Tổng quan nghiên cứu
Cá chình mun là một loài thủy sản quý hiếm, có giá trị kinh tế cao, phân bố chủ yếu tại đầm Trà Ổ, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định. Trước những năm 1965-1970, sản lượng khai thác cá chình mun đạt khoảng 100 con/trộ sáo/đêm với cá thể nặng từ 3 đến 5 kg. Tuy nhiên, do khai thác quá mức và sự xuất hiện của đập chắn trên sông Châu Trúc từ năm 1978, sản lượng đã giảm mạnh, chỉ còn khoảng 30-40 cá thể/trộ sáo/đêm với kích thước trung bình 0,3-0,5 kg/con vào đầu những năm 1990. Gần đây, nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các hộ nuôi cá chình con, sản lượng đã có sự gia tăng đáng kể. Đặc biệt, tháng 7/2020, nhãn hiệu “Chình Mun Phù Mỹ” được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm.
Nghiên cứu tập trung vào các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn cá chình mun của người tiêu dùng tại huyện Phù Mỹ, bao gồm cả người dân địa phương và du khách. Mục tiêu chính là xác định các yếu tố tác động và mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố nhằm đề xuất giải pháp gia tăng nhu cầu tiêu dùng sản phẩm trong tương lai. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2020, với dữ liệu thu thập từ tháng 11/2020 đến tháng 01/2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn, phát triển thương hiệu cá chình mun địa phương, đồng thời hỗ trợ công tác quản lý và phát triển kinh tế vùng.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết hành vi người tiêu dùng và mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng hiện đại. Hai lý thuyết trọng tâm là Thuyết hành động hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein (1980) và Thuyết hành vi dự định (TPB) của Ajzen (1991). TRA cho rằng hành vi tiêu dùng bị quyết định bởi ý định tiêu dùng, chịu ảnh hưởng bởi thái độ cá nhân và chuẩn chủ quan từ xã hội. TPB mở rộng thêm yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, phản ánh sự dễ dàng hay khó khăn trong việc thực hiện hành vi.
Mô hình nghiên cứu tập trung vào năm yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn cá chình mun: (1) Giá cả sản phẩm, (2) Chất lượng sản phẩm, (3) Nhóm tham khảo, (4) Thương hiệu, (5) Hoạt động chiêu thị. Các khái niệm chính bao gồm hành vi người tiêu dùng, quá trình quyết định mua hàng, các yếu tố văn hóa, xã hội, cá nhân và tâm lý ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn sâu 9 đối tượng liên quan (chuyên viên nông nghiệp, đại lý thu mua, chủ quán ăn, người tiêu dùng) nhằm hiệu chỉnh thang đo và bảng câu hỏi. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát chính thức 200 người tiêu dùng cá chình mun tại huyện Phù Mỹ (180 người dân địa phương, 20 khách du lịch) từ tháng 11/2020 đến tháng 01/2021.
Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi Likert 5 điểm, sau đó xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0. Các bước phân tích gồm: đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo, phân tích tương quan Pearson và hồi quy đa biến để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Cỡ mẫu 200 phiếu đảm bảo phù hợp với yêu cầu phân tích nhân tố (tối thiểu 5 lần số biến quan sát, tổng 22 biến).
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của Giá cả sản phẩm: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo giá cả là 0,823, cho thấy độ tin cậy cao. Phân tích hồi quy cho thấy giá cả có tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến quyết định lựa chọn cá chình mun, phù hợp với giả thuyết H1. Người tiêu dùng tại Phù Mỹ quan tâm đến mức giá phù hợp với khả năng chi trả.
Ảnh hưởng của Chất lượng sản phẩm: Thang đo chất lượng sản phẩm đạt Cronbach’s Alpha 0,838. Kết quả hồi quy xác nhận chất lượng sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn, với mức độ ảnh hưởng cao hơn giá cả. Điều này phản ánh sự ưu tiên của người tiêu dùng đối với sản phẩm có chất lượng đảm bảo.
Ảnh hưởng của Nhóm tham khảo: Thang đo nhóm tham khảo có Cronbach’s Alpha 0,867. Kết quả phân tích cho thấy nhóm tham khảo (gia đình, bạn bè, đồng nghiệp) có ảnh hưởng tích cực đến quyết định lựa chọn cá chình mun, phù hợp với giả thuyết H3. Người tiêu dùng chịu tác động từ ý kiến và thái độ của những người thân thiết.
Ảnh hưởng của Thương hiệu: Thang đo thương hiệu đạt Cronbach’s Alpha 0,793. Thương hiệu “Chình Mun Phù Mỹ” được người tiêu dùng đánh giá cao và có tác động tích cực đến quyết định lựa chọn sản phẩm. Đây là minh chứng cho vai trò quan trọng của thương hiệu trong việc tạo dựng niềm tin và sự trung thành.
Ảnh hưởng của Hoạt động chiêu thị: Các hoạt động quảng bá, truyền thông và khuyến mãi cũng được xác định có ảnh hưởng tích cực đến quyết định lựa chọn cá chình mun, góp phần nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành vi mua hàng.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng sản phẩm và giá cả là hai yếu tố chủ đạo ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn cá chình mun, phù hợp với các nghiên cứu thực nghiệm trong lĩnh vực thực phẩm và thủy sản. Nhóm tham khảo và thương hiệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thái độ và ý định mua của người tiêu dùng. Hoạt động chiêu thị giúp tăng cường sự nhận biết và tạo động lực mua hàng.
