Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, việc nâng cao năng lực tiếng Anh cho sinh viên chuyên ngành tiếng Anh tại các trường đại học Việt Nam ngày càng trở nên cấp thiết. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, việc phát triển kỹ năng tiếng Anh không chỉ dựa vào giờ học trên lớp mà còn phụ thuộc nhiều vào các hoạt động học tập ngoài giờ. Theo khảo sát với 120 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh và 5 giảng viên EFL, phần lớn sinh viên chưa thực sự hài lòng với trình độ tiếng Anh hiện tại của mình, với 49% đánh giá ở mức trung bình và 88% không hài lòng về năng lực tiếng Anh. Mục tiêu nghiên cứu nhằm tìm hiểu thái độ của giảng viên và sinh viên đối với các hoạt động học tập ngoài giờ, xác định các hoạt động phổ biến và đánh giá tác động của chúng đến việc phát triển năng lực tiếng Anh của sinh viên. Nghiên cứu được thực hiện tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, trong bối cảnh hệ thống đào tạo tín chỉ, từ năm 2013. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh, góp phần thúc đẩy sự phối hợp giữa sinh viên, giảng viên và nhà trường nhằm cải thiện chất lượng đào tạo.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về chiến lược học tập và vai trò của hoạt động học tập ngoài giờ trong việc phát triển năng lực ngoại ngữ. Oxford (1990) định nghĩa chiến lược học tập là “các hành động cụ thể của người học nhằm làm cho việc học trở nên dễ dàng, nhanh chóng, thú vị, tự chủ và hiệu quả hơn”. Khái niệm “hoạt động học tập ngoài giờ” được hiểu là các hoạt động học tập diễn ra bên ngoài lớp học, bao gồm tự học, học tự nhiên hoặc học tự định hướng (Benson, 2001; Atnafe, 2008). Các hoạt động này có thể bao gồm nghe nhạc, xem phim, thảo luận nhóm, tham gia câu lạc bộ tiếng Anh, thực hành giao tiếp với bạn bè hoặc người bản ngữ. Lý thuyết về phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm (learner-centered approach) cũng được áp dụng, trong đó giảng viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tạo điều kiện để sinh viên tự chủ trong học tập (Littlewood, 1981; Choudhury, 2011).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính. Cỡ mẫu gồm 120 sinh viên chuyên ngành tiếng Anh được chọn ngẫu nhiên từ các khóa khác nhau (30 sinh viên mỗi khóa) và 5 giảng viên EFL tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế. Dữ liệu được thu thập qua bảng hỏi (gồm câu hỏi đóng và mở) và phỏng vấn bán cấu trúc với 2 giảng viên và 9 sinh viên. Bảng hỏi được thiết kế song ngữ (Anh - Việt) nhằm đảm bảo sự hiểu rõ của người tham gia. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài một tuần để tăng độ tin cậy. Dữ liệu định lượng được xử lý bằng phần mềm SPSS 17.0, phân tích tần suất và tỷ lệ phần trăm; dữ liệu định tính từ phỏng vấn được phân tích nội dung nhằm bổ trợ và làm rõ các kết quả định lượng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thái độ của giảng viên và sinh viên đối với hoạt động học tập ngoài giờ: 100% giảng viên khẳng định thường xuyên khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động này; 60% đánh giá hoạt động ngoài giờ rất quan trọng, 40% đánh giá quan trọng. Sinh viên có thái độ tích cực nhưng chỉ 31,7% tham gia thường xuyên hoặc rất thường xuyên, 55% tham gia thỉnh thoảng, 13,3% ít hoặc không tham gia.

  2. Trình độ tiếng Anh và sự hài lòng của sinh viên: 49% sinh viên tự đánh giá trình độ tiếng Anh ở mức trung bình, 34% khá, 13% tốt, 4% dưới trung bình. Đáng chú ý, 88% sinh viên không hài lòng với trình độ hiện tại, cho thấy nhu cầu cải thiện rõ rệt.

  3. Các hoạt động học tập ngoài giờ phổ biến: 88,3% sinh viên thường xuyên nghe nhạc tiếng Anh; 69,2% xem video/DVD tiếng Anh; 55% xem chương trình truyền hình tiếng Anh; 53,3% luyện nói tiếng Anh với bạn bè; 38,3% giao tiếp với người bản ngữ; 35,8% sử dụng Internet để học tiếng Anh. Các hoạt động như đọc sách báo, viết email, tham gia lớp học thêm có tỷ lệ thấp hơn (dưới 30%).

  4. Khó khăn và hạn chế: Sinh viên gặp khó khăn trong việc lựa chọn hoạt động phù hợp với phong cách học tập, thiếu môi trường tiếng Anh tự nhiên, thời gian hạn chế do công việc bán thời gian, và thiếu sự hỗ trợ từ nhà trường. Một số hoạt động như lớp học thêm không hiệu quả do quy mô lớn, không tập trung.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy hoạt động học tập ngoài giờ đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao kỹ năng tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nghe và nói. Việc nghe nhạc và xem video tiếng Anh giúp sinh viên tiếp xúc với ngôn ngữ tự nhiên, tăng vốn từ vựng và cải thiện phát âm. Tuy nhiên, tỷ lệ tham gia các hoạt động này chưa cao do nhiều rào cản khách quan và chủ quan. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với báo cáo của Pearson (2004) và Hyland (2004) về vai trò của hoạt động ngoài giờ trong việc thúc đẩy động lực và tự học. Việc giảng viên đóng vai trò khuyến khích là yếu tố tích cực, nhưng cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa nhà trường và sinh viên để tạo môi trường học tập thuận lợi. Biểu đồ tần suất tham gia các hoạt động ngoài giờ và bảng đánh giá thái độ của giảng viên minh họa rõ nét sự phân bố và mức độ quan tâm của các bên liên quan.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường tổ chức các câu lạc bộ tiếng Anh và hoạt động ngoại khóa: Nhà trường cần xây dựng và duy trì các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa đa dạng, phù hợp với sở thích và trình độ sinh viên nhằm tăng cường môi trường thực hành tiếng Anh. Mục tiêu tăng tỷ lệ sinh viên tham gia hoạt động ngoài giờ lên ít nhất 60% trong vòng 1 năm.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên về hướng dẫn tự học: Tổ chức các khóa tập huấn giúp giảng viên trở thành người hướng dẫn, hỗ trợ sinh viên trong việc lựa chọn và thực hiện các hoạt động học tập ngoài giờ hiệu quả. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do phòng đào tạo phối hợp với khoa ngoại ngữ thực hiện.

