Luận án tiến sĩ: Phát triển kỹ thuật mới để phát hiện vi khuẩn Burkholderia pseudomallei trong mẫu bệnh phẩm lâm sàng và môi trường

• Tác giả: Trần Thị Lệ Quyên
• Người hướng dẫn: TS. Trịnh Thành Trung
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
• Chuyên ngành: Vi sinh vật học
• Đề tài: Nghiên cứu phát triển các kỹ thuật mới ứng dụng để phát hiện vi khuẩn Burkholderia pseudomallei trong các mẫu bệnh phẩm lâm sàng và ngoài môi trường
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
• 1.2. DANH MỤC CÁC HÌNH
• 1.3. DANH MỤC BẢNG
• 2. VI KHUẨN Burkholderia pseudomallei VÀ BỆNH NHIỄM TRÙNG MELIOIDOSIS
• 2.1. Giới thiệu về chi vi khuẩn Burkholderia và loài B. pseudomallei
• 2.2. Đặc điểm sinh học của vi khuẩn B. pseudomallei
• 2.3. Bệnh nhiễm trùng melioidosis
• 2.4. Phân bố vi khuẩn B. pseudomallei và ca nhiễm melioidosis
• 3. NGHIÊN CỨU VỀ B. pseudomallei VÀ MELIOIDOSIS TẠI VIỆT NAM
• 3.1. Nghiên cứu về B. pseudomallei
• 3.2. Nghiên cứu điều tra ca nhiễm melioidosis
• 4. CÁC PHƯƠNG PHÁP XÉT NGHIỆM VI KHUẨN B. pseudomallei TỪ MẪU BỆNH PHẨM LÂM SÀNG
• 4.1. Các phương pháp xét nghiệm phụ thuộc nuôi cấy
• 4.2. Các phương pháp xét nghiệm không phụ thuộc nuôi cấy
• 5. CÁC PHƯƠNG PHÁP PHÁT HIỆN B. pseudomallei NGOÀI MÔI TRƯỜNG
• 5.1. Phương pháp nuôi cấy
• 5.2. Phương pháp sinh học phân tử
• 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN
• 6.1. Cách tiếp cận của nghiên cứu phát triển kỹ thuật xét nghiệm nhanh melioidosis
• 6.2. Các tiếp cận của nghiên cứu phát triển kỹ thuật phát hiện vi khuẩn B. pseudomallei
• 7. NGUYÊN VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 7.1. Nguyên vật liệu
• 7.2. Hóa chất và thiết bị
• 7.3. Phương pháp nghiên cứu
• 7.3.1. Kỹ thuật ELISA xét nghiệm nhanh melioidosis
• 7.3.2. Kỹ thuật nuôi cấy làm giàu phát hiện B. pseudomallei ngoài môi trường
• 7.3.3. Định lượng vi khuẩn B. pseudomallei từ mẫu môi trường
• 7.3.4. Phương pháp phân tích đa hình trình tự các kiểu gen MLST
• 7.3.5. Thống kê xử lý số liệu
• 8. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 8.1. Phát triển kỹ thuật ELISA xét nghiệm nhanh melioidosis
• 8.2. Đánh giá hiệu quả xét nghiệm melioidosis của WC/Hcp1-ELISA
• 8.3. Phát triển kỹ thuật nuôi cấy phát hiện B. pseudomallei ngoài môi trường
• 8.4. Ứng dụng kỹ thuật nuôi cấy làm giàu hai bước trong điều tra sự có mặt của B. pseudomallei ngoài môi trường
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
• LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về vi khuẩn Burkholderia pseudomallei

Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei là một trong những tác nhân gây bệnh melioidosis, một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Vi khuẩn này thường sống trong đất và nước ở các vùng nhiệt đới. Theo các nghiên cứu, Việt Nam nằm trong khu vực có nguy cơ cao về melioidosis, với ước tính hàng ngàn ca nhiễm mỗi năm. Tuy nhiên, số ca được ghi nhận thực tế lại rất thấp, cho thấy sự cần thiết phải cải thiện các phương pháp phát hiện vi khuẩn này. Việc phát hiện sớm và chính xác vi khuẩn này là rất quan trọng để điều trị kịp thời cho bệnh nhân. Các phương pháp hiện tại như nuôi cấy vi sinh và xét nghiệm PCR có những hạn chế nhất định, đặc biệt là về thời gian và độ nhạy. Do đó, nghiên cứu phát triển các kỹ thuật mới để phát hiện Burkholderia pseudomallei là rất cần thiết.

II. Các phương pháp phát hiện vi khuẩn Burkholderia pseudomallei

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng có hai phương pháp chính để phát hiện Burkholderia pseudomallei: nuôi cấy vi sinh và xét nghiệm PCR. Phương pháp nuôi cấy vi sinh được coi là tiêu chuẩn vàng nhưng thường kéo dài từ 3 đến 5 ngày, trong khi bệnh nhân có thể tử vong trong vòng 48 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Ngược lại, xét nghiệm PCR cho kết quả nhanh hơn nhưng không thể thay thế cho nuôi cấy vi sinh. Do đó, việc phát triển các kỹ thuật xét nghiệm nhanh như ELISA là cần thiết. Kỹ thuật này không chỉ giúp phát hiện nhanh mà còn có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp cải thiện khả năng chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân melioidosis.

III. Phát triển kỹ thuật ELISA trong phát hiện melioidosis

Luận án đã phát triển thành công kỹ thuật ELISA sử dụng kháng nguyên từ Burkholderia pseudomallei với độ nhạy lên tới 98,4% và độ đặc hiệu 95,1%. Kỹ thuật này cho phép phát hiện nhanh melioidosis từ mẫu bệnh phẩm lâm sàng trong thời gian dưới 2 giờ. Việc ứng dụng kỹ thuật này tại các bệnh viện như Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Tĩnh và Bệnh viện Trung ương Huế đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc chẩn đoán sớm bệnh. Điều này không chỉ giúp giảm tỷ lệ tử vong mà còn nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân. Kỹ thuật ELISA này có thể được coi là một bước tiến quan trọng trong việc phát hiện và điều trị melioidosis.

IV. Kỹ thuật nuôi cấy làm giàu trong phát hiện vi khuẩn ngoài môi trường

Nghiên cứu cũng đã phát triển kỹ thuật nuôi cấy làm giàu hai bước để phát hiện Burkholderia pseudomallei trong môi trường. Kỹ thuật này cho thấy tỷ lệ phát hiện cao hơn gần 2 lần so với phương pháp nuôi cấy chuẩn. Việc áp dụng kỹ thuật này trong điều tra sự có mặt của vi khuẩn tại các khu vực như Triệu Sơn và Sóc Sơn đã cho kết quả khả quan. Điều này không chỉ giúp nâng cao khả năng phát hiện vi khuẩn mà còn cung cấp thông tin quan trọng cho các nghiên cứu về dịch tễ học và độc lực của Burkholderia pseudomallei. Kỹ thuật này có thể được áp dụng rộng rãi trong các nghiên cứu về vi sinh vật và sức khỏe cộng đồng.