Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển không ngừng của giáo dục quốc tế, kỹ năng đọc hiểu tiếng Anh đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực học thuật và nghề nghiệp. Theo ước tính, hàng triệu thí sinh trên thế giới tham gia kỳ thi IELTS hàng năm nhằm đánh giá trình độ tiếng Anh, trong đó phần đọc (Reading) chiếm tỷ trọng quan trọng với 40 câu hỏi trong 60 phút. Tuy nhiên, nhiều người học vẫn gặp khó khăn trong việc hiểu sâu sắc các đoạn văn học thuật do không nhận diện được các tín hiệu liên kết ngữ nghĩa trong văn bản. Vấn đề này đặt ra yêu cầu nghiên cứu về các thiết bị kết nối ngữ nghĩa, đặc biệt là hiện tượng lặp lại từ ngữ (reiteration) trong các đoạn văn IELTS mới nhất.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định và phân tích các loại reiteration cũng như cách thức hiện thực hóa về mặt từ vựng và cú pháp trong các đoạn văn IELTS Reading. Nghiên cứu tập trung vào 30 đoạn văn được chọn lọc từ 5 cuốn sách luyện thi IELTS mới nhất của Cambridge (từ IELTS Cambridge 11 đến 15), xuất bản trong giai đoạn 2016-2020. Việc phân tích này không chỉ giúp làm rõ vai trò của reiteration trong việc tạo sự liên kết và mạch lạc cho văn bản mà còn góp phần nâng cao kỹ năng đọc hiểu và vốn từ vựng theo chủ đề cho người học.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn cho việc áp dụng các thiết bị kết nối từ vựng trong giảng dạy và học tập kỹ năng đọc hiểu tiếng Anh, đặc biệt là trong bối cảnh chuẩn bị cho kỳ thi IELTS. Kết quả nghiên cứu kỳ vọng sẽ hỗ trợ người học phát triển chiến lược làm bài hiệu quả, từ đó nâng cao tỷ lệ thành công trong phần thi Reading.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về sự kết nối ngữ nghĩa (cohesion) của Halliday và Hasan (2014), trong đó cohesion được hiểu là mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các phần tử trong văn bản giúp người đọc hiểu được sự liên kết và mạch lạc của đoạn văn. Cohesion được chia thành hai loại chính: cohesion ngữ pháp và cohesion từ vựng. Trong đó, lexical cohesion bao gồm hai thành phần là reiteration (lặp lại từ ngữ) và collocation (sự kết hợp từ vựng).

Reiteration được phân loại thành bốn dạng:

  • Repetition (Lặp lại chính xác): Từ hoặc cụm từ được lặp lại nguyên vẹn hoặc dưới dạng biến thể hình thái (ví dụ: "decompose" và "decomposition").
  • Synonym or Near Synonym (Từ đồng nghĩa hoặc gần đồng nghĩa): Từ có nghĩa tương tự hoặc gần giống nhau, ví dụ "remote" và "isolated".
  • Superordinate (Từ cấp trên): Từ có nghĩa rộng hơn bao hàm các từ cụ thể hơn, ví dụ "tree" là superordinate của "bark", "trunk".
  • General Word (Từ chung chung): Từ mang nghĩa tổng quát, ví dụ "people" thay cho "men", "women", "children".

Ngoài ra, nghiên cứu cũng đề cập đến các thiết bị kết nối ngữ pháp như tham chiếu (reference), thay thế (substitution), ellipsis và liên từ (conjunction) nhằm làm rõ sự khác biệt và vai trò của lexical cohesion trong việc tạo sự mạch lạc cho văn bản.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm phân tích sâu sắc các loại reiteration trong các đoạn văn IELTS Reading.

  • Nguồn dữ liệu: 30 đoạn văn được chọn từ 5 cuốn sách luyện thi IELTS Cambridge 11 đến 15, đảm bảo tính đại diện và cập nhật.
  • Cỡ mẫu: 30 đoạn văn, mỗi cuốn sách chọn 6 đoạn với các chủ đề đa dạng như môi trường, lịch sử, khoa học, xã hội.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn có chủ đích (purposive sampling) nhằm đảm bảo các đoạn văn có độ khó tăng dần và đa dạng chủ đề.
  • Phương pháp phân tích:
    • Phân loại và đếm tần suất các loại reiteration theo khung lý thuyết của Halliday và Hasan.
    • Phân tích từ vựng và cú pháp của các từ lặp lại, đồng nghĩa, từ cấp trên và từ chung chung.
    • Sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích để rút ra các đặc điểm nổi bật và ý nghĩa của reiteration trong văn bản.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu và phân tích trong vòng 6 tháng, từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2021.

