Nghiên Cứu Thực Hành Phòng Ngừa Viêm Phổi Liên Quan Đến Thở Máy Tại Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2020

• Tác giả: Châu Uyển Trinh
• Người hướng dẫn: PGS. Hồ Thị Hiền
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Quản Lý Bệnh Viện
• Đề tài: Nghiên Cứu Thực Hành Phòng Ngừa Viêm Phổi Liên Quan Đến Thở Máy Tại Bệnh Viện Chợ Rẫy
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sỹ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CÁM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Giới thiệu chung về viêm phổi liên quan thở máy
• 1.2. Khái niệm viêm phổi liên quan đến thở máy
• 1.3. Cơ chế gây viêm phổi liên quan đến thở máy
• 1.4. Tiêu chuẩn chẩn đoán VPLQTM
• 1.5. Các yếu tố nguy cơ của VPLQTM
• 1.6. Dịch tễ học về viêm phổi liên quan đến thở máy
• 1.6.1. Tình hình VPLQTM trên thế giới
• 1.6.2. Tình hình VPLQTM tại Việt Nam
• 1.7. Một số biện pháp phòng ngừa và kiểm soát VPLQTM
• 1.8. Thực trạng thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng
• 1.9. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hành phòng ngừa VPLQTM
• 1.10. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.2.1. Thời gian nghiên cứu
• 2.2.2. Địa điểm nghiên cứu: Tại 3 khoa có phòng hồi sức tích cực
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.5.1. Số liệu định lượng
• 2.5.2. Số liệu định tính
• 2.6. Biến số nghiên cứu và tiêu chuẩn đánh giá
• 2.6.1. Biến số nghiên cứu
• 2.6.2. Tiêu chuẩn đánh giá
• 2.7. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.7.1. Số liệu định lượng
• 2.7.2. Số liệu định tính
• 2.8. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu
• 2.9. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và phương pháp khắc phục sai số
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu
• 3.3. Đặc điểm về môi trường làm việc
• 3.4. Thực trạng tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của ĐD tại 03 khoa có phòng HSTC
• 3.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến thực hành phòng ngừa VPLQTM của ĐD tại 03 khoa có phòng HSTC
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Thực trạng tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của ĐD tại 3 khoa có phòng HSTC tại bệnh viện Chợ Rẫy năm 2020
• 4.2. Một số yếu tố ảnh hưởng tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của ĐD
• 4.3. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN
• PHỤ LỤC 2: PHIẾU QUAN SÁT THỰC HÀNH PHÒNG NGỪA VPLQTM
• PHỤ LỤC 3: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU QUẢN LÝ BỆNH VIỆN
• PHỤ LỤC 4: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU QUẢN LÝ PHÒNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
• PHỤ LỤC 5: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU QUẢN LÝ PHÒNG KIỂM SOÁT NHIỄM KHUẨN
• PHỤ LỤC 6: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU QUẢN LÝ PHÒNG ĐIỀU DƯỠNG
• PHỤ LỤC 7: HƯỚNG DẪN PHỎNG VẤN SÂU ĐIỀU DƯỠNG TRƯỞNG KHOA
• PHỤ LỤC 8: HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM ĐIỀU DƯỠNG TRƯỞNG TUA TRỰC
• PHỤ LỤC 9: HƯỚNG DẪN THẢO LUẬN NHÓM ĐIỀU DƯỠNG VIÊN
• PHỤ LỤC 10: BẢNG BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG

I. Tổng Quan Về Viêm Phổi Liên Quan Thở Máy VAP Tại ICU

Viêm phổi liên quan thở máy (VAP) là một vấn đề nghiêm trọng trong các đơn vị hồi sức tích cực (ICU). VAP được định nghĩa là tình trạng nhiễm trùng nhu mô phổi phát triển sau 48-72 giờ kể từ khi bệnh nhân được đặt ống nội khí quản hoặc mở khí quản và thông khí nhân tạo. Điểm quan trọng là, bệnh nhân không ở trong giai đoạn ủ bệnh viêm phổi khi bắt đầu thở máy. Có hai loại VAP: khởi phát sớm (trước 4 ngày) và khởi phát muộn (từ ngày thứ 5 trở đi), thường do vi khuẩn đa kháng thuốc. Tình trạng này gây ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế, kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí điều trị. Hiểu rõ về VAP là yếu tố then chốt để xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết và Phân Loại Viêm Phổi VAP

