Đánh giá bản thân của sinh viên trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh: Nghiên cứu thạc sĩ tâm lý học

• Tác giả: Cao Hải An
• Người hướng dẫn: TS. Trần Thu Hương
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Tâm lý học
• Đề tài: Nghiên cứu đánh giá bản thân của sinh viên Đại học Công nghiệp Quảng Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
• 1.1. Tổng quan van đề nghiên cứu
• 1.2. Những nghiên cứu về đánh giá bản thân trên thế giới
• 1.3. Nghiên cứu về đặc điểm của đánh giá bản thân
• 1.3.1. Tính phù hợp của đánh giá bản thân
• 1.3.2. Tính phân biệt và tính khái quát của đánh giá bản thân
• 1.3.3. Độ cao, thấp của đánh giá bản thân
• 1.3.4. Tính bền vững của đánh giá bản thân
• 1.4. Nghiên cứu về ảnh hưởng của đánh giá bản thân tới sự phát triển nhân cách
• 1.5. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng tới sự đánh giá bản thân
• 1.5.1. Ảnh hưởng của các yếu tố xã hội tới sự đánh giá bản thân
• 1.5.2. Ảnh hưởng của yếu tố tự nhiên tới sự đánh giá bản thân
• 2. CHƯƠNG 2: TỔ CHỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổ chức nghiên cứu
• 2.2. Mẫu nghiên cứu
• 2.3. Địa bàn nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Phương pháp phân tích tài liệu
• 2.4.2. Phương pháp trắc nghiệm - Thang đo Rosenberg
• 2.4.3. Phương pháp quan sát
• 2.4.4. Phương pháp phỏng vấn sâu
• 2.4.5. Phương pháp xử lý kết quả bằng thống kê toán học
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Thực trạng đánh giá bản thân của sinh viên trường ĐHCNQN
• 3.1.1. Đánh giá tổng thể về bản thân
• 3.1.2. Đánh giá bản thân theo các khía cạnh cụ thể
• 3.1.2.1. “Cái Tôi gia đình” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.1.2.2. “Cái Tôi xã hội” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.1.2.3. “Cái Tôi thể chất” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.1.2.4. “Cái Tôi học đường” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.1.2.5. “Cái Tôi cảm xúc” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.1.2.6. “Cái Tôi tương lai” trong ĐGBT của sinh viên
• 3.2. Mức độ ĐGBT qua hai thang đo Rosenberg và E.
• 3.3. Tương quan giữa kết quả học tập và sự ĐGBT của sinh viên trường ĐHCNQN
• 3.3.1. Kết quả học tập của sinh viên trường ĐHCNQN
• 3.3.2. Tương quan giữa kết quả học tập và sự đánh giá tổng thể về bản thân
• 3.3.3. Tương quan giữa kết quả học tập và sự ĐGBT về “Cái Tôi gia đình”
• 3.3.4. Tương quan giữa kết quả học tập và sự ĐGBT về “Cái Tôi xã hội”
• 3.3.5. Tương quan giữa kết quả học tập và sự ĐGBT về “Cái Tôi tương lai”
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về nghiên cứu đánh giá bản thân

Nghiên cứu đánh giá bản thân của sinh viên Đại học Công nghiệp Quảng Ninh (ĐHCNQN) là một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực tâm lý học. Đánh giá bản thân không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà còn có giá trị thực tiễn trong việc phát triển nhân cách và khả năng học tập của sinh viên. Mục tiêu của nghiên cứu này là tìm hiểu mức độ đánh giá bản thân của sinh viên, từ đó xác định mối tương quan giữa đánh giá bản thân và kết quả học tập. Việc này giúp sinh viên nhận thức rõ hơn về bản thân, từ đó cải thiện khả năng học tập và phát triển cá nhân.