Quá trình nghiên cứu được đảm bảo tính hợp lệ và độ tin cậy thông qua việc sử dụng nguồn dữ liệu chính thống và áp dụng khung phân tích chuẩn mực trong lĩnh vực ngôn ngữ học.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ các loại reiteration:

    • Repetition chiếm khoảng 70% tổng số các trường hợp lặp lại từ ngữ trong các đoạn văn IELTS.
    • Synonym hoặc near synonym chiếm 15%.
    • Superordinate chiếm 10%.
    • General word chiếm 5%.
      Số liệu này cho thấy việc lặp lại chính xác từ ngữ là phương tiện phổ biến nhất để tạo cohesion trong các đoạn văn học thuật IELTS.

  2. Phân bố các phần loại từ trong reiteration:

    • Danh từ chiếm 60% các trường hợp lặp lại, là phần lớn nhất trong các loại từ được sử dụng để tạo cohesion.
    • Động từ chiếm 30%, trong đó 80% là động từ đơn, 20% là cụm động từ.
    • Tính từ chiếm khoảng 7%, trạng từ chiếm dưới 1%.
      Điều này phản ánh sự tập trung vào các danh từ và động từ trong việc duy trì chủ đề và ý nghĩa xuyên suốt văn bản.

  3. Ví dụ minh họa:

    • Repetition: Từ "marketing" và các biến thể "principles", "principled" được lặp lại nhiều lần trong một đoạn văn về nguyên tắc marketing.
    • Synonym: "remote" và "isolated" được sử dụng thay thế nhau để mô tả đảo Rapu Nui.
    • Superordinate: "tree" được dùng để bao hàm các bộ phận như "bark", "trunk", "branches".
    • General word: "people" được dùng để chỉ chung nhóm người lớn tuổi trong một đoạn văn về song ngữ.

  4. Ý nghĩa của reiteration:
    Việc sử dụng reiteration giúp tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, giúp người đọc dễ dàng theo dõi chủ đề và hiểu sâu sắc nội dung. Đặc biệt, sự lặp lại từ ngữ theo chủ đề giúp tăng cường vốn từ vựng theo chủ đề và cải thiện khả năng đọc hiểu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân khiến repetition chiếm ưu thế là do tính chất học thuật của các đoạn văn IELTS, đòi hỏi sự rõ ràng và mạch lạc trong việc truyền tải thông tin. Việc lặp lại từ khóa giúp người đọc nhận diện chủ đề chính và các ý phụ liên quan một cách dễ dàng. So với các nghiên cứu trước đây về cohesion trong văn bản học thuật, kết quả này tương đồng với nhận định của nhiều học giả về vai trò quan trọng của cohesion từ vựng trong việc nâng cao khả năng đọc hiểu.

Phân tích cú pháp cho thấy danh từ và động từ là hai loại từ chủ đạo trong việc hiện thực hóa reiteration, phù hợp với chức năng ngữ pháp của chúng trong việc duy trì chủ đề và hành động trong văn bản. Các phần loại từ khác như tính từ và trạng từ ít được sử dụng hơn do vai trò bổ nghĩa và mô tả, không phải là trung tâm của chủ đề.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ phần trăm các loại reiteration và phần loại từ, giúp minh họa rõ ràng sự phân bố và tần suất sử dụng trong các đoạn văn IELTS. Bảng tổng hợp các ví dụ minh họa cũng hỗ trợ người đọc hiểu sâu sắc hơn về cách thức sử dụng reiteration trong thực tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giảng dạy về reiteration trong chương trình học tiếng Anh:
    Giáo viên cần tích hợp các bài học về các loại reiteration và cách nhận diện chúng trong văn bản học thuật, nhằm giúp học sinh nâng cao kỹ năng đọc hiểu và mở rộng vốn từ vựng theo chủ đề. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 học kỳ; Chủ thể: Bộ môn Ngoại ngữ các trường đại học và trung học phổ thông.

  2. Phát triển tài liệu luyện tập chuyên sâu về lexical cohesion:
    Soạn thảo các bài tập và đề kiểm tra tập trung vào việc nhận diện và sử dụng các loại reiteration, đặc biệt là repetition và synonym, giúp học sinh làm quen với cấu trúc và ngữ nghĩa của các đoạn văn IELTS. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Nhà xuất bản giáo dục và các trung tâm luyện thi IELTS.

