## Tổng quan nghiên cứu

Vấn đề việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp luôn là mối quan tâm lớn của xã hội, gia đình và nhà trường. Theo thống kê của Học viện Ngân Hàng (HVNH), tỷ lệ sinh viên có việc làm trong năm đầu tiên sau khi ra trường giai đoạn 2015-2019 duy trì ở mức cao, khoảng 93-96%. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh việc làm ngày càng gay gắt, đặc biệt do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, việc tìm kiếm việc làm đúng ngành nghề trở nên khó khăn hơn. Mạng lưới quan hệ xã hội (MLQHXH) được xem là một trong những kênh tìm kiếm việc làm hiệu quả, giúp sinh viên tiếp cận thông tin và cơ hội nghề nghiệp nhanh chóng hơn.

Nghiên cứu này tập trung phân tích mối quan hệ giữa MLQHXH và cơ hội tìm việc làm của sinh viên HVNH, với mục tiêu làm rõ các loại mạng lưới quan hệ tác động đến cơ hội việc làm, mức độ ảnh hưởng của từng loại mạng lưới, và cách vận dụng hiệu quả các mạng lưới này trong quá trình tìm kiếm việc làm. Phạm vi nghiên cứu được thực hiện tại HVNH Hà Nội và Phân viện Bắc Ninh trong khoảng thời gian từ tháng 10/2020 đến tháng 1/2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả tìm kiếm việc làm cho sinh viên, góp phần giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp sau tốt nghiệp và tăng cường sự gắn kết giữa đào tạo và thị trường lao động.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết chính sau:

- **Lý thuyết mạng lưới xã hội**: Mạng lưới xã hội được hiểu là cấu trúc xã hội gồm các cá nhân hoặc tổ chức được kết nối qua các mối quan hệ như tình bạn, họ hàng, quan hệ công việc, dựa trên sự tin tưởng và trao đổi thông tin. Mạng lưới này có thể được xem như nguồn vốn xã hội quan trọng giúp cá nhân tiếp cận nguồn lực và cơ hội.

- **Lý thuyết vốn xã hội**: Vốn xã hội bao gồm các nguồn lực xã hội mà cá nhân có thể huy động thông qua các mối quan hệ xã hội. Vốn xã hội được chia thành ba loại: liên kết (bonding), bắc cầu (bridging) và kết nối (linking), mỗi loại có vai trò khác nhau trong việc hỗ trợ cá nhân phát triển và tìm kiếm việc làm.

- **Lý thuyết “Sức mạnh của các mối quan hệ yếu”**: Mối quan hệ yếu (như bạn bè, đồng nghiệp không thân thiết) thường mang lại nhiều thông tin mới và cơ hội hơn so với mối quan hệ mạnh (gia đình, bạn thân), giúp mở rộng mạng lưới và tăng khả năng tìm kiếm việc làm hiệu quả.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: mạng lưới bạn bè, mạng lưới gia đình, mạng lưới thầy cô giáo, mạng lưới mạng xã hội, mạng lưới trung tâm môi giới, mạng lưới công việc làm thêm và mạng lưới cá nhân.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập dữ liệu từ 275 sinh viên HVNH tại Hà Nội và Bắc Ninh thông qua bảng hỏi khảo sát trực tiếp và online.

- **Phương pháp chọn mẫu**: Mẫu được chọn theo phương pháp xác suất ngẫu nhiên, đảm bảo tỷ lệ mẫu trên biến quan sát tối thiểu 5:1, với tổng số biến quan sát là 27, nên cỡ mẫu tối thiểu là 135.

- **Phân tích dữ liệu**: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan Pearson và hồi quy đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các mạng lưới quan hệ xã hội đến cơ hội tìm việc làm.

- **Timeline nghiên cứu**: Thu thập dữ liệu từ tháng 10/2020 đến tháng 1/2021, phân tích và báo cáo kết quả trong quý đầu năm 2021.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Mối tương quan giữa các mạng lưới và cơ hội tìm việc làm**: Mạng lưới cá nhân có mức tương quan cao nhất với cơ hội tìm việc (r = 0,668), tiếp theo là mạng lưới công việc làm thêm (r = 0,439), mạng lưới bạn bè (r = 0,449), mạng lưới mạng xã hội (r = 0,423), mạng lưới trung tâm môi giới (r = 0,383), mạng lưới thầy cô giáo (r = 0,290) và mạng lưới gia đình (r = 0,264).

- **Độ tin cậy thang đo**: Các thang đo mạng lưới đều có hệ số Cronbach’s Alpha từ 0,7 trở lên, cho thấy độ tin cậy cao và phù hợp để phân tích tiếp.

- **Phân tích nhân tố khám phá (EFA)**: Xác nhận 7 nhân tố mạng lưới quan hệ xã hội với tổng phương sai trích đạt 70,22%, phù hợp với mô hình nghiên cứu.

- **Kiểm định hồi quy đa biến**: Các mạng lưới quan hệ xã hội đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến cơ hội tìm việc làm của sinh viên HVNH.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mạng lưới cá nhân và mạng lưới công việc làm thêm đóng vai trò quan trọng nhất trong việc nâng cao cơ hội tìm việc làm của sinh viên. Điều này phù hợp với lý thuyết “Sức mạnh của các mối quan hệ yếu” khi các mối quan hệ lỏng lẻo, đa dạng giúp sinh viên tiếp cận nhiều thông tin và cơ hội hơn. Mạng lưới bạn bè và mạng xã hội cũng góp phần đáng kể, phản ánh xu hướng sử dụng công nghệ và mạng xã hội trong tìm kiếm việc làm hiện nay.