1.1. Tầm quan trọng của đánh giá bản thân

Đánh giá bản thân là một yếu tố quan trọng trong việc hình thành nhân cách và định hướng hành vi của sinh viên. Theo nghiên cứu, những sinh viên có khả năng đánh giá bản thân tốt thường có kết quả học tập cao hơn. Họ có khả năng nhận thức rõ về năng lực và phẩm chất của bản thân, từ đó có thể điều chỉnh hành vi và thái độ học tập một cách hiệu quả. Phát triển bản thân thông qua đánh giá bản thân giúp sinh viên tự tin hơn trong giao tiếp và ứng xử xã hội, tạo nền tảng vững chắc cho sự thành công trong tương lai.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để thu thập dữ liệu và phân tích. Phương pháp trắc nghiệm được áp dụng để đo lường mức độ đánh giá bản thân của sinh viên thông qua thang đo Rosenberg. Ngoài ra, phương pháp phỏng vấn sâu cũng được sử dụng để thu thập thông tin chi tiết về kinh nghiệm và cảm nhận của sinh viên về đánh giá bản thân. Kết quả từ các phương pháp này sẽ được xử lý bằng thống kê toán học để đảm bảo tính chính xác và khách quan.

2.1. Mẫu nghiên cứu

Mẫu nghiên cứu bao gồm 200 sinh viên từ Đại học Công nghiệp Quảng Ninh, cùng với 20 cán bộ Đoàn thanh niên và Hội sinh viên, và 20 giáo viên chủ nhiệm. Việc lựa chọn mẫu này nhằm đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ sinh viên trong trường. Các đối tượng tham gia sẽ được yêu cầu hoàn thành bảng hỏi và tham gia phỏng vấn để cung cấp thông tin về đánh giá bản thân và các yếu tố ảnh hưởng đến nó.

III. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy mức độ đánh giá bản thân của sinh viên ĐHCNQN ở mức trung bình. Nhiều sinh viên có xu hướng đánh giá cao về bản thân, trong khi một số khác lại thiếu tự tin. Sự khác biệt này có thể liên quan đến các yếu tố như môi trường gia đình, bạn bè và trải nghiệm cá nhân. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng có mối tương quan tích cực giữa đánh giá bản thân và kết quả học tập. Những sinh viên có đánh giá bản thân tích cực thường đạt kết quả học tập tốt hơn.

3.1. Tương quan giữa đánh giá bản thân và kết quả học tập

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sinh viên có đánh giá bản thân cao thường có kết quả học tập tốt hơn. Điều này cho thấy rằng việc nâng cao khả năng đánh giá bản thân có thể giúp sinh viên cải thiện kết quả học tập. Các yếu tố như sự tự tin, khả năng tự nhận thức và sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè đều đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành đánh giá bản thân tích cực.

IV. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu về đánh giá bản thân của sinh viên Đại học Công nghiệp Quảng Ninh đã chỉ ra tầm quan trọng của việc tự nhận thức trong quá trình học tập và phát triển cá nhân. Để nâng cao khả năng đánh giá bản thân, cần có các biện pháp hỗ trợ từ gia đình, nhà trường và xã hội. Việc tổ chức các hoạt động giáo dục, tư vấn tâm lý và tạo môi trường học tập tích cực sẽ giúp sinh viên phát triển khả năng tự đánh giá một cách chính xác và hiệu quả.

4.1. Biện pháp nâng cao đánh giá bản thân

Các biện pháp có thể bao gồm việc tổ chức các buổi hội thảo về đánh giá bản thân, cung cấp các công cụ và tài liệu hỗ trợ sinh viên trong việc tự nhận thức. Ngoài ra, việc khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa và giao lưu sẽ giúp họ mở rộng mối quan hệ xã hội, từ đó cải thiện đánh giá bản thân và phát triển nhân cách.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, sự tự đánh giá bản thân (ĐGBT) đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách, đặc biệt ở lứa tuổi thanh niên - sinh viên. Theo ước tính, trong vòng hơn 10 năm cuối thế kỷ XX, đã có hơn 20.000 công trình nghiên cứu về ĐGBT trên thế giới, cho thấy sự quan tâm sâu sắc của giới học thuật đối với lĩnh vực này. Tuy nhiên, tại Việt Nam, các nghiên cứu về ĐGBT, đặc biệt là ở đối tượng sinh viên, vẫn còn hạn chế.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu sự đánh giá bản thân của sinh viên trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh (DHCNQN) với mẫu nghiên cứu gồm 200 sinh viên, 20 cán bộ Đoàn thanh niên và Hội sinh viên, cùng 20 giáo viên chủ nhiệm. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 1/2009 đến tháng 8/2010 tại địa bàn xã Yên Thọ, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh. Mục tiêu chính là đánh giá mức độ ĐGBT của sinh viên, phân tích mối tương quan giữa ĐGBT và kết quả học tập, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao khả năng tự đánh giá trong môi trường học đường.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc giúp sinh viên nhận thức đúng đắn về bản thân, từ đó phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, góp phần nâng cao hiệu quả học tập và phát triển nhân cách toàn diện. Các chỉ số như điểm trung bình các yếu tố ĐGBT theo thang đo Rosenberg và E.S, cũng như kết quả học tập của sinh viên, được sử dụng làm thước đo đánh giá trong nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết tâm lý học về ĐGBT, trong đó nổi bật là:

• Lý thuyết của William James (1890): ĐGBT là kết quả của mối quan hệ giữa thành công đã đạt được và tham vọng cá nhân, phản ánh sự khác biệt giữa "cái tôi hiện thực" và "cái tôi lý tưởng".
• Quan điểm của Cooley (1902) và Mead (1934): ĐGBT hình thành qua sự nội tâm hóa các phán xét của người khác, người khác chính là "gương soi" giúp cá nhân nhận thức về bản thân.
• Thang đo Rosenberg (1965): Được sử dụng để đo lường mức độ ĐGBT tổng thể, gồm 10 mệnh đề với các phương án trả lời đa dạng.
• Thang đo E.S (Florence Soldes Ader và cộng sự): Bao gồm 82 mệnh đề, phân thành 6 yếu tố ĐGBT: Cái Tôi gia đình, xã hội, thể chất, học đường, cảm xúc và tương lai.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: Đánh giá bản thân, Cái Tôi (gia đình, xã hội, thể chất, học đường, cảm xúc, tương lai), Tự ý thức, và các yếu tố ảnh hưởng đến ĐGBT như gia đình, nhà trường, nhóm bạn cùng lứa tuổi và phương tiện truyền thông đại chúng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được tổ chức theo ba giai đoạn chính:

1. Chuẩn bị (1/2009 - 12/2009): Thu thập, phân tích tài liệu lý luận, xây dựng đề cương và tiến hành khảo sát thử trên 50 khách thể để đánh giá tính phù hợp của công cụ nghiên cứu.
2. Nghiên cứu thực địa (1/2010 - 4/2010): Điều tra chính thức trên 200 sinh viên trường DHCNQN bằng bảng hỏi trắc nghiệm và phỏng vấn sâu.
3. Phân tích dữ liệu và viết báo cáo (5/2010 - 8/2010): Sử dụng phần mềm SPSS 11.5 để xử lý và phân tích số liệu.

Mẫu nghiên cứu gồm 200 sinh viên được chọn theo tiêu chí đại diện về giới tính, ngành học, bậc đào tạo và xuất thân xã hội. Phương pháp chọn mẫu đảm bảo tính khách quan và đại diện cao. Các công cụ thu thập dữ liệu bao gồm thang đo Rosenberg, thang đo E.S, phỏng vấn sâu và quan sát. Phương pháp phân tích chủ yếu là thống kê toán học, phân tích tương quan giữa các biến số.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ đánh giá bản thân của sinh viên ở mức trung bình: Điểm trung bình tổng thể theo thang đo Rosenberg là khoảng 2.8 trên thang 4 điểm, cho thấy sinh viên có sự tự nhận thức và đánh giá bản thân ở mức vừa phải, không quá cao cũng không quá thấp.

2. Phân tích các yếu tố ĐGBT theo thang đo E.S: Sinh viên có điểm cao nhất ở yếu tố "Cái Tôi gia đình" với trung bình khoảng 4.1/5, tiếp theo là "Cái Tôi xã hội" (3.8/5) và "Cái Tôi tương lai" (3.7/5). Các yếu tố "Cái Tôi thể chất" và "Cái Tôi cảm xúc" có điểm thấp hơn, lần lượt là 3.2 và 3.0, phản ánh sự tự tin chưa cao về ngoại hình và cảm xúc.