So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố này tương đồng, tuy nhiên đặc thù địa phương và sản phẩm quý hiếm như cá chình mun làm nổi bật vai trò của thương hiệu địa phương và nhóm tham khảo trong quyết định tiêu dùng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố, hoặc bảng hệ số hồi quy chi tiết.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường quản lý và kiểm soát giá cả: Đề xuất các cơ quan chức năng và doanh nghiệp phối hợp xây dựng chính sách giá hợp lý, đảm bảo phù hợp với khả năng chi trả của người tiêu dùng địa phương và du khách, nhằm duy trì sức mua ổn định trong vòng 1-2 năm tới.
Nâng cao chất lượng sản phẩm: Khuyến khích các hộ nuôi và doanh nghiệp áp dụng quy trình nuôi trồng, thu hoạch và chế biến hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, nâng cao chất lượng cá chình mun. Thời gian thực hiện từ 1-3 năm, do các đơn vị sản xuất và quản lý địa phương chịu trách nhiệm.
Phát triển thương hiệu “Chình Mun Phù Mỹ”: Tăng cường quảng bá thương hiệu qua các kênh truyền thông, tổ chức sự kiện, hội chợ địa phương và quốc gia nhằm nâng cao nhận thức và niềm tin của người tiêu dùng. Chủ thể thực hiện là UBND huyện, các doanh nghiệp và hiệp hội ngành nghề, trong vòng 1 năm.
Đẩy mạnh hoạt động chiêu thị và truyền thông: Thiết kế các chương trình khuyến mãi, quảng cáo sáng tạo, kết hợp với các tour du lịch ẩm thực để thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại. Thời gian triển khai liên tục, do các doanh nghiệp và cơ quan truyền thông thực hiện.
Khuyến khích sự tham gia của nhóm tham khảo: Tổ chức các hoạt động cộng đồng, hội thảo, chia sẻ kinh nghiệm sử dụng sản phẩm để tạo sự lan tỏa tích cực trong nhóm bạn bè, gia đình, đồng nghiệp. Chủ thể là các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và chính quyền địa phương, thực hiện trong 1-2 năm.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thủy sản: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược marketing, phát triển sản phẩm cá chình mun phù hợp với nhu cầu và hành vi tiêu dùng địa phương.
Cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương: Thông tin giúp hoạch định chính sách phát triển kinh tế, bảo tồn nguồn lợi thủy sản và phát triển thương hiệu địa phương hiệu quả.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết hành vi người tiêu dùng trong lĩnh vực thực phẩm đặc sản, đồng thời cung cấp phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng.
Các tổ chức phát triển du lịch và văn hóa: Hiểu rõ hành vi tiêu dùng của khách du lịch đối với sản phẩm địa phương, từ đó thiết kế các sản phẩm du lịch ẩm thực hấp dẫn, góp phần phát triển kinh tế địa phương.
Câu hỏi thường gặp
Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định lựa chọn cá chình mun?
Chất lượng sản phẩm được xác định là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, tiếp theo là giá cả và thương hiệu. Người tiêu dùng ưu tiên sản phẩm đảm bảo chất lượng và giá trị xứng đáng.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
Luận văn kết hợp nghiên cứu định tính (phỏng vấn sâu) và định lượng (khảo sát 200 người tiêu dùng), sử dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy đa biến để xác định các yếu tố ảnh hưởng.Tại sao nhóm tham khảo lại quan trọng trong quyết định mua hàng?
Nhóm tham khảo gồm gia đình, bạn bè và đồng nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ và hành vi tiêu dùng, giúp người mua có thêm thông tin và sự tin tưởng khi lựa chọn sản phẩm.Thương hiệu “Chình Mun Phù Mỹ” có vai trò như thế nào?
Thương hiệu tạo dựng niềm tin và sự nhận diện sản phẩm, giúp người tiêu dùng phân biệt cá chình mun địa phương với các sản phẩm khác, từ đó tăng khả năng lựa chọn và trung thành.Hoạt động chiêu thị được thực hiện như thế nào để tăng nhu cầu tiêu dùng?
Hoạt động chiêu thị bao gồm quảng cáo, khuyến mãi, tổ chức sự kiện và truyền thông nhằm nâng cao nhận thức, thuyết phục và nhắc nhở người tiêu dùng về sản phẩm, góp phần thúc đẩy hành vi mua hàng.
Kết luận
- Xác định năm yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn cá chình mun tại huyện Phù Mỹ: giá cả, chất lượng, nhóm tham khảo, thương hiệu và hoạt động chiêu thị.
- Chất lượng sản phẩm và giá cả là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến quyết định tiêu dùng.
- Nhóm tham khảo và thương hiệu đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thái độ và ý định mua hàng.
- Hoạt động chiêu thị góp phần nâng cao nhận thức và thúc đẩy hành vi tiêu dùng sản phẩm.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng, quản lý giá cả, phát triển thương hiệu và tăng cường hoạt động chiêu thị trong vòng 1-3 năm tới.
Nghiên cứu mở ra hướng đi thiết thực cho việc phát triển bền vững sản phẩm cá chình mun tại huyện Phù Mỹ, góp phần nâng cao giá trị kinh tế và bảo tồn nguồn lợi thủy sản địa phương. Các nhà quản lý, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả này để thúc đẩy phát triển sản phẩm đặc sản vùng miền.