Viêm phổi liên quan thở máy (VAP) là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới phát triển ở bệnh nhân đang thở máy. Nó được phân loại thành khởi phát sớm (trong vòng 4 ngày thở máy) và khởi phát muộn (sau 4 ngày). Khởi phát sớm thường do vi khuẩn nhạy cảm với kháng sinh, trong khi khởi phát muộn thường liên quan đến vi khuẩn đa kháng thuốc, làm phức tạp việc điều trị và tăng nguy cơ tử vong. Theo quyết định số 1493/QĐ-BYT ngày 22/4/2015 của Bộ Y tế đưa ra hướng dẫn chẩn đoán và xử trí hồi sức tích cực, bệnh viêm phổi liên quan đến thở máy (VAP) phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

1.2. Cơ Chế Bệnh Sinh Phức Tạp Của VAP Vi Khuẩn Xâm Nhập

Cơ chế gây VAP rất phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố. Đặt ống nội khí quản phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên của đường hô hấp. Dịch tiết ứ đọng ở vùng hầu họng và xung quanh bóng chèn ống nội khí quản tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập phổi. Thở máy áp lực dương có thể đẩy vi khuẩn xuống đường hô hấp dưới. Sự trào ngược dịch dạ dày lên vùng hầu họng cũng góp phần vào sự xâm nhập của vi khuẩn. Hiểu rõ cơ chế này giúp xác định các biện pháp can thiệp hiệu quả.

II. Thách Thức Chẩn Đoán Viêm Phổi Liên Quan Thở Máy VAP

Chẩn đoán VAP là một thách thức, đòi hỏi sự kết hợp giữa đánh giá lâm sàng, hình ảnh học và xét nghiệm vi sinh. Tiêu chuẩn chẩn đoán bao gồm các triệu chứng xuất hiện sau 48 giờ thở máy, hình ảnh X-quang phổi có thâm nhiễm mới hoặc tiến triển và các dấu hiệu lâm sàng như sốt, tăng bạch cầu hoặc đàm đục. Tuy nhiên, các dấu hiệu này có thể không đặc hiệu, đặc biệt ở bệnh nhân nặng. Nuôi cấy dịch phế quản dương tính giúp xác định tác nhân gây bệnh nhưng cần thời gian. Theo quyết định số 1493/QĐ-BYT, cần kết hợp các triệu chứng lâm sàng và các kết quả chẩn đoán để đưa ra kết luận chính xác.

2.1. Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán VAP Hướng Dẫn Chi Tiết Theo Bộ Y Tế

Theo quyết định số 1493/QĐ-BYT, tiêu chuẩn chẩn đoán VAP bao gồm triệu chứng xuất hiện sau 48 giờ thở máy, hình ảnh X-quang phổi có thâm nhiễm mới hoặc tiến triển, kèm theo ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau: sốt (>38.3°C hoặc <35°C), tăng hoặc giảm bạch cầu, tăng procalcitonin, và đàm đục. Các tiêu chí này giúp các bác sĩ lâm sàng có một khung tham chiếu rõ ràng để chẩn đoán VAP một cách chính xác và nhất quán.

2.2. Các Yếu Tố Nguy Cơ Chính Dẫn Đến Viêm Phổi VAP Ở ICU

Nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển VAP. Các yếu tố liên quan đến bệnh nhân bao gồm tuổi cao, béo phì, bệnh phổi mãn tính, suy giảm miễn dịch và hôn mê. Các yếu tố liên quan đến can thiệp y tế bao gồm thở máy kéo dài, hút dịch phế quản, đặt ống nội khí quản và sử dụng thuốc an thần. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ này có thể giúp giảm tỷ lệ mắc VAP. Cần phải tuân thủ các quy trình và biện pháp phòng ngừa để ngăn chặn các yếu tố này.

