Tổng quan nghiên cứu

Nhu cầu thành đạt trong học tập của sinh viên là một chủ đề nghiên cứu quan trọng trong lĩnh vực tâm lý học xã hội, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay. Trên địa bàn thành phố Hà Nội, nơi tập trung nhiều trường đại học hàng đầu như Đại học Luật Hà Nội, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Công nghiệp Hà Nội, nhu cầu thành đạt của sinh viên không chỉ phản ánh mong muốn cá nhân mà còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho xã hội. Nghiên cứu khảo sát 315 sinh viên và 20 giảng viên tại ba trường đại học này nhằm xác định thực trạng nhu cầu thành đạt trong học tập, các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp thúc đẩy nhu cầu này.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc làm rõ biểu hiện nhu cầu thành đạt qua các mặt nhận thức, thái độ và hành động của sinh viên trong học tập, đồng thời phân tích các yếu tố chủ quan và khách quan tác động đến nhu cầu này. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong sinh viên các trường đại học tại Hà Nội trong năm 2016, nhằm cung cấp dữ liệu thực tiễn có giá trị cho việc nâng cao hiệu quả học tập và phát triển nhân cách sinh viên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chính sách giáo dục, hỗ trợ sinh viên phát huy tối đa tiềm năng, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết tâm lý học về nhu cầu và động cơ hành vi con người. Lý thuyết phân cấp nhu cầu của Maslow được sử dụng làm cơ sở để phân tích nhu cầu thành đạt thuộc nhóm nhu cầu phát triển cao nhất, liên quan đến việc hoàn thiện bản thân và khẳng định vị trí xã hội. Lý thuyết động cơ thúc đẩy theo hi vọng của Vroom cũng được áp dụng để giải thích cách thức nhu cầu thành đạt kích thích sinh viên nỗ lực học tập nhằm đạt kết quả tốt nhất.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng mô hình biểu hiện nhu cầu thành đạt qua ba mặt: nhận thức (ý thức về mục tiêu và giá trị học tập), thái độ (sự hứng thú, mong muốn và niềm tin vào khả năng thành công), và hành động (các hoạt động học tập tích cực như đọc sách, trao đổi, lập kế hoạch học tập). Các khái niệm chuyên ngành như động cơ học tập, tính tích cực học tập, và yếu tố ảnh hưởng chủ quan - khách quan cũng được làm rõ để phân tích sâu sắc hơn về nhu cầu thành đạt của sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi với cỡ mẫu 315 sinh viên từ ba trường đại học tại Hà Nội, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Bảng hỏi tập trung thu thập dữ liệu về nhận thức, thái độ, hành động học tập và các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu thành đạt.

Phương pháp phỏng vấn sâu được áp dụng với một số sinh viên và giảng viên để làm rõ hơn các thông tin thu thập được từ bảng hỏi. Đồng thời, ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực tâm lý học xã hội được thu thập nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp thúc đẩy nhu cầu thành đạt.

Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 16.0, sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả như tỉ lệ phần trăm, điểm trung bình, và phân tích tương quan để xác định mức độ biểu hiện nhu cầu thành đạt và các yếu tố ảnh hưởng. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2016, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và chính xác.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhu cầu thành đạt trong học tập của sinh viên: Khoảng 65% sinh viên thể hiện nhu cầu thành đạt ở mức trung bình đến cao, với nhận thức rõ ràng về mục tiêu học tập và mong muốn đạt kết quả tốt. Tuy nhiên, khoảng 35% còn lại có nhu cầu thành đạt thấp, thể hiện qua thái độ học tập thiếu tích cực và hành động chưa chủ động.

  2. Biểu hiện nhu cầu thành đạt qua nhận thức, thái độ và hành động: Sinh viên có nhận thức tích cực về nhu cầu thành đạt chiếm khoảng 70%, trong khi đó thái độ tích cực được ghi nhận ở 68%, và hành động tích cực trong học tập đạt khoảng 60%. Sự chênh lệch giữa các mặt này cho thấy một số sinh viên có nhận thức và thái độ tốt nhưng chưa chuyển hóa thành hành động cụ thể.

  3. Yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến nhu cầu thành đạt: Tính tích cực học tập, động cơ học tập và hứng thú học tập là những yếu tố chủ quan quan trọng nhất, chiếm ảnh hưởng trên 70% đến nhu cầu thành đạt. Sinh viên có động cơ tự khẳng định bản thân và hoàn thiện tri thức thường có nhu cầu thành đạt cao hơn 25% so với nhóm còn lại.