  3. Áp dụng công nghệ hỗ trợ học tập:
    Phát triển phần mềm hoặc ứng dụng học tập có chức năng nhận diện và giải thích các thiết bị kết nối từ vựng trong văn bản, giúp người học tự luyện tập và nâng cao kỹ năng đọc hiểu một cách hiệu quả. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Các tổ chức công nghệ giáo dục và trường đại học.

  4. Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực cho giáo viên:
    Tổ chức các hội thảo, khóa học chuyên sâu về lý thuyết cohesion và phương pháp giảng dạy kỹ năng đọc hiểu dựa trên lexical cohesion, giúp giáo viên cập nhật kiến thức và kỹ năng sư phạm hiện đại. Thời gian: 3 tháng; Chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học sư phạm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên chuyên ngành Ngôn ngữ Anh và Sư phạm tiếng Anh:
    Giúp hiểu sâu về lý thuyết cohesion và cách áp dụng trong phân tích văn bản, từ đó nâng cao kỹ năng đọc hiểu và viết luận văn.

  2. Giáo viên tiếng Anh và giảng viên đại học:
    Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế bài giảng, tài liệu giảng dạy kỹ năng đọc hiểu dựa trên lexical cohesion, đặc biệt trong bối cảnh luyện thi IELTS.

  3. Người học IELTS và các trung tâm luyện thi:
    Hỗ trợ phát triển chiến lược làm bài hiệu quả, nhận diện các thiết bị kết nối từ vựng trong bài đọc, từ đó cải thiện điểm số phần Reading.

  4. Nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và giáo dục:
    Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về cohesion, lexical cohesion và ứng dụng trong giảng dạy ngoại ngữ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Reiteration là gì và tại sao nó quan trọng trong IELTS Reading?
    Reiteration là sự lặp lại từ ngữ hoặc sử dụng từ đồng nghĩa, từ cấp trên nhằm tạo sự liên kết trong văn bản. Nó giúp người đọc nhận diện chủ đề và hiểu mạch lạc nội dung, từ đó nâng cao khả năng đọc hiểu.

  2. Loại reiteration nào phổ biến nhất trong các đoạn văn IELTS?
    Repetition (lặp lại chính xác) chiếm khoảng 70% các trường hợp, là loại phổ biến nhất do tính chất học thuật cần sự rõ ràng và mạch lạc.

  3. Làm thế nào để nhận diện các loại reiteration trong bài đọc?
    Người học cần chú ý đến các từ được lặp lại nguyên vẹn, các từ đồng nghĩa hoặc gần đồng nghĩa, từ có nghĩa rộng hơn (superordinate) và các từ chung chung (general words) trong ngữ cảnh của đoạn văn.

  4. Việc hiểu biết về reiteration giúp cải thiện kỹ năng đọc như thế nào?
    Hiểu reiteration giúp người đọc dễ dàng theo dõi chủ đề, liên kết các ý trong văn bản, từ đó tăng khả năng dự đoán, suy luận và trả lời chính xác các câu hỏi trong bài đọc.

  5. Có thể áp dụng kết quả nghiên cứu này vào giảng dạy tiếng Anh như thế nào?
    Giáo viên có thể thiết kế bài tập nhận diện và sử dụng reiteration, tổ chức các hoạt động nhóm để phân tích văn bản, đồng thời phát triển tài liệu luyện tập tập trung vào lexical cohesion nhằm nâng cao kỹ năng đọc hiểu cho học sinh.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định bốn loại reiteration chính trong các đoạn văn IELTS Reading: repetition, synonym/near synonym, superordinate và general word, với repetition chiếm ưu thế (70%).
  • Danh từ và động từ là hai phần loại từ chủ đạo trong việc hiện thực hóa reiteration, chiếm lần lượt 60% và 30%.
  • Việc sử dụng reiteration góp phần tạo cohesion và coherence, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt chủ đề và ý nghĩa văn bản.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn cho việc áp dụng lexical cohesion trong giảng dạy và học tập kỹ năng đọc hiểu tiếng Anh, đặc biệt trong bối cảnh luyện thi IELTS.
  • Các bước tiếp theo bao gồm phát triển tài liệu giảng dạy, tổ chức đào tạo giáo viên và ứng dụng công nghệ hỗ trợ học tập nhằm nâng cao hiệu quả học tập kỹ năng đọc.

Hành động tiếp theo: Các nhà giáo dục và người học nên áp dụng các kiến thức về reiteration để cải thiện kỹ năng đọc hiểu, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng về lexical cohesion trong các kỹ năng ngôn ngữ khác.