. Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm Microsoft Excel với các thống kê mô tả như tỉ lệ phần trăm, trung bình, xếp hạng; dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung nhằm làm rõ các quan điểm và đề xuất từ người học và giảng viên.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò của tiếng Anh và ESP: Khoảng 29% sinh viên hiện tại đánh giá tiếng Anh rất quan trọng, 27% cho là quan trọng và 30% ở mức trung bình. 50% cựu sinh viên cho rằng tiếng Anh quan trọng trong công việc hiện tại. Hơn 80% sinh viên và cựu sinh viên đồng ý rằng ESP nên được giảng dạy tại trường.

  2. Mục đích học ESP: 50% sinh viên hiện tại cho biết ESP giúp cải thiện kiến thức chuyên ngành, 41% nhấn mạnh phát triển kỹ năng giao tiếp chuyên nghiệp. Chỉ 13.75% học ESP vì yêu cầu bắt buộc. Cựu sinh viên cũng tập trung vào việc nâng cao kiến thức và kỹ năng giao tiếp chuyên ngành.

  3. Đánh giá kỹ năng tiếng Anh: Không có sinh viên nào tự đánh giá kỹ năng tiếng Anh của mình ở mức xuất sắc. Kỹ năng đọc được đánh giá tốt nhất với 21.25% sinh viên cho là khá tốt, các kỹ năng khác như nghe, nói, viết, ngữ pháp và từ vựng chuyên ngành đều ở mức trung bình hoặc yếu.

  4. Tần suất sử dụng tiếng Anh trong công việc: 23% cựu sinh viên sử dụng tiếng Anh rất ít trong công việc, 77% còn lại sử dụng tiếng Anh ở mức độ vừa phải. Từ vựng chuyên ngành Dược là kỹ năng được sử dụng nhiều nhất.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sinh viên ngành Dược tại Quảng Bình nhận thức rõ tầm quan trọng của tiếng Anh chuyên ngành trong học tập và công việc, phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các quốc gia khác. Tuy nhiên, trình độ tiếng Anh hiện tại còn hạn chế, đặc biệt là kỹ năng nghe và nói, điều này ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tiếp cận tài liệu chuyên ngành. Việc sinh viên chủ yếu học ESP để nâng cao kiến thức chuyên môn và kỹ năng giao tiếp cho thấy nhu cầu thực tiễn cao, không chỉ đơn thuần để hoàn thành môn học bắt buộc. Tần suất sử dụng tiếng Anh trong công việc không cao có thể do môi trường làm việc chưa yêu cầu nhiều hoặc hạn chế về cơ hội giao tiếp bằng tiếng Anh. Kết quả này nhấn mạnh sự cần thiết của một chương trình ESP được thiết kế phù hợp, tập trung phát triển kỹ năng nghe, nói và từ vựng chuyên ngành, đồng thời áp dụng các phương pháp giảng dạy tương tác, thực hành giao tiếp để nâng cao hiệu quả học tập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá kỹ năng tiếng Anh và biểu đồ tròn về mục đích học ESP để minh họa rõ ràng hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình ESP chuyên ngành Dược: Thiết kế nội dung tập trung vào phát triển kỹ năng nghe, nói và từ vựng chuyên ngành, ưu tiên các chủ đề liên quan đến công việc thực tế của sinh viên. Thời gian triển khai trong vòng 1-2 năm học, do phòng đào tạo phối hợp với khoa tiếng Anh và khoa Dược thực hiện.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp giảng dạy ESP và kiến thức chuyên ngành Dược cho giảng viên tiếng Anh. Thực hiện định kỳ hàng năm nhằm đảm bảo chất lượng giảng dạy.

  3. Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác: Khuyến khích sử dụng các hoạt động nhóm, thảo luận, mô phỏng tình huống giao tiếp chuyên ngành để tăng cường kỹ năng thực hành cho sinh viên. Thời gian áp dụng ngay từ học kỳ tiếp theo.

  4. Tăng cường học tập tự chủ và tài liệu hỗ trợ: Cung cấp tài liệu học tập đa dạng, bao gồm sách chuyên ngành, video, bài tập trực tuyến để sinh viên có thể tự học hiệu quả ngoài giờ lên lớp. Nhà trường cần đầu tư và cập nhật tài liệu hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh chuyên ngành: Nghiên cứu giúp hiểu rõ nhu cầu học tập của sinh viên ngành Dược, từ đó điều chỉnh phương pháp và nội dung giảng dạy phù hợp.

  2. Nhà quản lý giáo dục tại các trường y tế: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng và cải tiến chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành, nâng cao chất lượng đào tạo.

  3. Sinh viên ngành Dược và các ngành y tế: Giúp nhận thức rõ vai trò của tiếng Anh chuyên ngành, từ đó chủ động định hướng học tập và phát triển kỹ năng cần thiết.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục ngoại ngữ: Tham khảo phương pháp nghiên cứu kết hợp định lượng và định tính trong phân tích nhu cầu học tập ESP, áp dụng cho các nghiên cứu tương tự.

Câu hỏi thường gặp

  1. ESP là gì và tại sao quan trọng với sinh viên ngành Dược?
    ESP (English for Specific Purposes) là tiếng Anh chuyên ngành, giúp sinh viên phát triển kỹ năng ngôn ngữ phục vụ công việc và học tập chuyên sâu. Nghiên cứu cho thấy hơn 80% sinh viên và cựu sinh viên ngành Dược tại Quảng Bình đánh giá ESP rất cần thiết để nâng cao kiến thức và giao tiếp chuyên ngành.

  2. Sinh viên ngành Dược hiện tại có trình độ tiếng Anh như thế nào?
    Phần lớn sinh viên tự đánh giá kỹ năng tiếng Anh ở mức trung bình hoặc yếu, đặc biệt kỹ năng nghe và nói còn hạn chế. Kỹ năng đọc được đánh giá tốt hơn nhưng vẫn cần cải thiện để đáp ứng yêu cầu công việc.

  3. Những kỹ năng tiếng Anh nào cần được ưu tiên trong chương trình ESP?
    Kỹ năng nghe, nói và từ vựng chuyên ngành Dược được xác định là những kỹ năng quan trọng nhất cần phát triển để sinh viên có thể giao tiếp hiệu quả và tiếp cận tài liệu chuyên môn.

  4. Làm thế nào để giảng viên có thể đáp ứng nhu cầu học ESP của sinh viên?
    Giảng viên cần được đào tạo chuyên sâu về phương pháp giảng dạy ESP và kiến thức chuyên ngành, áp dụng các hoạt động tương tác, thực hành giao tiếp, đồng thời sử dụng tài liệu phù hợp với nhu cầu thực tế của sinh viên.

  5. Thời lượng và hình thức học ESP nên được tổ chức như thế nào?
    Sinh viên ưu tiên học ESP với tần suất 1-2 lần mỗi tuần, mỗi lần 2-4 tiết, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Hình thức học nên là lớp trực tiếp để tăng cường tương tác và hiệu quả học tập.

Kết luận

  • Sinh viên ngành Dược tại Trường Trung cấp Y tế Quảng Bình nhận thức rõ vai trò quan trọng của tiếng Anh chuyên ngành trong học tập và công việc.
  • Trình độ tiếng Anh hiện tại của sinh viên còn hạn chế, đặc biệt kỹ năng nghe, nói và từ vựng chuyên ngành cần được cải thiện.
  • Nhu cầu học ESP tập trung vào phát triển kỹ năng giao tiếp chuyên ngành và nâng cao kiến thức chuyên môn.
  • Thiết kế chương trình ESP cần dựa trên phân tích nhu cầu người học, ưu tiên các kỹ năng và nội dung phù hợp với thực tế công việc.
  • Các bước tiếp theo bao gồm xây dựng chương trình chi tiết, đào tạo giảng viên và triển khai các phương pháp giảng dạy tương tác nhằm nâng cao hiệu quả học tập.

Hành động ngay: Các nhà quản lý và giảng viên tại Trường Trung cấp Y tế Quảng Bình nên phối hợp triển khai các đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực y tế có năng lực ngoại ngữ trong thời kỳ hội nhập.