III. Phương Pháp Phòng Ngừa Viêm Phổi VAP Tuân Thủ Thực Hành

Phòng ngừa VAP là một ưu tiên hàng đầu trong các ICU. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm nâng cao đầu giường 30-45 độ, chăm sóc răng miệng thường xuyên bằng chlorhexidine, kiểm soát áp lực bóng chèn ống nội khí quản, hút dịch dưới bóng chèn, sử dụng bộ lọc vi khuẩn, hạn chế hút đàm không cần thiết và tăng cường vệ sinh tay. Tuân thủ các biện pháp này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm chăm sóc. Theo Hướng dẫn phòng ngừa viêm phổi bệnh viện của Bộ Y tế, cần phải thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng ngừa này.

3.1. Tư Thế Nằm và Chăm Sóc Răng Miệng Giảm Nguy Cơ VAP

Nâng cao đầu giường 30-45 độ giúp giảm nguy cơ hít phải dịch tiết từ hầu họng. Chăm sóc răng miệng thường xuyên bằng chlorhexidine giúp giảm số lượng vi khuẩn trong miệng. Các biện pháp này đơn giản nhưng hiệu quả trong việc ngăn ngừa VAP. Theo hướng dẫn, cần thực hiện các biện pháp này hàng ngày cho tất cả bệnh nhân thở máy.

3.2. Kiểm Soát Áp Lực Bóng Chèn NKQ Hút Dịch Phòng Ngừa VAP

Duy trì áp lực bóng chèn ống nội khí quản ở mức phù hợp giúp ngăn ngừa rò rỉ dịch tiết vào đường hô hấp dưới. Hút dịch dưới bóng chèn giúp loại bỏ vi khuẩn tích tụ. Cần kiểm tra áp lực bóng chèn thường xuyên và hút dịch theo quy trình chuẩn. Biện pháp này giúp ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn vào phổi. Đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong quá trình chăm sóc bệnh nhân là điều quan trọng nhất.

3.3. Vệ Sinh Tay Đúng Cách Biện Pháp Vàng Ngăn Ngừa VAP

Vệ sinh tay là biện pháp đơn giản nhất nhưng hiệu quả nhất để ngăn ngừa lây lan vi khuẩn. Nhân viên y tế cần rửa tay trước và sau khi tiếp xúc với bệnh nhân, sau khi chạm vào các bề mặt xung quanh bệnh nhân và sau khi tháo găng tay. Tuân thủ vệ sinh tay giúp giảm nguy cơ lây nhiễm VAP. Cần có các chương trình đào tạo và giám sát để đảm bảo nhân viên y tế tuân thủ đúng quy trình.

IV. Nghiên Cứu Tại Bệnh Viện Chợ Rẫy Thực Trạng và Giải Pháp VAP

Nghiên cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy năm 2020 cho thấy tỷ lệ tuân thủ thực hành phòng ngừa VAP của điều dưỡng đạt 69,79%. Tuy nhiên, vẫn còn một số nội dung chưa tuân thủ cao, như kiểm tra dịch dạ dày tồn lưu, xác định vị trí ống thông dạ dày và vệ sinh răng miệng. Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa chương trình đào tạo và tuân thủ thực hành. Kết quả này cho thấy cần có các chương trình đào tạo chuyên môn phù hợp và tăng cường giám sát thực hành.

4.1. Kết Quả Nghiên Cứu Tỷ Lệ Tuân Thủ Thực Hành Phòng Ngừa VAP

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tuân thủ thực hành phòng ngừa VAP của điều dưỡng là 69.79%. Tỷ lệ điều dưỡng có kiến thức đúng về nội dung gói phòng ngừa VAP đạt 80,06%. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điểm cần cải thiện để đạt hiệu quả phòng ngừa tối ưu. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực từ cả cá nhân điều dưỡng và bệnh viện.

