Luận án Tiến sĩ Lâm nghiệp: Nghiên cứu Đa dạng Thực vật tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, Quảng Trị

• Tác giả: Hà Văn Hoan
• Người hướng dẫn: TS. Đỗ Thị Xuyến
• Trường học: Trường Đại học Lâm nghiệp
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng
• Đề tài: Nghiên cứu tính đa dạng thực vật làm cơ sở cho công tác bảo tồn ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Quan điểm nhận thức về đa dạng sinh học
• 1.2. Một số công trình nghiên cứu về thực vật bậc cao có mạch trên thế giới
• 1.3. Một số nghiên cứu về thảm thực vật (TTV)
• 1.4. Một số nghiên cứu về hệ thực vật trên thế giới
• 1.5. Một số nghiên cứu về nguyên nhân suy giảm đa dạng thực vật
• 1.6. Một số công trình nghiên cứu về thực vật bậc cao có mạch tại Việt Nam
• 1.7. Một số nghiên cứu về thảm thực vật
• 1.8. Một số nghiên cứu về hệ thực vật
• 1.9. Một số nghiên cứu về nguyên nhân suy giảm đa dạng thực vật
• 1.10. Một số công trình nghiên cứu về thực vật bậc cao có mạch tại khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hoá
• 1.11. Một số nghiên cứu về thảm thực vật
• 1.12. Một số nghiên cứu về hệ thực vật
• 1.13. Một số nghiên cứu về nguyên nhân suy giảm
• 1.14. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội khu BTTN Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• 1.14.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.14.2. Điều kiện về kinh tế xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Đa dạng hệ thực vật tại Khu BTTN Bắc Hướng Hóa
• 2.4. Đa dạng các kiểu thảm thực vật tại Khu BTTN Bắc Hướng Hóa
• 2.5. Đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng thực vật tại Khu BTTN Bắc Hướng Hóa
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6.1. Cách tiếp cận
• 2.6.2. Phương pháp kế thừa và phương pháp chuyên gia
• 2.6.3. Phương pháp nghiên cứu đa dạng hệ thực vật
• 2.6.4. Phương pháp nghiên cứu đa dạng thảm thực vật
• 2.6.5. Phương pháp xác định các nguy cơ suy giảm và đề xuất giải pháp bảo tồn hệ thực vật
• 2.6.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đa dạng hệ thực vật tại khu BTTN Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• 3.2. Xác định loài và xây dựng danh lục thực vật bậc cao có mạch tại Khu BTTN Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• 3.3. Đa dạng phân loại các taxon hệ thực vật
• 3.4. Đa dạng về dạng sống của thực vật
• 3.5. Đa dạng về các yếu tố địa lý thực vật
• 3.6. Đa dạng về giá trị sử dụng của thực vật
• 3.7. Đa dạng về nguồn gen nguy cấp, quý, hiếm
• 3.8. Đa dạng các kiểu thảm thực vật tại khu BTTN Bắc Hướng Hóa
• 3.9. Hệ thống các kiểu thảm thực vật. Mô tả các đơn vị phân loại trong hệ thống thảm thực vật
• 3.10. Nguyên nhân gây suy giảm đa dạng thực vật và đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng thực vật bậc cao có mạch tại Khu BTTN Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• 3.10.1. Nguyên nhân gây suy giảm đa dạng thực vật
• 3.10.2. Những thuận lợi trong công tác bảo tồn đa dạng thực vật
• 3.10.3. Những khó khăn trong công tác bảo tồn đa dạng thực vật
• 3.10.4. Đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng thực vật ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC BÀI BÁO/CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Đa dạng thực vật tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa

Nghiên cứu đã xác định đa dạng thực vật tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa với 1494 loài và dưới loài, thuộc 703 chi và 168 họ của 5 ngành thực vật bậc cao. Khu vực này là nơi lưu giữ nhiều loài thực vật quý hiếm như Đỉnh tùng, Thông nàng, và Kim giao. Nghiên cứu cũng phát hiện hai loài mới bổ sung cho hệ thực vật Việt Nam là Ô pi quảng đông và Trâm suối lá nhỏ. Điều này khẳng định giá trị bảo tồn đa dạng sinh học của khu vực.