  3. Phát triển tài liệu và công cụ học tập trực tuyến: Cung cấp các nguồn học liệu đa phương tiện, website, ứng dụng học tiếng Anh phù hợp với sinh viên, giúp họ dễ dàng tiếp cận và tự học mọi lúc mọi nơi. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống trong 1 năm, phối hợp với phòng công nghệ thông tin.

  4. Xây dựng chính sách khuyến khích và đánh giá kết quả học tập ngoài giờ: Thiết lập cơ chế ghi nhận, đánh giá và khen thưởng các sinh viên tích cực tham gia hoạt động ngoài giờ, tạo động lực cho sinh viên chủ động học tập. Thời gian áp dụng từ học kỳ tiếp theo, do ban giám hiệu và khoa phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về thái độ và thực trạng hoạt động học tập ngoài giờ của sinh viên, giúp giảng viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy và hỗ trợ sinh viên hiệu quả hơn.

  2. Sinh viên chuyên ngành tiếng Anh: Tài liệu giúp sinh viên nhận thức rõ vai trò của tự học và các hoạt động ngoài giờ, từ đó lựa chọn phương pháp học phù hợp để nâng cao năng lực tiếng Anh.

  3. Nhà quản lý giáo dục đại học: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và các hoạt động hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng ngoại ngữ toàn diện.

  4. Các nhà nghiên cứu về giáo dục ngôn ngữ: Nghiên cứu bổ sung dữ liệu thực nghiệm về tác động của hoạt động học tập ngoài giờ trong bối cảnh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về tự học và phát triển năng lực ngoại ngữ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động học tập ngoài giờ là gì?
    Hoạt động học tập ngoài giờ là các hoạt động học tập diễn ra bên ngoài lớp học chính thức, bao gồm tự học, tham gia câu lạc bộ, nghe nhạc, xem phim, giao tiếp với bạn bè hoặc người bản ngữ nhằm nâng cao kỹ năng tiếng Anh.

  2. Tại sao hoạt động học tập ngoài giờ quan trọng đối với sinh viên tiếng Anh?
    Các hoạt động này giúp sinh viên tiếp xúc với ngôn ngữ thực tế, tăng cường kỹ năng nghe, nói, từ vựng và phát âm, đồng thời phát triển tính tự chủ và động lực học tập, góp phần nâng cao hiệu quả học tập tổng thể.

  3. Sinh viên thường gặp khó khăn gì khi tham gia các hoạt động này?
    Khó khăn phổ biến gồm thiếu môi trường tiếng Anh tự nhiên, không biết lựa chọn hoạt động phù hợp, thời gian hạn chế do công việc hoặc học tập, và thiếu sự hỗ trợ từ nhà trường hoặc giảng viên.

  4. Làm thế nào để giảng viên hỗ trợ sinh viên trong việc học tập ngoài giờ?
    Giảng viên có thể khuyến khích, hướng dẫn lựa chọn hoạt động phù hợp, tổ chức các câu lạc bộ, cung cấp tài liệu học tập đa dạng và tạo môi trường học tập thân thiện, hỗ trợ sinh viên phát triển kỹ năng tự học.

  5. Các hoạt động học tập ngoài giờ phổ biến nhất hiện nay là gì?
    Theo khảo sát, nghe nhạc tiếng Anh (88,3%), xem video/DVD tiếng Anh (69,2%), xem chương trình truyền hình tiếng Anh (55%), luyện nói với bạn bè (53,3%) và giao tiếp với người bản ngữ (38,3%) là những hoạt động phổ biến nhất.

Kết luận

  • Hoạt động học tập ngoài giờ đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao năng lực tiếng Anh cho sinh viên chuyên ngành tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế.
  • Giảng viên và sinh viên đều có thái độ tích cực, tuy nhiên tỷ lệ tham gia thường xuyên còn thấp do nhiều rào cản khách quan và chủ quan.
  • Các hoạt động phổ biến như nghe nhạc, xem phim, giao tiếp với bạn bè giúp cải thiện kỹ năng nghe và nói hiệu quả.
  • Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giảng viên và sinh viên để xây dựng môi trường học tập thuận lợi, đa dạng các hoạt động ngoài giờ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường tổ chức câu lạc bộ, đào tạo giảng viên, phát triển tài liệu trực tuyến và chính sách khuyến khích sinh viên tham gia.

Hành động tiếp theo: Các bên liên quan nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1 năm tới để nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh. Độc giả và nhà quản lý giáo dục được khuyến khích áp dụng và phát triển nghiên cứu nhằm thúc đẩy tự học và phát triển năng lực ngoại ngữ trong môi trường đại học.