4.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tuân Thủ Áp Lực Công Việc và Đào Tạo

Nghiên cứu định tính cho thấy công việc hành chính và ghi chép nhiều ảnh hưởng đến thời gian chăm sóc bệnh nhân. Kiểm tra và giám sát thực hiện tốt thúc đẩy sự tuân thủ của điều dưỡng. Chương trình đào tạo và cập nhật kiến thức có vai trò quan trọng trong việc nâng cao tuân thủ. Cần giảm bớt gánh nặng hành chính cho điều dưỡng để họ có thêm thời gian chăm sóc bệnh nhân.

V. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Tuân Thủ Phòng Ngừa VAP Tại ICU

Để nâng cao tuân thủ thực hành phòng ngừa VAP, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Bệnh viện cần xây dựng các chương trình đào tạo chuyên môn thường xuyên, cập nhật kiến thức về phòng ngừa VAP. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát và phản hồi về thực hành. Giảm bớt gánh nặng hành chính cho điều dưỡng để họ có thêm thời gian chăm sóc bệnh nhân. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm chăm sóc là yếu tố then chốt.

5.1. Tăng Cường Đào Tạo và Cập Nhật Kiến Thức Về Phòng Ngừa VAP

Cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn định kỳ, cung cấp tài liệu hướng dẫn chi tiết và cập nhật thông tin mới nhất về phòng ngừa VAP. Đào tạo cần tập trung vào thực hành và giải quyết các vấn đề thường gặp trong thực tế. Các chương trình đào tạo phải được thiết kế phù hợp với trình độ và kinh nghiệm của điều dưỡng.

5.2. Thiết Lập Hệ Thống Giám Sát và Phản Hồi Về Thực Hành

Cần thiết lập một hệ thống giám sát chặt chẽ để đánh giá tuân thủ thực hành phòng ngừa VAP. Kết quả giám sát cần được phản hồi kịp thời cho điều dưỡng để họ có thể cải thiện thực hành. Hệ thống giám sát cần công bằng, minh bạch và dựa trên các tiêu chí rõ ràng.

Tổng quan nghiên cứu

Viêm phổi liên quan đến thở máy (VPLQTM) là một biến chứng nghiêm trọng thường gặp ở bệnh nhân thở máy, đặc biệt tại các khoa hồi sức tích cực. Tỷ lệ mắc VPLQTM tại Việt Nam dao động từ 43 đến 63,5/1.000 ngày thở máy, với tỷ lệ tử vong lên đến 30-70%, kéo dài thời gian nằm viện từ 6 đến 13 ngày và tăng chi phí điều trị từ 15 đến 23 triệu đồng mỗi trường hợp. Bệnh viện Chợ Rẫy, một trong những bệnh viện đa khoa trung ương tuyến cuối khu vực phía Nam, đã triển khai gói phòng ngừa VPLQTM dựa trên khuyến cáo của CDC và Bộ Y tế nhằm giảm thiểu biến chứng này.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mục tiêu mô tả thực trạng tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng tại ba khoa có phòng hồi sức tích cực của Bệnh viện Chợ Rẫy trong năm 2020, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc tuân thủ này. Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính, với 79 điều dưỡng tham gia quan sát thực hành và khảo sát kiến thức, cùng 22 đối tượng tham gia phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân thở máy, giảm tỷ lệ mắc và tử vong do VPLQTM, đồng thời góp phần tiết kiệm chi phí điều trị và nâng cao hiệu quả quản lý bệnh viện. Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2020 tại Bệnh viện Chợ Rẫy, phản ánh thực trạng và thách thức trong công tác phòng ngừa VPLQTM tại một bệnh viện đa khoa lớn của Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết hệ thống y tế của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và quyết định số 3671/QĐ-BYT năm 2012 về hướng dẫn phòng ngừa viêm phổi bệnh viện. Khung lý thuyết phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng gồm:

• Yếu tố cá nhân: tuổi, giới tính, trình độ chuyên môn, thâm niên công tác, kiến thức và thái độ về phòng ngừa VPLQTM.
• Yếu tố nhân lực: số lượng điều dưỡng, áp lực công việc, thời gian chăm sóc bệnh nhân, chương trình đào tạo và cập nhật kiến thức.
• Yếu tố cơ sở vật chất: trang thiết bị, dụng cụ chăm sóc, điều kiện phòng bệnh.
• Yếu tố quản lý và kiểm tra giám sát: công tác triển khai, giám sát, phản hồi và khen thưởng trong thực hành phòng ngừa VPLQTM.