1.1. Hệ thực vật và thảm thực vật

Hệ thực vật tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa được đánh giá qua các yếu tố phân loại, dạng sống, và địa lý thực vật. Nghiên cứu ghi nhận sự đa dạng về dạng sống, từ cây gỗ lớn đến thực vật thân thảo. Các quần xã thực vật được mô tả chi tiết, bao gồm rừng thường xanh mưa mùa nhiệt đới và rừng phục hồi sau nương rẫy. Điều này cung cấp cơ sở cho việc bảo tồn môi trường và quản lý tài nguyên rừng.

1.2. Giá trị sử dụng và nguồn gen

Nghiên cứu đánh giá giá trị sử dụng của thực vật, bao gồm dược liệu, gỗ, và lâm sản ngoài gỗ. Các loài nguy cấp như Sến mật và Lan kim tuyến được ghi nhận, nhấn mạnh tầm quan trọng của bảo tồn đa dạng sinh học. Kết quả này là cơ sở để đề xuất các giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững tài nguyên thực vật.

II. Nguyên nhân suy giảm đa dạng thực vật

Nghiên cứu chỉ ra sáu nguyên nhân trực tiếp và năm nguyên nhân gián tiếp dẫn đến suy giảm đa dạng thực vật tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa. Các nguyên nhân chính bao gồm khai thác gỗ trái phép, phát nương làm rẫy, và săn bắt động vật hoang dã. Những hoạt động này đã tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và làm suy giảm nguồn gen quý hiếm.

2.1. Tác động của con người

Các hoạt động như khai thác lâm sản ngoài gỗ và lấn chiếm đất rừng đã làm suy giảm nghiêm trọng tài nguyên thực vật. Nghiên cứu ghi nhận tình trạng khai thác gỗ trái phép từ năm 2014 đến 2019, gây tổn thương lớn đến hệ sinh thái rừng. Điều này đòi hỏi các biện pháp quản lý và bảo tồn môi trường hiệu quả.

2.2. Thuận lợi và khó khăn trong bảo tồn

Nghiên cứu cũng chỉ ra những thuận lợi như sự hỗ trợ từ cộng đồng địa phương và các tổ chức bảo tồn. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là sự phụ thuộc của người dân vào rừng để sinh kế. Điều này đặt ra thách thức trong việc cân bằng giữa bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển kinh tế địa phương.

III. Giải pháp bảo tồn đa dạng thực vật

Nghiên cứu đề xuất sáu nhóm giải pháp nhằm bảo tồn đa dạng sinh học tại Khu Bảo tồn Thiên nhiên Bắc Hướng Hóa. Các giải pháp bao gồm tăng cường quản lý rừng, nâng cao nhận thức cộng đồng, và phát triển sinh kế bền vững. Những đề xuất này nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái và đảm bảo sự phát triển bền vững của tài nguyên rừng.

3.1. Quản lý và giám sát

Giải pháp đầu tiên là tăng cường quản lý và giám sát các hoạt động khai thác rừng. Nghiên cứu đề xuất sử dụng công nghệ hiện đại để theo dõi tình trạng rừng và ngăn chặn các hành vi vi phạm. Điều này góp phần bảo vệ đa dạng thực vật và duy trì hệ sinh thái ổn định.

3.2. Phát triển cộng đồng

Nghiên cứu nhấn mạnh vai trò của cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn thiên nhiên. Các chương trình giáo dục và hỗ trợ sinh kế được đề xuất để giảm sự phụ thuộc vào rừng. Điều này không chỉ bảo vệ tài nguyên mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.