Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, ngành ngân hàng Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức khi các ngân hàng nước ngoài với tiềm lực tài chính mạnh mẽ và kinh nghiệm quản lý hiện đại ngày càng gia tăng sức ép cạnh tranh. Tại tỉnh Bình Thuận, một khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam với sự phát triển nhanh chóng của đô thị hóa và thu hút đầu tư, các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DN VVN) đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương. Tuy nhiên, theo báo cáo từ Phòng tín dụng doanh nghiệp của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) – Chi nhánh Bình Thuận, số lượng khách hàng DN VVN mới trong giai đoạn 2019 đến giữa năm 2020 có dấu hiệu giảm, đồng thời một số khách hàng lâu năm chuyển sang các ngân hàng khác, ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu và sự phát triển của ngân hàng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn vay vốn của DN VVN trên địa bàn tỉnh Bình Thuận tại BIDV Bình Thuận, đồng thời đánh giá mức độ tác động của từng yếu tố để đề xuất các hàm ý quản trị phù hợp. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 10 đến tháng 11 năm 2020, tập trung khảo sát các DN VVN đang sử dụng sản phẩm vay vốn tại BIDV Bình Thuận. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp BIDV Bình Thuận nâng cao khả năng cạnh tranh, giữ chân khách hàng hiện tại và thu hút khách hàng mới, góp phần phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết hành vi khách hàng và mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng, trong đó có Thuyết Hành động Hợp lý (TRA) của Ajzen và Fishbein (1975) và Thuyết Hành vi Dự định (TPB) của Ajzen (1991). TRA nhấn mạnh vai trò của thái độ và chuẩn chủ quan trong việc hình thành xu hướng hành vi tiêu dùng, còn TPB mở rộng thêm yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, phản ánh mức độ dễ dàng hay khó khăn khi thực hiện hành vi.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm:

  • Danh tiếng ngân hàng: Uy tín, thương hiệu và sự nhận biết của ngân hàng trên thị trường.
  • Nhân viên ngân hàng: Chuyên môn, thái độ phục vụ và khả năng tư vấn của đội ngũ nhân viên.
  • Sự thuận tiện: Vị trí, thời gian xử lý giao dịch và thủ tục đơn giản.
  • Chính sách cho vay: Sản phẩm, dịch vụ và sự đổi mới trong chính sách tín dụng.
  • Lãi suất và biểu phí: Mức lãi suất cạnh tranh, ổn định và phí dịch vụ phù hợp.
  • Sự giới thiệu của bên thứ ba: Ảnh hưởng từ người thân, bạn bè hoặc đối tác giới thiệu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện qua thảo luận với 20 chuyên gia gồm cán bộ tín dụng BIDV Bình Thuận và quản lý doanh nghiệp có lịch sử giao dịch tín dụng tốt, nhằm điều chỉnh mô hình và thang đo phù hợp với thực tế địa phương.

Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 250 DN VVN tại Bình Thuận đang vay vốn tại BIDV, thu về 244 phiếu, trong đó 233 phiếu hợp lệ được phân tích. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm tiết kiệm chi phí và thời gian, đồng thời đảm bảo kích thước mẫu phù hợp với yêu cầu phân tích nhân tố khám phá (EFA).

Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0 với các bước phân tích: kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan Pearson, phân tích hồi quy đa biến OLS và kiểm định ANOVA. Các giả thuyết nghiên cứu được kiểm định với mức ý nghĩa 95% (p-value < 0.05). Các kiểm định bổ sung như Durbin-Watson, VIF được thực hiện để đảm bảo tính hợp lệ của mô hình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của lãi suất và biểu phí: Yếu tố này có tác động mạnh nhất đến quyết định lựa chọn vay vốn với hệ số hồi quy β = 0.477, cho thấy DN VVN rất nhạy cảm với mức lãi suất cạnh tranh và phí dịch vụ phù hợp. Khoảng 47.7% sự thay đổi trong quyết định vay vốn có thể được giải thích bởi yếu tố này.

  2. Danh tiếng ngân hàng: Đóng vai trò quan trọng thứ hai với β = 0.424, phản ánh sự tin tưởng và uy tín của BIDV Bình Thuận là nhân tố then chốt thu hút DN VVN. Danh tiếng tốt giúp ngân hàng giữ chân khách hàng và tạo lợi thế cạnh tranh.

  3. Nhân viên ngân hàng: Tác động tích cực với β = 0.281, cho thấy chất lượng phục vụ, tư vấn và thái độ thân thiện của nhân viên ảnh hưởng đến quyết định vay vốn của DN. Đây là yếu tố không thể bỏ qua trong chiến lược phát triển dịch vụ khách hàng.

  4. Sự giới thiệu của bên thứ ba: Mặc dù có tác động thấp hơn (β = 0.1 theo ước tính), nhưng vẫn là yếu tố có ý nghĩa, thể hiện vai trò của mạng lưới quan hệ xã hội trong việc tạo dựng niềm tin và thúc đẩy quyết định vay vốn.

Các yếu tố như sự thuận tiện và chính sách cho vay không được xác nhận có ảnh hưởng đáng kể trong mô hình hồi quy cuối cùng, có thể do sự đồng nhất về dịch vụ tại BIDV Bình Thuận hoặc mức độ nhận thức của khách hàng về các yếu tố này chưa cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các quốc gia khác như Thụy Điển, Úc, Hy Lạp và Bangladesh, khi lãi suất và uy tín ngân hàng luôn là những yếu tố quyết định trong lựa chọn vay vốn. Sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng của nhân viên ngân hàng và sự giới thiệu của bên thứ ba phản ánh đặc thù văn hóa và thị trường tín dụng tại Bình Thuận.

Việc lãi suất và biểu phí đứng đầu cho thấy DN VVN tại Bình Thuận rất nhạy cảm với chi phí vay vốn, điều này đặt ra yêu cầu BIDV cần duy trì mức lãi suất cạnh tranh và minh bạch trong biểu phí. Danh tiếng ngân hàng được củng cố qua các hoạt động truyền thông và dịch vụ chất lượng, góp phần tạo dựng niềm tin lâu dài.

Chất lượng nhân viên ngân hàng là điểm mạnh cần được phát huy, đồng thời đào tạo nâng cao kỹ năng tư vấn và xử lý khiếu nại sẽ giúp tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng. Sự giới thiệu của bên thứ ba cho thấy mạng lưới quan hệ xã hội vẫn là kênh truyền thông hiệu quả, BIDV có thể tận dụng để phát triển khách hàng mới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện hệ số β của từng yếu tố, bảng phân tích hồi quy chi tiết và biểu đồ phân phối mẫu khảo sát theo đặc điểm nhân khẩu học để minh họa tính đại diện và độ tin cậy của nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện chính sách lãi suất và biểu phí: Điều chỉnh lãi suất vay vốn cạnh tranh, ổn định và minh bạch biểu phí dịch vụ nhằm thu hút và giữ chân DN VVN. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể: Ban lãnh đạo BIDV Bình Thuận phối hợp phòng tín dụng.

  2. Nâng cao danh tiếng và hình ảnh ngân hàng: Tăng cường các hoạt động truyền thông, quảng bá thương hiệu và xây dựng hình ảnh ngân hàng uy tín, thân thiện với khách hàng DN. Thời gian thực hiện: liên tục. Chủ thể: Phòng marketing và truyền thông BIDV Bình Thuận.

  3. Đào tạo và phát triển đội ngũ nhân viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng chuyên môn, tư vấn và xử lý khiếu nại nhằm nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể: Phòng nhân sự và đào tạo BIDV Bình Thuận.

  4. Phát triển mạng lưới giới thiệu khách hàng: Khuyến khích khách hàng hiện tại giới thiệu DN mới thông qua các chương trình ưu đãi, chăm sóc khách hàng thân thiết. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Phòng chăm sóc khách hàng và kinh doanh BIDV Bình Thuận.

  5. Rà soát và đơn giản hóa thủ tục vay vốn: Mặc dù không phải yếu tố chính, nhưng việc cải tiến quy trình, thủ tục nhanh gọn sẽ tạo thuận lợi cho khách hàng, góp phần nâng cao trải nghiệm dịch vụ. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Phòng tín dụng và vận hành BIDV Bình Thuận.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý BIDV Bình Thuận: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định vay vốn của DN VVN để xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng.

  2. Các chuyên viên tín dụng và nhân viên ngân hàng: Hiểu rõ nhu cầu và động cơ của khách hàng DN VVN, từ đó cải thiện kỹ năng tư vấn, phục vụ và xử lý hồ sơ vay vốn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Tài chính – Ngân hàng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả thực tiễn tại một ngân hàng thương mại trong bối cảnh địa phương.

  4. Doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Bình Thuận: Nắm bắt các yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn ngân hàng vay vốn, từ đó có quyết định phù hợp nhằm tối ưu hóa chi phí và lợi ích tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định vay vốn của DN VVN tại BIDV Bình Thuận?
    Lãi suất và biểu phí cho vay là yếu tố có tác động mạnh nhất với hệ số β = 0.477, cho thấy DN rất quan tâm đến chi phí vay vốn cạnh tranh và minh bạch.

  2. Danh tiếng ngân hàng có vai trò như thế nào trong quyết định vay vốn?
    Danh tiếng ngân hàng đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng (β = 0.424), thể hiện sự tin tưởng và uy tín là nhân tố quan trọng giúp BIDV thu hút và giữ chân khách hàng.

  3. Tại sao sự giới thiệu của bên thứ ba lại quan trọng?
    Sự giới thiệu từ người thân, bạn bè hoặc đối tác tạo dựng niềm tin xã hội, giúp DN VVN yên tâm hơn khi lựa chọn ngân hàng, dù tác động yếu hơn các yếu tố khác nhưng vẫn có ý nghĩa.

  4. Phương pháp chọn mẫu thuận tiện có ảnh hưởng gì đến kết quả nghiên cứu?
    Phương pháp này giúp tiết kiệm chi phí và thời gian, nhưng có thể hạn chế tính đại diện mẫu. Tuy nhiên, kích thước mẫu 233 phiếu đủ lớn để đảm bảo độ tin cậy cho phân tích nhân tố và hồi quy.

  5. Làm thế nào BIDV Bình Thuận có thể nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng DN VVN?
    BIDV nên tập trung đào tạo nhân viên về kỹ năng tư vấn, thái độ phục vụ, đồng thời cải tiến quy trình xử lý hồ sơ nhanh gọn và tạo các chương trình chăm sóc khách hàng hiệu quả.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định sáu yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn vay vốn của DN VVN tại BIDV Bình Thuận, trong đó lãi suất và biểu phí, danh tiếng ngân hàng, nhân viên ngân hàng và sự giới thiệu của bên thứ ba là những yếu tố chính có tác động đáng kể.
  • Mẫu nghiên cứu gồm 233 DN VVN tại Bình Thuận, được khảo sát và phân tích bằng các phương pháp thống kê hiện đại, đảm bảo độ tin cậy và tính thực tiễn của kết quả.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để BIDV Bình Thuận xây dựng các chính sách lãi suất, nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển mạng lưới khách hàng hiệu quả.
  • Các đề xuất quản trị tập trung vào hoàn thiện chính sách lãi suất, nâng cao danh tiếng, đào tạo nhân viên và phát triển mạng lưới giới thiệu khách hàng.
  • Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để nâng cao hiệu quả kinh doanh tín dụng DN VVN tại Bình Thuận.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong lĩnh vực tín dụng doanh nghiệp.