  4. Yếu tố khách quan tác động: Gia đình, nhà trường và môi trường xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhu cầu thành đạt. Khoảng 60% sinh viên cho biết sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và nhà trường góp phần thúc đẩy nhu cầu học tập của họ. Cơ sở vật chất và truyền thống học tập của trường cũng ảnh hưởng tích cực đến nhu cầu thành đạt.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy nhu cầu thành đạt trong học tập của sinh viên Hà Nội còn ở mức trung bình, chưa thực sự cao như kỳ vọng. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự thiếu đồng bộ giữa nhận thức, thái độ và hành động học tập. Một số sinh viên có nhận thức tốt nhưng chưa có động lực hoặc kỹ năng để chuyển hóa thành hành động tích cực, điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về sự khác biệt giữa ý định và hành vi trong học tập.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ nhu cầu thành đạt của sinh viên Hà Nội tương đối phù hợp với xu hướng chung, tuy nhiên vẫn còn tiềm năng phát triển lớn nếu được hỗ trợ đúng hướng. Việc gia đình và nhà trường tạo điều kiện thuận lợi, khuyến khích sự tự chủ và sáng tạo trong học tập là yếu tố then chốt để nâng cao nhu cầu thành đạt.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ nhu cầu thành đạt theo ba mặt nhận thức, thái độ và hành động, cũng như bảng phân tích tương quan giữa các yếu tố chủ quan và khách quan với nhu cầu thành đạt, giúp minh họa rõ nét mối quan hệ và mức độ ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tư vấn và đào tạo kỹ năng học tập cho sinh viên: Nhà trường cần tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng học tập, quản lý thời gian và phát triển động lực học tập nhằm nâng cao tính tích cực và hành động học tập của sinh viên. Mục tiêu tăng 20% sinh viên có hành động học tập tích cực trong vòng 1 năm.

  2. Xây dựng môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ sáng tạo: Cải thiện cơ sở vật chất, phòng học, thư viện và các thiết bị hỗ trợ học tập để tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên nghiên cứu và học tập. Thời gian thực hiện trong 2 năm, do ban quản lý trường đại học chủ trì.

  3. Khuyến khích sự tham gia của gia đình trong việc hỗ trợ học tập: Tổ chức các buổi gặp gỡ, hội thảo với phụ huynh để nâng cao nhận thức về vai trò của gia đình trong việc thúc đẩy nhu cầu thành đạt của sinh viên. Mục tiêu đạt 70% phụ huynh tham gia trong vòng 1 năm.

  4. Phát triển các chương trình động viên, khen thưởng thành tích học tập: Thiết lập hệ thống khen thưởng, học bổng và các hoạt động khích lệ nhằm tạo động lực cho sinh viên phấn đấu đạt thành tích cao. Thời gian triển khai trong 1 năm, do phòng công tác sinh viên phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học: Giúp hiểu rõ về nhu cầu thành đạt của sinh viên để xây dựng chương trình đào tạo và hỗ trợ phù hợp, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.

  2. Sinh viên đại học: Nhận thức được vai trò của nhu cầu thành đạt trong học tập, từ đó tự điều chỉnh thái độ và hành động học tập nhằm đạt kết quả tốt hơn.

  3. Phụ huynh sinh viên: Hiểu được tầm quan trọng của sự hỗ trợ gia đình trong việc thúc đẩy nhu cầu thành đạt của con em, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình học tập.

  4. Nhà nghiên cứu và chuyên gia tâm lý học xã hội: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và cơ sở lý luận để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về động cơ học tập và nhu cầu thành đạt trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

  1. Nhu cầu thành đạt trong học tập là gì?
    Nhu cầu thành đạt trong học tập là sự đòi hỏi tất yếu của cá nhân cần đạt được kết quả cao trong hoạt động học tập và được mọi người thừa nhận, thể hiện qua nhận thức, thái độ và hành động tích cực trong học tập.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến nhu cầu thành đạt của sinh viên?
    Các yếu tố chủ quan như tính tích cực học tập, động cơ học tập và hứng thú học tập có ảnh hưởng lớn nhất, chiếm trên 70% tác động đến nhu cầu thành đạt.

  3. Làm thế nào để nâng cao nhu cầu thành đạt trong học tập của sinh viên?
    Cần tăng cường đào tạo kỹ năng học tập, xây dựng môi trường học tập thân thiện, khuyến khích sự tham gia của gia đình và phát triển các chương trình động viên, khen thưởng thành tích.

  4. Nhu cầu thành đạt có liên quan thế nào đến kết quả học tập?
    Nhu cầu thành đạt cao thường đi kèm với sự kiên trì, nhẫn nại và nỗ lực không ngừng, từ đó giúp sinh viên đạt kết quả học tập tốt hơn và phát triển toàn diện.

  5. Tại sao một số sinh viên có nhận thức tốt nhưng hành động học tập chưa tích cực?
    Điều này có thể do thiếu kỹ năng học tập, động lực hoặc sự hỗ trợ cần thiết để chuyển hóa nhận thức và thái độ thành hành động cụ thể, cần có các biện pháp hỗ trợ phù hợp để khắc phục.

Kết luận

  • Nhu cầu thành đạt trong học tập của sinh viên trên địa bàn Hà Nội hiện ở mức trung bình đến cao, với sự biểu hiện rõ qua nhận thức, thái độ và hành động học tập.
  • Các yếu tố chủ quan như tính tích cực học tập, động cơ và hứng thú học tập đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển nhu cầu thành đạt.
  • Yếu tố khách quan như gia đình, nhà trường và môi trường xã hội cũng có ảnh hưởng tích cực đến nhu cầu này.
  • Cần có các giải pháp đồng bộ từ đào tạo kỹ năng, cải thiện môi trường học tập đến sự hỗ trợ của gia đình và chính sách động viên để thúc đẩy nhu cầu thành đạt.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc nâng cao chất lượng học tập và phát triển nhân cách sinh viên, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.

Hành động tiếp theo: Các trường đại học và các bên liên quan nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để cập nhật và hoàn thiện chính sách hỗ trợ sinh viên.