Tổng quan nghiên cứu
Cải cách hành chính Nhà nước là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tính đến năm 2017, sau hơn 30 năm đổi mới, công cuộc cải cách hành chính tại quận Thanh Khê, đặc biệt tại UBND phường Thạc Gián, đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, tốc độ cải cách và hiệu quả thực hiện vẫn chưa đáp ứng đầy đủ kỳ vọng của người dân. Trong khoảng thời gian từ 01/01/2015 đến 31/10/2015, UBND phường Thạc Gián tiếp nhận 2.433 hồ sơ hành chính, trong đó 2.369 hồ sơ được giải quyết đúng hạn, chiếm khoảng 97,4%, còn 57 hồ sơ trễ hạn, chiếm khoảng 2,3%. Những con số này phản ánh phần nào thực trạng cung cấp dịch vụ hành chính công tại địa phương.
Nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của công dân khi sử dụng dịch vụ hành chính công tại UBND phường Thạc Gián, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của người dân. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công dân sử dụng dịch vụ hành chính công tại phường Thạc Gián, Quận Thanh Khê, Thành phố Đà Nẵng. Mục tiêu cụ thể bao gồm xây dựng thang đo chất lượng dịch vụ, đánh giá mức độ hài lòng theo từng nhân tố và đề xuất kiến nghị phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách hành chính. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chất lượng phục vụ, tăng cường niềm tin của công dân đối với cơ quan nhà nước, đồng thời góp phần thúc đẩy tiến trình hiện đại hóa hành chính tại địa phương.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các mô hình và lý thuyết về chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng, bao gồm:
Mô hình SERVQUAL (Parasuraman, Zeithaml & Berry, 1988): Đo lường chất lượng dịch vụ qua 5 tiêu chí chính: sự hữu hình, độ tin cậy, sự phản hồi, sự bảo đảm và sự cảm thông. Mô hình này nhấn mạnh sự so sánh giữa kỳ vọng và cảm nhận của khách hàng về dịch vụ.
Mô hình SERVPERF (Cronin & Taylor, 1992): Tập trung đo lường chất lượng dịch vụ dựa trên cảm nhận thực tế của khách hàng mà không so sánh với kỳ vọng, gồm các yếu tố: độ tin cậy, đáp ứng, năng lực phục vụ, đồng cảm và phương tiện hữu hình.
Mô hình sự hài lòng dịch vụ hành chính công MORI (2004): Xác định 5 nhân tố quan trọng tạo sự hài lòng gồm: đáp ứng, kịp thời, thông tin, chuyên nghiệp và thái độ phục vụ.
Mô hình đánh giá mức độ hài lòng của công dân đối với dịch vụ hành chính công cấp Quận (TS. Lê Dân, Đại học Đà Nẵng): Bao gồm 7 nhóm yếu tố: cán bộ công chức, cơ sở vật chất, công khai công vụ, thời gian làm việc, thủ tục quy trình, phí lệ phí và cơ chế giám sát góp ý.
Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: chất lượng dịch vụ hành chính công, sự hài lòng của công dân, các nhân tố ảnh hưởng như phương tiện hữu hình, cán bộ công chức, quá trình phục vụ, thủ tục quy trình, độ tin cậy, cơ chế giám sát góp ý, phí và lệ phí.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:
Nghiên cứu định tính: Thu thập và hệ thống hóa cơ sở lý thuyết, văn bản pháp luật, quy trình thủ tục hành chính công, đồng thời tham khảo ý kiến chuyên gia và cán bộ công chức tại UBND phường Thạc Gián để xây dựng và điều chỉnh mô hình nghiên cứu.
Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu sơ cấp thông qua bảng câu hỏi khảo sát 250 công dân đã và đang sử dụng dịch vụ hành chính công tại UBND phường Thạc Gián, trong đó thu về tối thiểu 175 mẫu hợp lệ. Phương pháp chọn mẫu phi xác suất thuận tiện được áp dụng. Bảng câu hỏi gồm 35 biến quan sát đo lường 8 thành phần: phương tiện hữu hình, cán bộ công chức, quá trình phục vụ, thủ tục quy trình, độ tin cậy, cơ chế giám sát góp ý, phí và lệ phí, sự hài lòng.
Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 16 với các kỹ thuật: phân tích mô tả, kiểm định độ tin cậy bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để đánh giá giá trị hội tụ và phân biệt của thang đo, phân tích hồi quy để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Timeline nghiên cứu kéo dài trong năm 2017, bao gồm giai đoạn chuẩn bị, thu thập dữ liệu, xử lý và phân tích kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của cán bộ công chức đến sự hài lòng: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy nhân tố cán bộ công chức có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của công dân với hệ số tương quan Pearson đạt khoảng 0,75, chiếm tỷ lệ ảnh hưởng lớn nhất trong mô hình. Các yếu tố như trình độ chuyên môn, thái độ phục vụ, tính công bằng và hướng dẫn thủ tục được đánh giá cao.
Quá trình phục vụ và thủ tục quy trình: Hai nhân tố này cũng có ảnh hưởng tích cực và đồng biến với sự hài lòng, với mức độ tương quan lần lượt khoảng 0,68 và 0,62. Công dân đánh giá cao sự tận tình, chu đáo trong quá trình phục vụ và tính đơn giản, minh bạch của thủ tục hành chính.
Phương tiện hữu hình và cơ sở vật chất: Mặc dù có ảnh hưởng tích cực, nhưng mức độ tác động thấp hơn so với các nhân tố con người, với hệ số tương quan khoảng 0,55. Các trang thiết bị, địa điểm giao dịch thuận lợi và bãi đỗ xe an toàn được công nhận là yếu tố hỗ trợ quan trọng.
Độ tin cậy và cơ chế giám sát góp ý: Độ tin cậy trong việc thực hiện đúng hẹn, bảo mật thông tin và phản hồi ý kiến góp ý có tác động đáng kể đến sự hài lòng, với hệ số tương quan khoảng 0,60. Cơ chế giám sát góp ý được công dân đánh giá là còn hạn chế, cần cải thiện để tăng tính minh bạch và trách nhiệm.
Phí và lệ phí: Mức thu phí và lệ phí được đánh giá hợp lý và minh bạch, tuy nhiên tác động của yếu tố này đến sự hài lòng thấp nhất trong các nhân tố, với hệ số tương quan khoảng 0,45.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về dịch vụ hành chính công tại các địa phương khác, trong đó yếu tố con người (cán bộ công chức) luôn là nhân tố quyết định sự hài lòng của công dân. Việc cán bộ có trình độ chuyên môn tốt, thái độ phục vụ tận tình và công bằng giúp nâng cao niềm tin và sự hài lòng của người dân. Quá trình phục vụ và thủ tục quy trình đơn giản, minh bạch cũng góp phần giảm thiểu phiền hà, tăng hiệu quả giải quyết hồ sơ.
Phương tiện hữu hình tuy không phải là yếu tố chính nhưng vẫn đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi đến giao dịch. Độ tin cậy và cơ chế giám sát góp ý phản ánh mức độ trách nhiệm và minh bạch của cơ quan hành chính, từ đó ảnh hưởng đến sự tin tưởng và hài lòng của công dân. Phí và lệ phí được thu đúng quy định, công khai giúp giảm bớt sự nghi ngờ và tạo sự công bằng trong cung cấp dịch vụ.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng nhân tố đến sự hài lòng, hoặc bảng tổng hợp hệ số tương quan Pearson và kết quả phân tích hồi quy để minh chứng cho các phát hiện chính.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng giao tiếp và thái độ phục vụ nhằm cải thiện năng lực xử lý công việc và tạo sự hài lòng cho công dân. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do UBND phường phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành đảm nhiệm.
Đơn giản hóa thủ tục, quy trình hành chính: Rà soát, điều chỉnh các thủ tục hành chính để đảm bảo tính minh bạch, dễ hiểu và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ. Thực hiện trong 6 tháng, do bộ phận chuyên môn của phường chủ trì phối hợp với Sở Nội vụ.
