I. Tổng quan về sách giáo khoa Hán văn địa lý trong chương trình cải lương giáo dục chữ Hán năm 1906
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quan về sách giáo khoa Hán văn địa lý trong chương trình cải lương giáo dục chữ Hán năm 1906. Địa lý là môn học mới, được đưa vào chương trình giáo dục nhằm đáp ứng nhu cầu kiến thức hiện đại. Cải lương giáo dục khoa cử năm 1906 diễn ra trong bối cảnh thực dân Pháp đã thiết lập nền đô hộ tại Việt Nam. Hệ thống giáo dục lúc này được chia thành hai loại: giáo dục khoa cử cải lương và giáo dục Pháp - Việt. Chương trình cải lương giáo dục khoa cử đã có những thay đổi lớn về nội dung, phương pháp và mục tiêu, trong đó môn Địa lý được đưa vào giảng dạy như một môn học bắt buộc. Điều này đánh dấu sự chuyển mình của giáo dục Việt Nam từ truyền thống sang hiện đại, với sự kết hợp giữa kiến thức khoa học và văn hóa Hán học. Sách giáo khoa Hán văn địa lý không chỉ cung cấp kiến thức về địa lý Việt Nam mà còn mở rộng ra thế giới, giúp học sinh có cái nhìn toàn diện hơn về địa lý toàn cầu.
1.1 Khái quát về cải lương giáo dục khoa cử năm 1906
Cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp đã thiết lập nền đô hộ tại Việt Nam, dẫn đến sự cần thiết phải cải cách giáo dục. Chương trình cải lương giáo dục khoa cử năm 1906 được hình thành nhằm hòa nhập giữa giáo dục phong kiến và giáo dục tư sản thực dân. Đạo dụ ngày 31/05/1906 đã cho phép thành lập Cải lương học vụ, quy định về phép học chữ Hán và cải cách thi Hương, thi Hội. Hệ thống giáo dục cải lương được xây dựng với mục tiêu đào tạo con người phục vụ cho thực dân Pháp, trong đó môn Địa lý được đưa vào giảng dạy như một môn học chính thức. Điều này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong nội dung giáo dục mà còn thể hiện sự chuyển mình trong tư duy giáo dục của xã hội Việt Nam thời kỳ này.
1.2 Nội dung giáo dục các bậc học
Chương trình cải lương giáo dục khoa cử năm 1906 được chia thành ba bậc học: Ấu học, Tiểu học và Trung học. Mỗi bậc học có nội dung giảng dạy khác nhau, trong đó môn Địa lý được đưa vào giảng dạy ở cả ba bậc. Bậc Ấu học tập trung vào các kiến thức cơ bản, trong khi bậc Tiểu học và Trung học yêu cầu kiến thức nâng cao hơn. Việc dạy môn Địa lý bằng cả chữ Hán và Quốc ngữ giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức hơn. Sự kết hợp này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức địa lý mà còn phát triển khả năng ngôn ngữ, tạo nền tảng vững chắc cho việc học tập sau này.
1.3 Cải đổi về chương trình thi
Chương trình cải lương giáo dục khoa cử năm 1906 đã có những cải đổi lớn về phép thi Hương, thi Hội. Các quy định mới về độ tuổi, môn thi, nội dung thi và cách chấm điểm được thiết lập nhằm đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc đánh giá năng lực học sinh. Môn Địa lý trở thành một trong những môn thi bắt buộc, phản ánh sự quan trọng của kiến thức địa lý trong bối cảnh xã hội hiện đại. Những thay đổi này không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận với tri thức mới, phù hợp với yêu cầu của thời đại.
II. Sách giáo khoa Hán văn địa lý cải lương 1906 trường hợp Địa học nguyên thủy và Nam quốc địa dư
Chương này tập trung vào việc phân tích hai cuốn sách giáo khoa tiêu biểu trong chương trình cải lương giáo dục khoa cử năm 1906: Địa học nguyên thủy và Nam quốc địa dư. Hai cuốn sách này không chỉ phản ánh nội dung giáo dục địa lý mà còn thể hiện sự chuyển mình trong tư duy giáo dục của xã hội Việt Nam. Địa học nguyên thủy cung cấp kiến thức cơ bản về địa lý, trong khi Nam quốc địa dư mang tính yêu nước, khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Việc nghiên cứu hai cuốn sách này giúp làm rõ sự khác biệt giữa hai khuynh hướng giáo dục trong cùng một giai đoạn cải lương giáo dục.
2.1 Trường hợp Địa học nguyên thủy
Địa học nguyên thủy là một trong những cuốn sách giáo khoa Hán văn địa lý tiêu biểu trong chương trình cải lương giáo dục năm 1906. Cuốn sách này được biên soạn với mục tiêu cung cấp kiến thức cơ bản về địa lý cho học sinh. Nội dung của Địa học nguyên thủy bao gồm các khái niệm cơ bản về địa lý, các yếu tố tự nhiên và nhân văn ảnh hưởng đến sự phát triển của các vùng miền. Cuốn sách không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức địa lý mà còn khuyến khích tư duy phản biện và khả năng phân tích. Giá trị của Địa học nguyên thủy không chỉ nằm ở nội dung mà còn ở cách thức trình bày, giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và hiểu biết về thế giới xung quanh.
2.2 Trường hợp Nam quốc địa dư
Nam quốc địa dư là một cuốn sách giáo khoa Hán văn địa lý mang tính yêu nước, được biên soạn bởi Lương Trúc Đàm. Cuốn sách không chỉ cung cấp kiến thức địa lý về Việt Nam mà còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm của người học. Nội dung của Nam quốc địa dư tập trung vào việc giới thiệu về địa lý Việt Nam, các vùng miền, tài nguyên thiên nhiên và văn hóa dân tộc. Cuốn sách này không chỉ là tài liệu học tập mà còn là công cụ tuyên truyền, giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ. Giá trị lịch sử và tư liệu của Nam quốc địa dư giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội và văn hóa Việt Nam trong giai đoạn cải lương giáo dục.