Định Tội Danh Tội Cướp Giật Tài Sản Tại Quận Bình Tân, Thành Phố Hồ Chí Minh

Trong khoa học luật hình sự, định tội danh là một quá trình nhận thức lý luận có tính chất logic. Định tội danh là một hoạt động nhận thức, hoạt động áp dụng pháp luật hình sự nhằm đi tới chân lý khách quan trên cơ sở xác định đúng đắn, đầy đủ các tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội được thực hiện, nhận thức đúng nội dung quy phạm pháp luật hình sự quy định CTTP tương ứng và mối liên hệ tương đồng giữa các dấu hiệu của CTTP với các tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội bằng các phương pháp và thông qua các giai đoạn nhất định. Định tội danh sai hoặc không chính xác sẽ dẫn đến hậu quả pháp lý rất lớn, không đảm bảo tính có căn cứ của quá trình điều tra, truy tố và quyết định hình phạt trong hoạt động xét xử không đúng người, không đúng tội, không đúng quy định pháp luật.

Định tội danh đúng là cơ sở và tiền đề quan trọng đảm bảo cho hoạt động tố tụng hình sự diễn ra thuận lợi, đúng người, đúng tội, đúng quy định pháp luật, giúp cho việc phân hóa vai trò, TNHS và cá thể hóa hình phạt phù hợp, công bằng và khách quan, tránh tình trạng bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan người vô tội, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức được pháp luật bảo vệ tuyệt đối, bất khả xâm phạm. Định tội danh đúng sẽ thể hiện được tính nghiêm minh, công bằng và tiến bộ của Nhà nước và pháp luật xã hội chủ nghĩa (XHCN). Tôn trọng quyền con người, nguyên tắc tiến bộ của Nhà nước pháp quyền như: Nguyên tắc pháp chế XHCN; Nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật; Nguyên tắc trách nhiệm cá nhân và cá thể hóa hình phạt;… góp phần xây dựng lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, pháp luật của Nhà nước cũng như nâng cao uy tín, chất lượng, hiệu quả của các cơ quan tiến hành tố tụng và cả hệ thống chính trị của nước ta.

Qua tổng kết, báo cáo của Bộ Công an trong năm 2018 tội phạm cướp giật tài sản luôn chiếm số lượng lớn và phổ biến tại các địa phương, nhất là tại các thành phố lớn có dân cư đông đúc, hệ thống giao thông và địa hình phức tạp như tại Thành phố Hồ Chí Minh, đây là điều kiện thuận lợi để các loại tội phạm hoạt động, ẩn náo và phát triển theo chiều hướng xấu. Quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh được thành lập ngày 05/11/2003 và phân chia thành 10 phường, vị trí của quận tiếp giáp nhiều quận, huyện như Quận 6, 8, 12, Tân Phú, Bình Chánh, Hóc Môn; quận có nhiều khu công nghiệp trọng điểm có vốn đầu tư nước ngoài trên 12.000 doanh nghiệp hoạt động, sản xuất kinh doanh thu hút hơn 90.000 lao động từ các tỉnh, thành trong cả nước đến làm việc và sinh sống.

Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tình hình tội phạm nói chung và tội cướp giật tài sản nói riêng có chiều hướng gia tăng và diễn biến ngày càng phức tạp ảnh hưởng xấu đến sự ổn định về trật tự xã hội tại địa phương và gây tâm lý bất an cho một bộ phận nhân dân đang sinh sống và làm việc tại quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh. Từ thực tiễn công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án cướp giật tài sản trên địa bàn quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh trong những năm qua cho thấy việc định tội danh tội cướp giật tài sản khi áp dụng vào thực tiễn còn nhiều bất cập do có nhiều quan điểm trái chiều giữa Cơ quan Cảnh sát điều tra (CQĐT), Viện kiểm sát (VKS) và Tòa án nhân dân (TAND) trong quá trình giải quyết vụ án dẫn đến thực trạng trả hồ sơ để điều tra bổ sung giữa 03 cơ quan còn khá phổ biến.

Thời gian giải quyết vụ án kéo dài, vi phạm thời hạn trong các giai đoạn tố tụng được quy định trong Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS). Vì vậy, tác giả chọn đề tài: “Định tội danh tội cướp giật tài sản theo pháp luật hình sự Việt Nam từ thực tiễn quận Bình Tân, Tp. Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ nhằm nghiên cứu, đóng góp phần nhỏ vào công tác định tội danh và quá trình đấu tranh phòng, chống tội phạm cướp giật tài sản tại quận Bình Tân nói riêng và trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh nói chung trong thời gian tới.

Tuy nhiên, các dấu hiệu trong BLHS thường được quy định một cách chung chung, mang tính khái quát để điều chỉnh hiện tượng thực tế chung nhất nên quá trình này đòi hỏi chủ thể tiến hành định tội danh phải tư duy để nhận thức sâu rộng, đúng đắn những nội dung trong CTTP nếu không sẽ dễ nhầm lẫn giữa tội phạm này với tội phạm khác, ví dụ như: tội cướp giật tài sản với tội cướp tài sản hoặc tội cướp tài sản với tội cưỡng đoạt tài sản …

Định tội danh với tính chất là một dạng hoạt động pháp luật và là dạng của hoạt động thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự được tiến hành theo một quá trình bao gồm các giai đoạn sau: Bước 1: Xác định, xem xét và đánh giá toàn diện, khách quan các tình tiết của vụ án đã xảy ra trên thực tế. Giai đoạn này, đòi hỏi chủ thể tiến hành định tội danh phải có kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm thực tiễn với thái độ thực sự khách quan, vô tư, không định kiến và không suy diễn, tôn trọng sự thật khách quan của vụ án, trên cơ sở hệ thống chứng cứ đã thu thập được để định tội theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định.

Nâng cao nhận thức của người dân về các biện pháp tự bảo vệ tài sản. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên. Xây dựng hệ thống camera giám sát tại các tuyến đường, khu dân cư.

Công an quận Bình Tân cần tăng cường công tác điều tra, bắt giữ, và truy tố các đối tượng phạm tội. Tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các khu vực nguy hiểm cướp giật Bình Tân, đặc biệt vào thời gian cao điểm.

Quy trình xét xử tội cướp giật được thực hiện theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự. Tòa án sẽ xem xét toàn diện các chứng cứ, lời khai của nạn nhân, đối tượng phạm tội, và các tình tiết liên quan.

Mức hình phạt đối với tội cướp giật được quy định tại luật hình sự cướp giật, tùy thuộc vào giá trị tài sản bị chiếm đoạt, tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi, và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ.

Cần có những nghiên cứu chuyên sâu về tội phạm học cướp giật, phân tích các yếu tố nguyên nhân cướp giật và hậu quả cướp giật.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác phòng ngừa cướp giật. Tăng cường hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm.