Tổng quan nghiên cứu

Phát triển nông nghiệp công nghệ cao (CNC) là một trong những chiến lược trọng điểm nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế của ngành nông nghiệp Việt Nam. Theo Quyết định số 1895/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, chương trình phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC đến năm 2020 đã được phê duyệt với mục tiêu tạo bước đột phá trong sản xuất nông nghiệp hiện đại. Tỉnh Sơn La, với lợi thế về đất đai và khí hậu, đã triển khai nhiều mô hình ứng dụng CNC trong trồng trọt, chăn nuôi và chế biến nông sản, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và thu nhập cho người dân.

Tuy nhiên, việc truyền thông về phát triển nông nghiệp CNC trên báo chí địa phương còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến nhận thức và hành động của người dân, doanh nghiệp. Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng thông tin về phát triển nông nghiệp CNC trên báo chí Sơn La trong giai đoạn 2019-2021, nhằm đánh giá hiệu quả truyền thông, chỉ ra những thành công, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng thông tin.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát, phân tích nội dung và hình thức thông tin về nông nghiệp CNC trên Báo Sơn La và Đài Phát thanh - Truyền hình Sơn La, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả truyền thông, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp CNC bền vững tại địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong bối cảnh tỉnh Sơn La đang đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp, đồng thời giúp các cơ quan báo chí địa phương nâng cao vai trò trong công tác tuyên truyền, góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về báo chí truyền thông và phát triển nông nghiệp CNC. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết truyền thông đại chúng: Báo chí được xem là công cụ truyền tải thông tin, định hướng dư luận và nâng cao nhận thức xã hội. Các khái niệm về chức năng thông tin, chức năng tư tưởng và chức năng giám sát được vận dụng để phân tích vai trò của báo chí địa phương trong truyền thông về nông nghiệp CNC.

  2. Mô hình phát triển nông nghiệp công nghệ cao: Dựa trên các tiêu chí đánh giá nông nghiệp CNC như ứng dụng công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, tự động hóa và các quy trình sản xuất tiên tiến nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế. Mô hình NARS (nền nông nghiệp dựa trên nghiên cứu) và AKIS (nền nông nghiệp dựa trên tri thức thông tin) được tham khảo để đánh giá sự sáng tạo và hiệu quả trong phát triển nông nghiệp CNC.

Các khái niệm chính bao gồm: nông nghiệp công nghệ cao, báo chí địa phương, hiệu quả truyền thông, nội dung và hình thức thông tin, nhận thức của công chúng.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu từ các ấn phẩm Báo Sơn La (báo in và báo điện tử) và các chương trình phát sóng của Đài Phát thanh - Truyền hình Sơn La trong khoảng thời gian từ tháng 01/2019 đến 06/2021. Ngoài ra, dữ liệu được bổ sung từ các văn bản pháp luật, nghị quyết, chính sách liên quan đến phát triển nông nghiệp CNC và truyền thông báo chí.

  • Phương pháp phân tích nội dung: Thống kê và phân tích 1012 tác phẩm báo chí liên quan đến phát triển nông nghiệp CNC, đánh giá về nội dung, thể loại, cách thức thể hiện và hiệu quả truyền thông. Các tiêu chí đánh giá bao gồm tính chính xác, kịp thời, đa dạng, thiết thực và hấp dẫn của thông tin.

  • Phỏng vấn sâu: Thực hiện 06 cuộc phỏng vấn với các lãnh đạo UBND tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, lãnh đạo và phóng viên Báo Sơn La, Đài PT-TH Sơn La nhằm thu thập nhận định, đánh giá về chất lượng và hiệu quả công tác truyền thông về nông nghiệp CNC.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành trong năm 2021, với giai đoạn thu thập dữ liệu từ đầu năm 2019 đến giữa năm 2021, phân tích và tổng hợp kết quả trong nửa cuối năm 2021.

Cỡ mẫu gồm toàn bộ các tác phẩm báo chí liên quan đến nông nghiệp CNC trên các phương tiện truyền thông địa phương trong phạm vi thời gian nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và toàn diện cho thực trạng truyền thông tại Sơn La.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và nội dung tác phẩm báo chí về nông nghiệp CNC tăng trưởng ổn định: Tổng cộng có 1012 tác phẩm được đăng tải trên Báo Sơn La và Đài PT-TH Sơn La trong giai đoạn 2019-2021, chiếm khoảng 12,8% tổng số tác phẩm báo chí địa phương. Nội dung tập trung vào các chủ đề như ứng dụng công nghệ mới trong trồng trọt, chăn nuôi, chế biến và bảo quản nông sản, chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp CNC.

  2. Đa dạng thể loại báo chí và hình thức thể hiện: Các thể loại được sử dụng phổ biến gồm bài phản ánh (35%), phóng sự truyền hình (25%), phỏng vấn (15%), tin ngắn (10%) và bình luận (5%). Hình thức thể hiện đa dạng, kết hợp ngôn ngữ văn tự và phi văn tự như hình ảnh, biểu đồ, đồ họa giúp tăng tính hấp dẫn và dễ tiếp nhận thông tin.

  3. Hiệu quả truyền thông đạt mức khá, nhưng còn hạn chế về tính kịp thời và chiều sâu nội dung: Khoảng 70% tác phẩm được đánh giá có nội dung chính xác, tin cậy và thiết thực với công chúng. Tuy nhiên, chỉ khoảng 55% tác phẩm xuất hiện kịp thời theo các sự kiện và chính sách mới. Nội dung chuyên sâu về kỹ thuật và chính sách còn hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thông tin của các đối tượng chuyên môn và doanh nghiệp.

  4. Nhận thức và sự phối hợp giữa các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước còn chưa đồng bộ: Phỏng vấn cho thấy sự chỉ đạo, định hướng tuyên truyền từ các cơ quan quản lý được thực hiện nhưng chưa thường xuyên và sâu sát. Đội ngũ phóng viên còn thiếu kiến thức chuyên môn về nông nghiệp CNC, ảnh hưởng đến chất lượng tác phẩm.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy báo chí Sơn La đã có những đóng góp tích cực trong việc truyền thông về phát triển nông nghiệp CNC, góp phần nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp. Việc đa dạng thể loại và hình thức thể hiện giúp thu hút sự quan tâm của công chúng, tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực.

Tuy nhiên, hạn chế về tính kịp thời và chiều sâu nội dung phản ánh sự thiếu hụt nguồn lực và kiến thức chuyên môn của phóng viên, cũng như sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước. So sánh với các nghiên cứu tương tự tại các địa phương khác, Sơn La còn có tiềm năng phát triển truyền thông sâu rộng hơn nếu được đầu tư bài bản.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ các thể loại báo chí, bảng phân tích mức độ kịp thời và chính xác của thông tin, cũng như sơ đồ mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan liên quan. Những phát hiện này nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí địa phương trong việc thúc đẩy phát triển nông nghiệp CNC, đồng thời chỉ ra các điểm cần cải thiện để nâng cao hiệu quả truyền thông.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ phóng viên
    Chủ thể thực hiện: Ban biên tập Báo Sơn La, Đài PT-TH Sơn La phối hợp với các viện nghiên cứu nông nghiệp.
    Mục tiêu: Nâng cao kiến thức về nông nghiệp CNC, kỹ năng viết bài chuyên sâu, sử dụng ngôn ngữ phù hợp với đối tượng công chúng.
    Timeline: Triển khai đào tạo định kỳ hàng năm, bắt đầu từ quý 3 năm 2022.

  2. Đẩy mạnh phối hợp giữa các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước trong công tác truyền thông
    Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh Sơn La, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, các sở ngành liên quan.
    Mục tiêu: Xây dựng kế hoạch truyền thông đồng bộ, cập nhật kịp thời các chính sách, sự kiện về nông nghiệp CNC.
    Timeline: Thiết lập cơ chế phối hợp từ quý 1 năm 2023, đánh giá hiệu quả hàng năm.

  3. Đổi mới nội dung và hình thức truyền thông, tăng cường sử dụng ngôn ngữ phi văn tự
    Chủ thể thực hiện: Các cơ quan báo chí địa phương.
    Mục tiêu: Sử dụng hình ảnh, video, biểu đồ, đồ họa sinh động để truyền tải thông tin dễ hiểu, hấp dẫn, phù hợp với đa dạng đối tượng.
    Timeline: Thực hiện ngay từ quý 2 năm 2022, liên tục cập nhật và cải tiến.

  4. Xây dựng chuyên trang, chuyên mục chuyên sâu về nông nghiệp CNC trên các phương tiện truyền thông
    Chủ thể thực hiện: Ban biên tập Báo Sơn La, Đài PT-TH Sơn La.
    Mục tiêu: Tạo kênh thông tin ổn định, chuyên biệt, giúp công chúng dễ dàng tiếp cận và theo dõi các thông tin về nông nghiệp CNC.
    Timeline: Khởi động trong năm 2022, duy trì và phát triển liên tục.

  5. Mở rộng mạng lưới cộng tác viên chuyên ngành nông nghiệp CNC
    Chủ thể thực hiện: Các cơ quan báo chí địa phương phối hợp với các tổ chức nông nghiệp, doanh nghiệp.
    Mục tiêu: Thu hút các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân tham gia cung cấp thông tin, phản ánh thực tiễn, nâng cao tính chính xác và đa chiều của thông tin.
    Timeline: Triển khai từ năm 2023, đánh giá hiệu quả sau 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp
    Luận văn cung cấp cái nhìn toàn diện về vai trò truyền thông trong phát triển nông nghiệp CNC, giúp xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao hiệu quả tuyên truyền và triển khai.

  2. Cơ quan báo chí và truyền thông địa phương
    Đây là tài liệu tham khảo quý giá để cải tiến nội dung, hình thức truyền thông, nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên và xây dựng chiến lược truyền thông hiệu quả về nông nghiệp CNC.

  3. Doanh nghiệp và hợp tác xã nông nghiệp
    Luận văn giúp hiểu rõ vai trò của truyền thông trong việc quảng bá sản phẩm, nâng cao nhận thức và kết nối với người tiêu dùng, từ đó phát triển kinh doanh bền vững.

  4. Sinh viên, học viên và nhà nghiên cứu chuyên ngành báo chí và nông nghiệp
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú về truyền thông báo chí địa phương và phát triển nông nghiệp CNC, hỗ trợ nghiên cứu và học tập chuyên sâu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Báo chí địa phương có vai trò gì trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao?
    Báo chí địa phương là kênh thông tin chính, truyền tải chủ trương, chính sách, phản ánh thực tiễn và nhân rộng mô hình thành công, góp phần nâng cao nhận thức và hành động của người dân và doanh nghiệp.

  2. Những khó khăn chính trong truyền thông về nông nghiệp CNC tại Sơn La là gì?
    Bao gồm hạn chế về kiến thức chuyên môn của phóng viên, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, nội dung chưa đa dạng và kịp thời, cũng như hạn chế về nguồn lực đầu tư cho truyền thông.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả truyền thông về nông nghiệp CNC?
    Cần đào tạo nâng cao năng lực phóng viên, đổi mới hình thức truyền thông, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, xây dựng chuyên trang chuyên mục và mở rộng mạng lưới cộng tác viên chuyên ngành.

  4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích nội dung các tác phẩm báo chí, phỏng vấn sâu với các lãnh đạo và phóng viên, kết hợp nghiên cứu tài liệu và thống kê số liệu trong giai đoạn 2019-2021.

  5. Tác động của truyền thông báo chí đến người nông dân và doanh nghiệp như thế nào?
    Truyền thông giúp nâng cao nhận thức, thay đổi thái độ và hành vi, tạo niềm tin và sự đồng thuận trong việc áp dụng công nghệ cao vào sản xuất, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế và phát triển bền vững.

Kết luận

  • Báo chí Sơn La đã đóng vai trò quan trọng trong truyền thông về phát triển nông nghiệp công nghệ cao, góp phần nâng cao nhận thức và thúc đẩy ứng dụng công nghệ trong sản xuất nông nghiệp địa phương.
  • Nội dung và hình thức truyền thông đa dạng, nhưng còn tồn tại hạn chế về tính kịp thời, chiều sâu và sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực như đào tạo phóng viên, đổi mới hình thức truyền thông, tăng cường phối hợp và xây dựng chuyên trang chuyên mục chuyên sâu.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, hỗ trợ các cơ quan báo chí, nhà quản lý, doanh nghiệp và người dân trong phát triển nông nghiệp CNC tại Sơn La.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả truyền thông định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các địa phương khác để hoàn thiện mô hình truyền thông phát triển nông nghiệp CNC.

Hãy cùng đồng hành và áp dụng những giải pháp này để nâng cao hiệu quả truyền thông, góp phần phát triển nông nghiệp công nghệ cao bền vững tại Sơn La và các vùng miền khác.