Cải thiện cơ sở vật chất và phương tiện hữu hình: Đầu tư nâng cấp phòng tiếp dân, trang thiết bị hỗ trợ, mở rộng bãi đỗ xe và cải thiện không gian chờ đợi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi đến giao dịch. Kế hoạch thực hiện trong 18 tháng, do UBND phường phối hợp với các đơn vị liên quan.
Tăng cường cơ chế giám sát và tiếp nhận góp ý: Công khai số điện thoại đường dây nóng, hòm thư góp ý, đồng thời xây dựng quy trình tiếp nhận và phản hồi ý kiến công dân nhanh chóng, minh bạch. Thời gian triển khai trong 3 tháng, do UBND phường và Ban tiếp công dân đảm nhiệm.
Công khai, minh bạch về phí và lệ phí: Đảm bảo các khoản thu phí, lệ phí được niêm yết rõ ràng, giải thích đầy đủ cho công dân nhằm tạo sự tin tưởng và giảm thiểu các khiếu nại liên quan. Thực hiện thường xuyên, do bộ phận tài chính kế toán của phường quản lý.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Cán bộ quản lý hành chính công tại các phường, quận: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của công dân, từ đó xây dựng kế hoạch cải tiến dịch vụ phù hợp với đặc thù địa phương.
Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu thực tiễn về chất lượng dịch vụ hành chính công, phục vụ cho các đề tài nghiên cứu và luận văn.
Các cơ quan hoạch định chính sách cải cách hành chính: Tham khảo các kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách nâng cao hiệu quả cải cách hành chính, tăng cường sự hài lòng của người dân.
Công dân và tổ chức sử dụng dịch vụ hành chính công: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ, từ đó có thể đóng góp ý kiến, phản hồi nhằm cải thiện dịch vụ công tại địa phương.
Câu hỏi thường gặp
Tại sao sự hài lòng của công dân lại quan trọng trong dịch vụ hành chính công?
Sự hài lòng phản ánh mức độ đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng của công dân, giúp nâng cao niềm tin và hiệu quả quản lý nhà nước. Ví dụ, công dân hài lòng sẽ tích cực hợp tác và giảm khiếu nại.Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của công dân?
Cán bộ công chức với trình độ chuyên môn và thái độ phục vụ là nhân tố quan trọng nhất, tiếp theo là quá trình phục vụ và thủ tục quy trình minh bạch.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá sự hài lòng?
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với bảng câu hỏi Likert, phân tích độ tin cậy bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính đa biến.Làm thế nào để cải thiện cơ chế giám sát và góp ý?
Cần công khai số điện thoại đường dây nóng, hòm thư góp ý, đồng thời xây dựng quy trình tiếp nhận và phản hồi ý kiến công dân nhanh chóng, minh bạch.Phí và lệ phí có ảnh hưởng lớn đến sự hài lòng không?
Mức thu phí và lệ phí hợp lý, minh bạch góp phần tạo sự hài lòng nhưng tác động của yếu tố này thấp hơn so với các nhân tố khác như cán bộ công chức và thủ tục hành chính.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định 7 nhân tố chính ảnh hưởng đến sự hài lòng của công dân đối với dịch vụ hành chính công tại UBND phường Thạc Gián, trong đó cán bộ công chức đóng vai trò quan trọng nhất.
- Mức độ hài lòng của công dân được đánh giá tích cực với tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt khoảng 97,4%.
- Mô hình nghiên cứu kết hợp giữa SERVPERF và các tiêu chí đặc thù của dịch vụ hành chính công phù hợp với thực trạng địa phương.
- Các giải pháp đề xuất tập trung nâng cao năng lực cán bộ, đơn giản hóa thủ tục, cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường cơ chế giám sát góp ý.
- Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp trong vòng 12-18 tháng và tiến hành đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả cải cách hành chính, nâng cao sự hài lòng của công dân.
Hành động ngay hôm nay: Các cơ quan quản lý và cán bộ công chức tại UBND phường Thạc Gián nên phối hợp triển khai các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời khuyến khích công dân tham gia phản hồi để xây dựng dịch vụ hành chính công ngày càng hoàn thiện hơn.