3. Mối tương quan giữa ĐGBT và kết quả học tập: Sinh viên có học lực khá trở lên có mức độ ĐGBT tích cực hơn sinh viên học lực trung bình. Cụ thể, điểm tương quan giữa kết quả học tập và ĐGBT tổng thể là khoảng 0.45 (p < 0.01), cho thấy mối liên hệ có ý nghĩa thống kê. Tương quan giữa kết quả học tập và các yếu tố "Cái Tôi gia đình", "Cái Tôi xã hội" và "Cái Tôi tương lai" cũng lần lượt là 0.38, 0.35 và 0.40.

4. Ảnh hưởng của các yếu tố xã hội và cá nhân: Gia đình, nhà trường, nhóm bạn cùng lứa tuổi và phương tiện truyền thông đại chúng được xác định là những yếu tố khách quan ảnh hưởng mạnh mẽ đến ĐGBT của sinh viên. Yếu tố chủ quan như sức khỏe, trình độ phát triển nhân cách và mức độ kỳ vọng bản thân cũng đóng vai trò quan trọng.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sinh viên trường DHCNQN có mức độ ĐGBT ở mức trung bình, phù hợp với giả thuyết nghiên cứu. Mức độ ĐGBT cao ở "Cái Tôi gia đình" phản ánh vai trò quan trọng của gia đình trong việc hình thành giá trị bản thân và sự tự tin của sinh viên. Điểm thấp ở "Cái Tôi thể chất" và "Cái Tôi cảm xúc" cho thấy sinh viên còn gặp khó khăn trong việc chấp nhận và quản lý cảm xúc cũng như hình ảnh cơ thể, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách toàn diện.

Mối tương quan tích cực giữa ĐGBT và kết quả học tập phù hợp với các nghiên cứu trước đây, cho thấy sinh viên có sự tự nhận thức và đánh giá đúng đắn về năng lực bản thân thường có thành tích học tập tốt hơn. Điều này cũng nhấn mạnh vai trò của ĐGBT như một nhân tố thúc đẩy động lực học tập và sự phấn đấu.

Các yếu tố xã hội như gia đình, nhà trường và nhóm bạn cùng lứa tuổi đóng vai trò then chốt trong việc hình thành và điều chỉnh ĐGBT. Gia đình cung cấp nền tảng an toàn và sự thừa nhận, nhà trường tạo môi trường học tập và phát triển kỹ năng xã hội, trong khi nhóm bạn cùng tuổi ảnh hưởng đến sự chấp nhận và định hình giá trị cá nhân. Phương tiện truyền thông đại chúng cũng góp phần định hướng nhận thức và giá trị, tuy nhiên cần được tiếp nhận có chọn lọc để tránh ảnh hưởng tiêu cực.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình các yếu tố ĐGBT, bảng tương quan giữa kết quả học tập và các yếu tố ĐGBT, giúp minh họa rõ ràng mối quan hệ giữa các biến số.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường các hoạt động giáo dục kỹ năng tự nhận thức và quản lý cảm xúc: Nhà trường cần tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo về kỹ năng nhận thức bản thân, quản lý cảm xúc và xây dựng hình ảnh tích cực về cơ thể nhằm nâng cao "Cái Tôi thể chất" và "Cái Tôi cảm xúc" của sinh viên. Thời gian thực hiện trong vòng 1 năm, do phòng Công tác sinh viên phối hợp với khoa Tâm lý tổ chức.

2. Phát triển chương trình tư vấn tâm lý học đường: Thiết lập hệ thống tư vấn tâm lý chuyên nghiệp, hỗ trợ sinh viên trong việc giải quyết các vấn đề về tự tin, áp lực học tập và các mối quan hệ xã hội. Mục tiêu giảm tỷ lệ sinh viên có ĐGBT thấp ít nhất 15% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện là Trung tâm Tư vấn học đường và các chuyên gia tâm lý.

3. Tăng cường vai trò của gia đình trong giáo dục ĐGBT: Tổ chức các buổi gặp gỡ, trao đổi giữa nhà trường và gia đình để nâng cao nhận thức của phụ huynh về tầm quan trọng của sự thừa nhận và hỗ trợ tinh thần đối với sinh viên. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Ban Giám hiệu và Đoàn Thanh niên phối hợp thực hiện.

4. Khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động xã hội và nhóm bạn tích cực: Tạo điều kiện cho sinh viên tham gia các câu lạc bộ, phong trào tình nguyện, thể thao nhằm phát triển kỹ năng xã hội và tăng cường sự gắn kết, từ đó nâng cao ĐGBT xã hội. Mục tiêu tăng tỷ lệ sinh viên tham gia hoạt động ngoại khóa lên 30% trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện là Đoàn Thanh niên và Hội Sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên và nhà nghiên cứu tâm lý học: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực nghiệm về ĐGBT ở sinh viên, giúp phát triển các chương trình đào tạo và nghiên cứu sâu hơn về nhân cách và phát triển con người.

2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ công tác sinh viên: Các kết quả và đề xuất trong luận văn hỗ trợ xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ sinh viên phát triển toàn diện, nâng cao hiệu quả giáo dục và đào tạo.

3. Sinh viên và thanh niên: Thông qua việc hiểu rõ về ĐGBT và các yếu tố ảnh hưởng, sinh viên có thể tự nhận thức, điều chỉnh hành vi và phát triển bản thân một cách tích cực, góp phần nâng cao kết quả học tập và chất lượng cuộc sống.

4. Phụ huynh và gia đình: Luận văn giúp phụ huynh nhận thức vai trò quan trọng của gia đình trong việc hỗ trợ và phát triển ĐGBT của con em, từ đó tạo môi trường gia đình lành mạnh, tích cực.

Câu hỏi thường gặp

1. Đánh giá bản thân là gì và tại sao nó quan trọng đối với sinh viên?
   Đánh giá bản thân là quá trình cá nhân tự nhận xét và đánh giá về năng lực, phẩm chất của mình. Nó quan trọng vì giúp sinh viên nhận thức đúng về bản thân, từ đó phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, nâng cao hiệu quả học tập và phát triển nhân cách.

2. Mối quan hệ giữa đánh giá bản thân và kết quả học tập như thế nào?
   Nghiên cứu cho thấy sinh viên có ĐGBT tích cực thường có kết quả học tập tốt hơn. Điều này vì họ có động lực phấn đấu, tự tin và khả năng tự điều chỉnh hành vi phù hợp với mục tiêu học tập.

3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến đánh giá bản thân của sinh viên?
   Các yếu tố chính gồm gia đình, nhà trường, nhóm bạn cùng lứa tuổi, phương tiện truyền thông đại chúng và các yếu tố chủ quan như sức khỏe, trình độ phát triển nhân cách, mức độ kỳ vọng bản thân.

4. Làm thế nào để nâng cao khả năng đánh giá bản thân của sinh viên?
   Có thể thực hiện qua các hoạt động giáo dục kỹ năng tự nhận thức, tư vấn tâm lý, tăng cường sự hỗ trợ từ gia đình, khuyến khích tham gia các hoạt động xã hội và nhóm bạn tích cực.

5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn này?
   Luận văn sử dụng phương pháp trắc nghiệm với thang đo Rosenberg và E.S, phỏng vấn sâu, quan sát và phân tích thống kê bằng phần mềm SPSS để đảm bảo tính khách quan và chính xác của kết quả.

Kết luận

• Sinh viên trường Đại học Công nghiệp Quảng Ninh có mức độ đánh giá bản thân ở mức trung bình, với điểm cao nhất thuộc về "Cái Tôi gia đình".
• Mối tương quan tích cực giữa ĐGBT và kết quả học tập cho thấy vai trò quan trọng của tự nhận thức trong thành công học tập.
• Gia đình, nhà trường, nhóm bạn cùng lứa tuổi và phương tiện truyền thông đại chúng là những yếu tố ảnh hưởng chủ yếu đến ĐGBT của sinh viên.
• Cần triển khai các biện pháp giáo dục kỹ năng tự nhận thức, tư vấn tâm lý, tăng cường vai trò gia đình và khuyến khích hoạt động xã hội để nâng cao ĐGBT.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các chương trình hỗ trợ sinh viên phát triển toàn diện, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nhân cách trong môi trường đại học.

Luận văn kêu gọi các nhà quản lý giáo dục, giảng viên, phụ huynh và sinh viên cùng phối hợp thực hiện các giải pháp nhằm phát huy tối đa tiềm năng của sinh viên trong học tập và cuộc sống.