Mạng lưới gia đình và thầy cô giáo tuy có mức độ ảnh hưởng thấp hơn nhưng vẫn giữ vai trò hỗ trợ quan trọng, đặc biệt trong việc cung cấp thông tin và tư vấn nghề nghiệp. Mạng lưới trung tâm môi giới việc làm giúp sinh viên tiếp cận các cơ hội chính thức nhưng có thể tiềm ẩn rủi ro nếu không lựa chọn kỹ càng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ tương quan giữa từng mạng lưới với cơ hội tìm việc, giúp minh họa rõ ràng vai trò của từng loại mạng lưới trong quá trình tìm kiếm việc làm.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường phát triển mạng lưới cá nhân**: Khuyến khích sinh viên chủ động xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội đa dạng, đặc biệt là các mối quan hệ ngoài gia đình và bạn bè thân thiết, nhằm mở rộng cơ hội việc làm. Thời gian thực hiện: liên tục trong quá trình học tập và sau khi ra trường. Chủ thể: sinh viên và nhà trường.

- **Khuyến khích tham gia công việc làm thêm**: Tạo điều kiện để sinh viên tham gia các công việc làm thêm liên quan đến ngành học nhằm tích lũy kinh nghiệm và mở rộng mạng lưới quan hệ. Thời gian: trong suốt quá trình học. Chủ thể: nhà trường, doanh nghiệp và sinh viên.

- **Phát huy vai trò của mạng lưới thầy cô giáo**: Tăng cường kết nối giữa sinh viên và giảng viên qua các hoạt động tư vấn nghề nghiệp, hội thảo, và mentoring để hỗ trợ sinh viên tìm kiếm việc làm phù hợp. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: nhà trường và giảng viên.

- **Tận dụng mạng xã hội và trung tâm môi giới việc làm**: Hướng dẫn sinh viên sử dụng hiệu quả các nền tảng mạng xã hội và lựa chọn trung tâm môi giới uy tín để tiếp cận thông tin việc làm chính xác và nhanh chóng. Thời gian: liên tục. Chủ thể: sinh viên, nhà trường và các tổ chức hỗ trợ việc làm.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Sinh viên HVNH và các trường kinh tế**: Nắm bắt vai trò của mạng lưới quan hệ xã hội trong tìm kiếm việc làm, từ đó xây dựng chiến lược phát triển mạng lưới cá nhân hiệu quả.

- **Giảng viên và nhà quản lý giáo dục**: Áp dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng xã hội và kết nối nghề nghiệp.

- **Doanh nghiệp và nhà tuyển dụng**: Hiểu rõ hơn về cách sinh viên sử dụng mạng lưới quan hệ xã hội để tìm việc, từ đó cải thiện quy trình tuyển dụng và hợp tác với các trường đại học.

- **Các tổ chức hỗ trợ việc làm và trung tâm môi giới**: Căn cứ vào nghiên cứu để nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo cầu nối hiệu quả giữa sinh viên và thị trường lao động.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Mạng lưới quan hệ xã hội ảnh hưởng thế nào đến cơ hội tìm việc của sinh viên?**  
Mạng lưới quan hệ xã hội giúp sinh viên tiếp cận thông tin việc làm nhanh hơn, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và giảm chi phí tìm kiếm. Ví dụ, mạng lưới bạn bè và công việc làm thêm có tương quan cao với cơ hội việc làm.

2. **Loại mạng lưới nào quan trọng nhất trong việc tìm việc?**  
Mạng lưới cá nhân và công việc làm thêm được xác định có ảnh hưởng mạnh nhất, giúp sinh viên chủ động và tích lũy kinh nghiệm thực tế.

3. **Sinh viên nên làm gì để phát triển mạng lưới quan hệ xã hội?**  
Sinh viên nên tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, công việc làm thêm, duy trì quan hệ với bạn bè, thầy cô và sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả.

4. **Vai trò của mạng lưới thầy cô giáo trong tìm việc là gì?**  
Thầy cô giáo cung cấp thông tin, tư vấn nghề nghiệp và giới thiệu việc làm phù hợp, giúp sinh viên định hướng và nâng cao khả năng tìm việc.

5. **Làm thế nào để sử dụng mạng xã hội hiệu quả trong tìm việc?**  
Sinh viên cần lựa chọn các nền tảng uy tín, tham gia các nhóm nghề nghiệp, cập nhật thông tin việc làm thường xuyên và xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp trên mạng.

## Kết luận

- Mạng lưới quan hệ xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao cơ hội tìm việc làm của sinh viên HVNH.  
- Mạng lưới cá nhân và công việc làm thêm có ảnh hưởng mạnh nhất đến cơ hội việc làm.  
- Các mạng lưới bạn bè, gia đình, thầy cô và mạng xã hội cũng góp phần không nhỏ trong quá trình tìm kiếm việc làm.  
- Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để đề xuất các giải pháp hỗ trợ sinh viên phát triển mạng lưới quan hệ xã hội hiệu quả.  
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng xã hội, tư vấn nghề nghiệp và tăng cường kết nối giữa nhà trường, sinh viên và doanh nghiệp.

**Hành động ngay hôm nay để xây dựng mạng lưới quan hệ xã hội vững chắc, mở rộng cơ hội nghề nghiệp và thành công trong tương lai!**