Luận án tiến sĩ lâm nghiệp: Nghiên cứu cơ sở khoa học bảo tồn đỗ quyên lá nhọn Rhododendron moulmainense tại Lâm Đồng

• Tác giả: Lưu Thế Trung
• Người hướng dẫn: PGS.TS Phí Hồng Hải
• Trường học: Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Lâm nghiệp
• Đề tài: Nghiên cứu khoa học bảo tồn loài đỗ quyên lá nhọn Rhododendron moulmainense tại Lâm Đồng
• Loại tài liệu: luận án
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. TRÊN THẾ GIỚI
• 1.1.1. Nghiên cứu về chi Đỗ quyên
• 1.1.1.1. Nghiên cứu về hình thái, vật hậu
• 1.1.1.2. Nghiên cứu về phân bố
• 1.2. TẠI VIỆT NAM
• 1.2.1. Nghiên cứu về chi Đỗ quyên
• 1.2.2. Nghiên cứu về Đỗ quyên lá nhọn
• 1.3. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ CHUNG
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Nghiên cứu bổ sung một số đặc điểm sinh học và lâm học cây Đỗ quyên lá nhọn ở Lâm Đồng
• 2.1.2. Nghiên cứu đa dạng di truyền giữa các quần thể và các cá thể bằng kỹ thuật phân tử ISSR và SCoT
• 2.1.3. Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống bằng giâm hom
• 2.1.4. Nghiên cứu trồng thử nghiệm Đỗ quyên lá nhọn tại Lâm Đồng
• 2.1.5. Đề xuất một số biện pháp bảo tồn nguồn gen Đỗ quyên lá nhọn tại Lâm Đồng
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Quan điểm và cách tiếp cận
• 2.2.2. Vật liệu nghiên cứu
• 2.2.3. Đặc điểm khu vực xây dựng mô hình trồng thử nghiệm
• 2.2.4. Phương pháp kế thừa tài liệu
• 2.2.5. Phương pháp nghiên cứu bổ sung một số đặc điểm sinh học và lâm học cây Đỗ quyên lá nhọn ở Lâm Đồng
• 2.2.6. Phương pháp nghiên cứu đa dạng di truyền giữa các quần thể và các cá thể bằng kỹ thuật phân tử ISSR và SCoT
• 2.2.7. Phương pháp nghiên cứu kỹ thuật nhân giống bằng hom
• 2.2.8. Phương pháp trồng thử nghiệm Đỗ quyên lá nhọn. Đề xuất một số biện pháp bảo tồn nguồn gen Đỗ quyên lá nhọn tại Lâm Đồng
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả nghiên cứu bổ sung một số đặc điểm sinh học và lâm học cây Đỗ quyên lá nhọn ở Lâm Đồng
• 3.1.1. Đặc điểm hình thái, vật hậu
• 3.1.2. Đặc điểm phân bố và sinh thái loài Đỗ quyên lá nhọn
• 3.1.3. Đặc điểm cấu trúc rừng nơi Đỗ quyên lá nhọn phân bố
• 3.1.4. Đặc điểm tái sinh rừng tự nhiên nơi có Đỗ quyên lá nhọn phân bố
• 3.1.5. Đặc điểm đa dạng sinh học rừng nơi Đỗ quyên lá nhọn phân bố
• 3.1.6. Đa dạng di truyền của các quần thể Đỗ quyên lá nhọn
• 3.1.7. Đa dạng di truyền các quần thể và tổng thể loài Đỗ quyên lá nhọn
• 3.1.8. Quan hệ di truyền giữa các quần thể Đỗ quyên lá nhọn
• 3.1.9. Quan hệ di truyền giữa các cá thể trong các quần thể và tổng thể loài
• 3.2. Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống Đỗ quyên lá nhọn
• 3.2.1. Ảnh hưởng của loại thuốc bột và nồng độ thuốc bột tới tỷ lệ ra rễ, chiều dài rễ và số lượng rễ/hom Đỗ quyên lá nhọn
• 3.2.2. Ảnh hưởng của loại thuốc nước tới tỷ lệ ra rễ, chiều dài rễ và số lượng rễ/hom Đỗ quyên lá nhọn
• 3.2.3. Nồng độ thuốc nước IBA thích hợp trong nhân giống Đỗ quyên lá nhọn
• 3.2.4. Ảnh hưởng của thời vụ đến khả năng ra rễ của hom Đỗ quyên lá nhọn
• 3.2.5. Ảnh hưởng thành phần ruột bầu đến sinh trưởng của cây con Đỗ quyên lá nhọn trong giai đoạn vườn ươm
• 3.2.6. Ảnh hưởng của che sáng đến sinh trưởng của cây con Đỗ quyên lá nhọn trong giai đoạn vườn ươm
• 3.3. Kết quả trồng thử nghiệm Đỗ quyên lá nhọn
• 3.3.1. Các biện pháp kỹ thuật áp dụng trong mô hình trồng thử nghiệm Đỗ quyên lá nhọn
• 3.3.2. Kết quả trồng thử nghiệm Đỗ quyên lá nhọn
• 3.3.3. Đề xuất một số biện pháp bảo tồn nguồn gen Đỗ quyên lá nhọn tại Lâm Đồng
• 3.4. Các giải pháp chung
• 3.4.1. Quy hoạch phân khu bảo tồn loài, phục hồi sinh cảnh, xúc tiến tái sinh và tăng tính đa dạng di truyền cho Đỗ quyên lá nhọn
• 3.4.2. Xây dựng các khu bảo tồn chuyển chỗ loài Đỗ quyên lá nhọn
• KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ
• CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Bảo tồn loài đỗ quyên

Nghiên cứu tập trung vào bảo tồn loài đỗ quyên, đặc biệt là loài Rhododendron moulmainense tại Lâm Đồng. Loài này đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do mất môi trường sống và khai thác quá mức. Các biện pháp bảo tồn bao gồm nghiên cứu đặc điểm sinh học, nhân giống, và xây dựng chiến lược bảo tồn hiệu quả.

1.1. Đặc điểm sinh học

Rhododendron moulmainense là loài cây bụi hoặc gỗ nhỏ, thường xanh, cao từ 3-7m. Hoa lưỡng tính, màu trắng hồng, có nhiều công dụng như làm cảnh và dược liệu. Loài này phân bố ở độ cao 800-2000m, chủ yếu tại các khu rừng núi cao.

1.2. Nguy cơ tuyệt chủng

Loài đỗ quyên lá nhọn đang suy giảm nhanh chóng, với hơn 50% số lượng cá thể bị mất trong 10 năm qua. Nguyên nhân chính là do khai thác quá mức và mất môi trường sống. Cần có biện pháp bảo tồn khẩn cấp để ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng.

II. Nghiên cứu khoa học

Nghiên cứu khoa học về Rhododendron moulmainense tập trung vào các khía cạnh sinh thái, di truyền, và kỹ thuật nhân giống. Các phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích đa dạng di truyền, nhân giống bằng hom, và trồng thử nghiệm.

2.1. Đa dạng di truyền

Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật ISSR và SCoT để phân tích đa dạng di truyền của các quần thể Rhododendron moulmainense. Kết quả cho thấy mức độ đa dạng di truyền thấp, cần có biện pháp tăng cường bảo tồn nguồn gen.

2.2. Kỹ thuật nhân giống

Nghiên cứu đã xác định được kỹ thuật nhân giống bằng hom hiệu quả, sử dụng chất điều hòa sinh trưởng IBA. Tỷ lệ ra rễ và sinh trưởng của cây con được cải thiện đáng kể, mở ra hướng bảo tồn và phát triển loài.

III. Môi trường sống và địa lý Lâm Đồng

Lâm Đồng là khu vực có đa dạng sinh học cao, với nhiều loài thực vật quý hiếm, trong đó có Rhododendron moulmainense. Nghiên cứu tập trung vào đặc điểm môi trường sống và phân bố địa lý của loài này.

3.1. Đặc điểm môi trường sống

Loài đỗ quyên lá nhọn phân bố chủ yếu ở các khu rừng núi cao, với độ tàn che dao động từ 0.5-0.9. Môi trường sống của loài đang bị đe dọa do hoạt động khai thác và phát triển du lịch.

3.2. Phân bố địa lý

Rhododendron moulmainense được tìm thấy tại các khu vực như Vườn Quốc gia Bidoup-Núi Bà và Hòn Nga. Nghiên cứu đã xác định được các yếu tố địa lý ảnh hưởng đến sự phân bố của loài, bao gồm độ cao và hướng phơi.

IV. Chiến lược bảo tồn

Nghiên cứu đề xuất các chiến lược bảo tồn hiệu quả cho Rhododendron moulmainense, bao gồm bảo tồn tại chỗ và chuyển chỗ. Các biện pháp cụ thể được đề xuất dựa trên kết quả nghiên cứu sinh thái và di truyền.

4.1. Bảo tồn tại chỗ

Các biện pháp bảo tồn tại chỗ bao gồm quy hoạch phân khu bảo tồn, phục hồi sinh cảnh, và tăng cường tính đa dạng di truyền. Cần có sự hợp tác giữa các cơ quan quản lý và cộng đồng địa phương.

4.2. Bảo tồn chuyển chỗ

Bảo tồn chuyển chỗ được đề xuất thông qua việc xây dựng các khu bảo tồn chuyên biệt và nhân giống loài trong môi trường kiểm soát. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ tuyệt chủng và bảo vệ nguồn gen quý hiếm.