Các khái niệm chính bao gồm: VPLQTM, gói phòng ngừa VPLQTM, tuân thủ thực hành, vệ sinh tay, chăm sóc răng miệng, kiểm tra áp lực bóng chèn, vật lý trị liệu, và bảng kiểm phòng ngừa.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính.

• Nguồn dữ liệu:

  • Định lượng: quan sát thực hành phòng ngừa VPLQTM của 79 điều dưỡng trực tiếp chăm sóc bệnh nhân tại ba khoa hồi sức tích cực (Hồi sức Ngoại thần kinh, Ngoại thần kinh 3B1, Ngoại thần kinh 3B3) và khảo sát kiến thức qua bộ câu hỏi tự điền.
  • Định tính: phỏng vấn sâu 7 đối tượng quản lý và thảo luận nhóm 15 điều dưỡng nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thực hành.

• Cỡ mẫu: toàn bộ 79 điều dưỡng trực tiếp chăm sóc tại ba khoa được chọn theo tiêu chí lựa chọn; 22 đối tượng định tính được chọn mẫu có chủ đích.

• Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu toàn bộ cho định lượng; chọn mẫu có chủ đích cho định tính.

• Phương pháp phân tích:

  • Định lượng: sử dụng phần mềm SPSS 18 để phân tích mô tả tần số, tỷ lệ phần trăm, biểu diễn bằng bảng và biểu đồ.
  • Định tính: phân tích nội dung theo chủ đề từ bản ghi âm phỏng vấn và thảo luận nhóm.

• Timeline nghiên cứu: từ tháng 3 đến tháng 10 năm 2020.

• Tiêu chuẩn đánh giá: kiến thức đạt ≥ 70% câu hỏi đúng; thực hành tuân thủ khi đạt 100% các nội dung trong bảng kiểm phòng ngừa VPLQTM.

• Vấn đề đạo đức: nghiên cứu được Hội đồng Đạo đức Trường Đại học Y tế Công cộng và Ban giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy phê duyệt; đảm bảo bảo mật thông tin và quyền tự nguyện tham gia của đối tượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng đạt 69,79%. Các nội dung tuân thủ cao gồm tư thế nằm đầu cao 30-45 độ (100%), vệ sinh răng miệng (100%), vị trí dây thở thấp hơn ống nội khí quản (96,8%), thay bộ lọc vi khuẩn HME đúng quy định (97,5%), và hoàn thành bảng kiểm phòng ngừa VPLQTM (100%).

2. Một số nội dung tuân thủ thấp: kiểm tra dịch dạ dày tồn lưu chỉ đạt 16,5%, kiểm tra vị trí cố định ống thông dạ dày 22,8%, vệ sinh răng miệng sạch đạt 68,4% (24,1% răng miệng dơ), áp lực bóng chèn đạt chuẩn 70,9%, bộ lọc HME bị ướt chiếm 54,4%, tỷ lệ bệnh nhân được chỉ định vật lý trị liệu chỉ 41,8%, và tuân thủ vệ sinh tay chung chỉ 61,63%, trong đó vệ sinh tay sau khi tiếp xúc bệnh nhân chỉ đạt 38,75%.

3. Kiến thức điều dưỡng về phòng ngừa VPLQTM đạt 80,06%. Điều dưỡng có kiến thức tốt về tư thế đầu giường (100%), kiểm tra vị trí ống cho ăn (100%), và vệ sinh tay trước khi chăm sóc (94,9%).

4. Yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thực hành: chương trình đào tạo và cập nhật kiến thức có mối liên quan tích cực với mức độ tuân thủ; áp lực công việc và thời gian chăm sóc bị ảnh hưởng bởi số lượng bệnh nhân và công việc hành chính; cơ sở vật chất và trang thiết bị chưa đồng bộ, ví dụ bộ lọc HME bị ướt do tăng tiết đàm; công tác giám sát và phản hồi giúp cải thiện tuân thủ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mức độ tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng tại Bệnh viện Chợ Rẫy tương đối cao so với một số nghiên cứu trong nước và quốc tế, ví dụ mức tuân thủ 56,32% tại Iran và 24,8% tại một bệnh viện khác ở Việt Nam. Tuy nhiên, các nội dung quan trọng như kiểm tra dịch dạ dày tồn lưu và vệ sinh tay sau khi tiếp xúc bệnh nhân vẫn còn thấp, tiềm ẩn nguy cơ gây VPLQTM.

Áp lực công việc và số lượng bệnh nhân chăm sóc trung bình 4,39 bệnh nhân/ca trực cùng với các công việc hành chính làm giảm thời gian chăm sóc trực tiếp, ảnh hưởng đến tuân thủ. Việc trang bị giường tự động giúp tăng tỷ lệ tuân thủ tư thế đầu giường lên 100%, minh chứng cho vai trò của cơ sở vật chất trong hỗ trợ thực hành.

Tỷ lệ bộ lọc HME bị ướt cao (54,4%) dù được thay đúng quy định cho thấy cần cải thiện chất lượng vật tư hoặc quy trình kiểm tra thường xuyên hơn. Vệ sinh tay sau khi tiếp xúc bệnh nhân và môi trường xung quanh còn thấp, phản ánh thói quen và nhận thức chưa đầy đủ, cần tăng cường giám sát và nhắc nhở.

Kết quả định tính cho thấy chương trình đào tạo, giám sát và phản hồi liên tục là yếu tố thúc đẩy tuân thủ, đồng thời sự phối hợp giữa điều dưỡng có kinh nghiệm và mới giúp nâng cao chất lượng chăm sóc. Các phát hiện này phù hợp với khuyến cáo của CDC và WHO về phòng ngừa VPLQTM, nhấn mạnh vai trò của đào tạo liên tục và quản lý nhân lực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ tuân thủ từng nội dung phòng ngừa, bảng so sánh kiến thức và thực hành giữa các nhóm điều dưỡng theo trình độ và thâm niên, cũng như biểu đồ tròn phân bố các yếu tố ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức chuyên môn cho điều dưỡng: tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ về gói phòng ngừa VPLQTM, tập trung vào các nội dung tuân thủ thấp như kiểm tra dịch dạ dày, vệ sinh tay sau khi tiếp xúc bệnh nhân. Thời gian thực hiện: hàng quý; chủ thể: phòng đào tạo và phòng điều dưỡng.

2. Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ chăm sóc: đầu tư giường bệnh tự động có chia độ, trang bị đủ máy đo áp lực bóng chèn, bộ lọc vi khuẩn chất lượng cao, dụng cụ vệ sinh răng miệng đầy đủ. Thời gian: 6-12 tháng; chủ thể: Ban giám đốc bệnh viện và phòng vật tư.

3. Tăng cường công tác giám sát, kiểm tra và phản hồi thực hành phòng ngừa: xây dựng đội ngũ giám sát chuyên trách, thực hiện kiểm tra định kỳ và phản hồi kịp thời cho điều dưỡng, đặc biệt chú trọng các thời điểm vệ sinh tay sau khi tiếp xúc. Thời gian: liên tục; chủ thể: phòng kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng điều dưỡng.

4. Tối ưu hóa phân công nhân lực và giảm tải công việc hành chính cho điều dưỡng: sắp xếp nhân lực hợp lý, giảm bớt công việc giấy tờ không cần thiết để tăng thời gian chăm sóc trực tiếp bệnh nhân. Thời gian: 3-6 tháng; chủ thể: Ban giám đốc và phòng nhân sự.

