Nghiên Cứu Về Tội Trộm Cắp Tài Sản Tại Huyện Tiên Du, Tỉnh Bắc Ninh

Tội trộm cắp tài sản xâm phạm trực tiếp đến quyền sở hữu tài sản được pháp luật bảo vệ. Sự gia tăng của loại tội phạm này gây ảnh hưởng tiêu cực đến trật tự an toàn xã hội, gây tâm lý bất an trong nhân dân. Việc nghiên cứu tội trộm cắp tài sản từ thực tiễn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, giúp đánh giá đúng thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất các giải pháp phù hợp. Nghiên cứu này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh BLHS 2015 có nhiều điểm mới so với các bộ luật trước đó, cần được làm rõ để áp dụng thống nhất trên thực tế. Theo thống kê từ TAND huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh thì số vụ phạm tội trộm cắp tài sản chiếm tỷ lệ lớn nhất trong nhóm tội xâm phạm sở hữu, với 196 vụ và 288 bị cáo phạm tội trộm cắp tài sản, chiếm tỷ lệ 51,04 % số vụ và 48,64 % số bị cáo trên tổng số tội xâm phạm sở hữu và đang có xu hướng tăng mạnh khi năm 2019 có 43 vụ/ 60 bị cáo, chiếm tỉ lệ 71,6 % về số vụ và 65,9 % về số bị cáo thuộc nhóm tội xâm phạm sở hữu được đưa ra xét xử.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là làm rõ những vấn đề lý luận và pháp luật về tội trộm cắp tài sản, đồng thời phân tích thực tiễn áp dụng các quy định này trên địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2019. Từ đó, đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật và đề xuất các giải pháp để đảm bảo áp dụng đúng pháp luật hình sự. Luận văn tập trung nghiên cứu trong phạm vi quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về tội trộm cắp tài sản, đặc biệt là BLHS năm 2015, trong khoảng thời gian từ năm 2015 đến năm 2019, trên phạm vi huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận, quy định của luật thực định về tội trộm cắp tài sản và thực tiễn áp dụng (định tội danh và quyết định hình phạt đối với tội trộm cắp tài sản).

Khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ và bị tội phạm xâm hại. Khách thể trực tiếp của tội trộm cắp tài sản là quyền sở hữu tài sản. Quyền sở hữu bao gồm: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản của chủ sở hữu theo quy định của luật. Tài sản là đối tượng tác động của tội trộm cắp tài sản có thể là tài sản hợp pháp tức là những loại tài sản được xác lập quyền sở hữu cho chủ sở hữu theo các căn cứ: do lao động, do hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp; được chuyển quyền sở hữu; thu hoa lợi, lợi tức; được thừa kế tài sản; chiếm hữu trong các điều kiện do pháp luật quy định đối với vật vô chủ, vật bị đánh rơi, bị bỏ quên…; chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai phù hợp với thời hiệu do Bộ luật dân sự quy định …

Một số tài sản không được coi là đối tượng tác động của tội trộm cắp tài sản, bao gồm: bất động sản có tính chất vật lý cố định (ví dụ: đất đai, nhà cửa); tài sản vô chủ; tài sản bị rơi, bị bỏ quên, thất lạc; tài sản mà chủ sở hữu từ bỏ quyền sở hữu; và tài sản thuộc các loại có tính chất và công dụng đặc biệt (ví dụ: vũ khí quân dụng, ma túy, hàng cấm). Việc xác định đúng đối tượng tác động của tội phạm là vô cùng quan trọng trong quá trình định tội danh và quyết định hình phạt. Việc chiếm giữ được giấy tờ chứng nhận quyền tài sản không đồng nghĩa với việc được thực hiện quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản. Do vậy, theo tác giả quyền tài sản không phải là đối tượng tác động của tội trộm cắp tài sản.

Mặc dù BLHS năm 2015 được ban hành mới, có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2018, đã đáp ứng cơ bản với tình hình thực tiễn đấu tranh, phòng chống tội phạm trộm cắp tài sản; tuy nhiên, thực tiễn giải quyết các vụ án về tội trộm cắp tài sản cho thấy, về mặt lý luận và quy định pháp lý vẫn còn những điểm chưa phù hợp, gây khó khăn cho hoạt động định tội danh và quyết định hình phạt, năng lực, trình độ của công chức cơ quan tiến hành tố tụng huyện Tiên Du còn hạn chế. làm ảnh hưởng không nhỏ đến công cuộc đấu tranh phòng chống tội trộm cắp tài sản trên địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh.

Nguyên nhân của những vướng mắc và hạn chế trong định tội danh và quyết định hình phạt tội trộm cắp tài sản xuất phát từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, một số quy định của pháp luật còn chưa rõ ràng, gây khó khăn cho việc áp dụng thống nhất. Thứ hai, năng lực, trình độ của công chức cơ quan tiến hành tố tụng còn hạn chế. Thứ ba, công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa thực sự hiệu quả. Thứ tư, nhận thức pháp luật của người dân còn hạn chế, gây khó khăn cho công tác phòng ngừa tội phạm. Thứ năm, đời sống kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn, tạo điều kiện cho tội trộm cắp tài sản phát sinh và phát triển.

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của BLHS 2015 về tội trộm cắp tài sản, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn. Cần có hướng dẫn cụ thể về các tình tiết định khung hình phạt, đặc biệt là các tình tiết định tính chất nguy hiểm của hành vi phạm tội. Cần quy định rõ ràng về giá trị tài sản bị chiếm đoạt, làm căn cứ để định tội và quyết định hình phạt. Việc hoàn thiện quy định của pháp luật sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho công tác đấu tranh phòng chống tội trộm cắp tài sản.

Cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho công chức cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt là các cán bộ trực tiếp tham gia điều tra, truy tố, xét xử các vụ án về tội trộm cắp tài sản. Cần tăng cường trao đổi kinh nghiệm giữa các địa phương, đơn vị trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Cần có chính sách đãi ngộ phù hợp để thu hút và giữ chân những cán bộ giỏi, tâm huyết với nghề.