Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, văn hóa doanh nghiệp (VHDN) trở thành một yếu tố then chốt quyết định sự thành công và phát triển bền vững của các tổ chức kinh doanh. Theo ước tính, các doanh nghiệp có nền văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ thường đạt hiệu quả kinh doanh cao hơn từ 20-30% so với các doanh nghiệp khác. Đề tài nghiên cứu “Văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Ntea Việt Nam” tập trung phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại một công ty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu trà hữu cơ, giai đoạn 2019-2022, với mục tiêu nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của công ty đến năm 2025.

Công ty cổ phần Ntea Việt Nam là đơn vị tiên phong trong áp dụng tiêu chuẩn hữu cơ vào sản xuất trà tại Việt Nam, quy tụ đội ngũ nhân sự đa dạng về văn hóa, trình độ và vùng miền. Việc xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp phù hợp không chỉ giúp công ty thu hút nhân tài, tăng cường sự gắn bó của người lao động mà còn tạo dựng niềm tin với khách hàng và đối tác. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc cung cấp cơ sở lý luận và giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành nông nghiệp xuất khẩu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết trọng tâm về văn hóa doanh nghiệp. Thứ nhất, quan điểm của Edgar H. Schein phân loại văn hóa doanh nghiệp thành ba cấp độ: (1) các yếu tố trực quan như kiến trúc, logo, nghi lễ; (2) các giá trị được tuyên bố như sứ mệnh, triết lý kinh doanh; và (3) các ngầm định nền tảng là những niềm tin, quan niệm ăn sâu trong tâm lý thành viên. Thứ hai, mô hình CHMA do Trịnh Quốc Trị phát triển dựa trên công cụ OCAI của Cameron và Quinn, phân loại văn hóa doanh nghiệp thành bốn kiểu: Gia đình (Clan), Cấp bậc (Hierarchy), Thị trường (Market), và Sáng tạo (Adhocracy). Mô hình CHMA được lựa chọn vì phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt Nam và giúp nhận dạng rõ nét các điểm mạnh, điểm yếu của văn hóa hiện tại và mong muốn.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: văn hóa doanh nghiệp, yếu tố trực quan (logo, kiến trúc, nghi lễ, trang phục, giao tiếp), yếu tố phi trực quan (sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, niềm tin, thái độ), và các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa như môi trường nội bộ, phong cách lãnh đạo, ngành nghề kinh doanh, môi trường pháp lý và xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính. Dữ liệu chính được thu thập qua khảo sát bảng hỏi trực tuyến dựa trên bộ công cụ CHMA với cỡ mẫu khoảng 150 cán bộ công nhân viên (CBCNV) tại Công ty cổ phần Ntea Việt Nam, được chọn mẫu ngẫu nhiên có phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian thu thập dữ liệu từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS để xử lý thống kê mô tả, phân tích nhân tố và so sánh tỷ lệ phần trăm các yếu tố văn hóa hiện tại và mong muốn. Ngoài ra, phỏng vấn sâu với 10 quản lý cấp trung và cao cấp nhằm làm rõ các vấn đề định tính liên quan đến văn hóa doanh nghiệp. Timeline nghiên cứu gồm 4 giai đoạn: tổng hợp lý thuyết và thiết kế công cụ (tháng 10-12/2022), thu thập dữ liệu (1-6/2023), phân tích và thảo luận kết quả (7-9/2023), đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn (10-12/2023).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mô hình văn hóa hiện tại của Ntea Việt Nam: Kết quả khảo sát cho thấy văn hóa doanh nghiệp hiện tại chủ yếu thuộc kiểu Gia đình (Clan) chiếm 42%, tiếp theo là Cấp bậc (Hierarchy) 28%, Thị trường (Market) 18%, và Sáng tạo (Adhocracy) 12%. Điều này phản ánh môi trường làm việc thân thiện, gắn bó nhưng còn thiếu tính đổi mới và cạnh tranh cao.

  2. Mức độ nhận biết và đồng thuận về văn hóa doanh nghiệp: Khoảng 75% CBCNV nhận thức rõ về sứ mệnh và giá trị cốt lõi của công ty, tuy nhiên chỉ có 60% cảm thấy các giá trị này được thực thi nhất quán trong hoạt động hàng ngày. Tỷ lệ mong muốn tăng cường văn hóa sáng tạo và thị trường lên đến 40%, cho thấy nhu cầu đổi mới và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  3. Yếu tố trực quan và phi trực quan: Logo, khẩu hiệu và nghi lễ nội bộ được đánh giá cao với mức độ hài lòng trên 80%, trong khi đó các yếu tố phi trực quan như triết lý kinh doanh, động lực cá nhân và thái độ làm việc có mức độ hài lòng thấp hơn, chỉ khoảng 55-65%. Điều này cho thấy cần cải thiện sự gắn kết tinh thần và động lực làm việc.

  4. Ảnh hưởng của phong cách lãnh đạo và môi trường nội bộ: 68% nhân viên đánh giá phong cách lãnh đạo hiện tại còn thiếu sự gần gũi và truyền cảm hứng, ảnh hưởng tiêu cực đến việc truyền đạt văn hóa. Môi trường làm việc đa vùng miền cũng tạo ra sự khác biệt về giá trị văn hóa, gây khó khăn trong việc đồng thuận chung.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Công ty cổ phần Ntea Việt Nam đang sở hữu một nền văn hóa doanh nghiệp có tính gắn kết cao nhưng còn hạn chế về đổi mới sáng tạo và tính cạnh tranh. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về văn hóa doanh nghiệp Việt Nam, nơi mà kiểu Gia đình thường chiếm ưu thế nhưng chưa phát huy hết tiềm năng sáng tạo (Nguyễn Mạnh Quân, 2007). Việc nhận thức chưa đồng đều về giá trị cốt lõi và triết lý kinh doanh cho thấy cần có sự truyền thông và đào tạo sâu rộng hơn.

So sánh với mô hình Denison, Ntea Việt Nam cần tăng cường khả năng thích ứng và sự tham gia của nhân viên để nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả hoạt động. Phong cách lãnh đạo hiện tại chưa phát huy được vai trò truyền cảm hứng, điều này cũng được nhiều nghiên cứu trong nước và quốc tế nhấn mạnh là yếu tố quyết định thành công trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ các kiểu văn hóa hiện tại và mong muốn, bảng so sánh mức độ hài lòng với các yếu tố trực quan và phi trực quan, cũng như biểu đồ cột về đánh giá phong cách lãnh đạo và môi trường làm việc.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Thành lập bộ phận chuyên trách phát triển văn hóa doanh nghiệp: Bộ phận này chịu trách nhiệm xây dựng, triển khai và giám sát các hoạt động văn hóa, đảm bảo sự đồng bộ và liên tục trong việc phát triển văn hóa. Mục tiêu đạt 100% phòng ban có kế hoạch văn hóa cụ thể trong vòng 12 tháng.

  2. Nâng cao nhận thức và vai trò của cấp quản lý: Tổ chức các khóa đào tạo về lãnh đạo truyền cảm hứng, kỹ năng giao tiếp và quản trị văn hóa cho 100% quản lý cấp trung và cao trong 6 tháng tới, nhằm tăng cường sự gắn kết và truyền tải giá trị văn hóa.

  3. Đẩy mạnh truyền thông văn hóa doanh nghiệp nội bộ: Sử dụng đa dạng kênh truyền thông như bản tin nội bộ, hội thảo, sự kiện văn hóa để phổ biến sâu rộng sứ mệnh, tầm nhìn và giá trị cốt lõi. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên hiểu và đồng thuận lên trên 90% trong 1 năm.

  4. Xây dựng bộ quy chuẩn về ứng xử và phong cách làm việc: Ban hành quy định rõ ràng về chuẩn mực giao tiếp, trang phục, ứng xử nhằm tạo sự đồng nhất và chuyên nghiệp. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng quý để đảm bảo tuân thủ.

  5. Thực hiện các biện pháp tạo động lực làm việc cho người lao động: Áp dụng chính sách khen thưởng, thăng tiến minh bạch, tạo cơ hội phát triển nghề nghiệp và môi trường làm việc thân thiện. Mục tiêu nâng tỷ lệ hài lòng của nhân viên lên 85% trong vòng 18 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển văn hóa phù hợp.

  2. Nhà quản trị nhân sự: Cung cấp cơ sở lý luận và công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp, hỗ trợ trong việc thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển và giữ chân nhân tài.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và thực tiễn xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành nông nghiệp xuất khẩu.

  4. Doanh nghiệp trong ngành sản xuất và xuất khẩu nông sản: Tham khảo các giải pháp cụ thể để hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa doanh nghiệp là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa doanh nghiệp là hệ thống các giá trị, niềm tin, thái độ và hành vi được chia sẻ trong tổ chức, tạo nên bản sắc riêng và ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động. Nó giúp tăng sự gắn kết, thu hút nhân tài và tạo lợi thế cạnh tranh.

  2. Mô hình CHMA có ưu điểm gì so với các công cụ khác?
    Mô hình CHMA phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt Nam, dễ sử dụng và cho phép nhận dạng rõ ràng các kiểu văn hóa hiện tại và mong muốn, giúp doanh nghiệp có cơ sở đề xuất giải pháp phù hợp.

  3. Làm thế nào để đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp?
    Có thể sử dụng khảo sát bảng hỏi dựa trên các công cụ như CHMA, OCAI hoặc Denison, kết hợp phỏng vấn sâu để thu thập dữ liệu định lượng và định tính, từ đó phân tích các yếu tố cấu thành và mức độ đồng thuận.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp?
    Bao gồm môi trường nội bộ (quan hệ thành viên, phong cách lãnh đạo), môi trường bên ngoài (pháp lý, kinh tế, xã hội), ngành nghề kinh doanh và đặc điểm tổ chức như hình thức sở hữu.

  5. Giải pháp nào hiệu quả để hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp?
    Thành lập bộ phận chuyên trách, nâng cao vai trò lãnh đạo, đẩy mạnh truyền thông nội bộ, xây dựng quy chuẩn ứng xử, và tạo động lực làm việc cho nhân viên là những giải pháp thiết thực và hiệu quả.

Kết luận

  • Văn hóa doanh nghiệp là tài sản tinh thần quan trọng, góp phần tạo lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững cho Công ty cổ phần Ntea Việt Nam.
  • Nghiên cứu đã nhận dạng mô hình văn hóa hiện tại chủ yếu là kiểu Gia đình, với nhu cầu tăng cường sáng tạo và cạnh tranh.
  • Các yếu tố trực quan được đánh giá cao, trong khi yếu tố phi trực quan như triết lý kinh doanh và động lực làm việc cần được cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể gồm thành lập bộ phận chuyên trách, nâng cao vai trò lãnh đạo, truyền thông nội bộ, xây dựng quy chuẩn và tạo động lực cho nhân viên.
  • Tiếp theo, công ty cần triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, hướng tới phát triển văn hóa doanh nghiệp toàn diện và hiệu quả.

Quý doanh nghiệp và nhà quản trị quan tâm có thể liên hệ để nhận tư vấn chi tiết và hỗ trợ triển khai các giải pháp xây dựng văn hóa doanh nghiệp phù hợp với đặc thù tổ chức mình.