5. Khuyến khích phối hợp đa ngành trong chăm sóc bệnh nhân thở máy: tăng cường phối hợp giữa bác sĩ, điều dưỡng và kỹ thuật viên vật lý trị liệu để đảm bảo bệnh nhân được chỉ định và thực hiện vật lý trị liệu kịp thời. Thời gian: liên tục; chủ thể: các khoa lâm sàng và phòng điều dưỡng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Điều dưỡng và nhân viên y tế tại các khoa hồi sức tích cực: giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hành phòng ngừa VPLQTM, từ đó giảm tỷ lệ biến chứng và cải thiện chất lượng chăm sóc.

2. Quản lý bệnh viện và phòng điều dưỡng: cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ thực hành, hỗ trợ xây dựng chính sách đào tạo, phân bổ nhân lực và giám sát hiệu quả.

3. Chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn: tham khảo các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát VPLQTM hiệu quả, đồng thời áp dụng các công cụ giám sát và đánh giá thực hành tại bệnh viện.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành y tế công cộng, quản lý bệnh viện: làm tài liệu tham khảo về thiết kế nghiên cứu, phương pháp phân tích và ứng dụng thực tiễn trong phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện.

Câu hỏi thường gặp

1. VPLQTM là gì và tại sao cần phòng ngừa?
   VPLQTM là viêm phổi xuất hiện sau 48-72 giờ bệnh nhân được đặt ống nội khí quản và thở máy, gây tăng tỷ lệ tử vong và chi phí điều trị. Phòng ngừa giúp giảm biến chứng, nâng cao hiệu quả điều trị.

2. Điều dưỡng cần tuân thủ những nội dung nào trong gói phòng ngừa VPLQTM?
   Bao gồm tư thế nằm đầu cao 30-45 độ, kiểm tra dịch dạ dày tồn lưu, vệ sinh răng miệng bằng chlorhexidine, kiểm tra áp lực bóng chèn, thay bộ lọc vi khuẩn, hút đàm kín và vệ sinh tay đúng thời điểm.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến việc tuân thủ thực hành phòng ngừa của điều dưỡng?
   Chương trình đào tạo và cập nhật kiến thức, áp lực công việc, cơ sở vật chất và công tác giám sát là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mức độ tuân thủ.

4. Làm thế nào để cải thiện tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay sau khi tiếp xúc bệnh nhân?
   Tăng cường giám sát, nhắc nhở thường xuyên, cung cấp đầy đủ vật tư vệ sinh tay và xây dựng văn hóa an toàn trong bệnh viện giúp cải thiện tuân thủ.

5. Tại sao tỷ lệ bệnh nhân được chỉ định vật lý trị liệu còn thấp?
   Do thiếu phối hợp giữa bác sĩ, điều dưỡng và kỹ thuật viên, cũng như số lượng bệnh nhân đông, thiếu y lệnh kịp thời, dẫn đến nhiều bệnh nhân không được tập vật lý trị liệu đúng lúc.

Kết luận

• Tỷ lệ tuân thủ thực hành phòng ngừa VPLQTM của điều dưỡng tại Bệnh viện Chợ Rẫy đạt gần 70%, với một số nội dung quan trọng còn hạn chế.
• Kiến thức điều dưỡng về phòng ngừa VPLQTM đạt trên 80%, cho thấy nền tảng tốt để nâng cao thực hành.
• Các yếu tố ảnh hưởng chính gồm chương trình đào tạo, áp lực công việc, cơ sở vật chất và công tác giám sát.
• Cần triển khai các giải pháp đào tạo, cải thiện trang thiết bị, tăng cường giám sát và tối ưu nhân lực để nâng cao hiệu quả phòng ngừa.
• Nghiên cứu đề xuất các bước tiếp theo trong 6-12 tháng tới nhằm cải thiện tuân thủ và giảm tỷ lệ VPLQTM, đồng thời kêu gọi các bên liên quan phối hợp hành động.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân thở máy và giảm thiểu biến chứng VPLQTM tại bệnh viện của bạn!