Nghiên cứu giá trị của Alphafetoprotein và Desgammacarboxy Prothrombin trong chẩn đoán và điều trị ung thư biểu mô tế bào gan

• Tác giả: Tôn Thất Ngọc
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thiện Ngọc
• Trường học: Trường Đại học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Hóa sinh y học
• Đề tài: Nghiên cứu giá trị của Alpha-fetoprotein, Alpha-fetoprotein-len 3 và Des-gamma-Carboxy Prothrombin trong chẩn đoán và điều trị ung thư biểu mô tế bào gan
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ y học
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. CÁC VẤN ĐỀ VỀ UNG THƯ GAN
• 1.1.1. Dịch tễ học ung thư biểu mô tế bào gan
• 1.1.1.1. Dịch tễ ung thư biểu mô tế bào gan trên thế giới
• 2. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ

I. Giới thiệu về Alphafetoprotein và Desgammacarboxy Prothrombin

Alphafetoprotein (AFP) và Desgammacarboxy Prothrombin (DCP) là hai chỉ điểm sinh học quan trọng trong chẩn đoán ung thư gan. AFP là một glycoprotein được sản xuất chủ yếu bởi tế bào gan trong giai đoạn phôi thai và tăng cao trong một số bệnh lý gan, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào gan (HCC). DCP, còn được gọi là PIVKA-II, là một dạng bất thường của prothrombin, thường tăng trong huyết thanh của bệnh nhân HCC. Cả hai chỉ điểm này đều có giá trị trong việc phát hiện sớm và theo dõi điều trị ung thư gan.

1.1. Giá trị của Alphafetoprotein

Alphafetoprotein là chỉ điểm được sử dụng rộng rãi nhất trong chẩn đoán ung thư gan. Tuy nhiên, AFP cũng tăng trong các bệnh lý khác như viêm gan mạn và xơ gan, làm giảm độ đặc hiệu của nó. Nghiên cứu cho thấy AFP có độ nhạy khoảng 60% trong chẩn đoán HCC, điều này đòi hỏi sự kết hợp với các chỉ điểm khác để tăng độ chính xác.

1.2. Giá trị của Desgammacarboxy Prothrombin

Desgammacarboxy Prothrombin là một chỉ điểm mới được phát hiện, có độ đặc hiệu cao hơn AFP trong chẩn đoán ung thư gan. DCP được hình thành do sự thiếu hụt vitamin K hoặc sử dụng thuốc kháng vitamin K, và nồng độ của nó tăng cao trong huyết thanh của bệnh nhân HCC. Nghiên cứu chỉ ra rằng DCP có thể phát hiện HCC ở giai đoạn sớm hơn so với AFP.

II. Chẩn đoán ung thư gan

Chẩn đoán ung thư gan dựa trên sự kết hợp giữa các chỉ điểm sinh học như AFP và DCP, cùng với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và giải phẫu bệnh. Việc sử dụng đồng thời các chỉ điểm này giúp tăng độ nhạy và độ đặc hiệu trong chẩn đoán, đặc biệt là ở giai đoạn sớm của bệnh.

2.1. Phương pháp chẩn đoán hình ảnh

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, CT scan và MRI đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện khối u gan. Tuy nhiên, các phương pháp này thường chỉ phát hiện được khối u khi kích thước đã lớn, do đó cần kết hợp với các chỉ điểm sinh học để chẩn đoán sớm.

2.2. Kết hợp các chỉ điểm sinh học

Việc kết hợp AFP, AFP-L3 (một dạng đặc hiệu của AFP) và DCP trong mô hình GALAD đã được chứng minh là có hiệu quả cao trong chẩn đoán ung thư gan. Mô hình này sử dụng nồng độ của ba chỉ điểm cùng với tuổi và giới tính của bệnh nhân để dự đoán nguy cơ mắc HCC.

III. Điều trị ung thư gan

Điều trị ung thư gan bao gồm các phương pháp như phẫu thuật cắt bỏ khối u, hóa trị, xạ trị và các phương pháp can thiệp như nút mạch hóa chất (TACE). Việc theo dõi nồng độ AFP và DCP sau điều trị giúp đánh giá hiệu quả và tiên lượng bệnh.

3.1. Theo dõi sau điều trị

Sau điều trị, nồng độ AFP và DCP thường giảm xuống, phản ánh hiệu quả của phương pháp điều trị. Việc theo dõi liên tục các chỉ điểm này giúp phát hiện sớm sự tái phát của khối u và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.

3.2. Tiên lượng bệnh

Nồng độ AFP và DCP cũng có giá trị trong tiên lượng bệnh. Bệnh nhân có nồng độ AFP và DCP cao thường có tiên lượng xấu hơn so với những người có nồng độ thấp. Điều này giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp.

IV. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu về Alphafetoprotein và Desgammacarboxy Prothrombin đã chứng minh giá trị của chúng trong chẩn đoán và điều trị ung thư gan. Việc sử dụng kết hợp các chỉ điểm này giúp cải thiện độ chính xác trong chẩn đoán và theo dõi điều trị, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

4.1. Ứng dụng trong lâm sàng

Các chỉ điểm AFP và DCP đã được áp dụng rộng rãi trong lâm sàng để chẩn đoán và theo dõi ung thư gan. Việc sử dụng mô hình GALAD giúp tăng độ nhạy và độ đặc hiệu, đặc biệt là trong phát hiện sớm HCC.

4.2. Hướng nghiên cứu tương lai

Cần tiếp tục nghiên cứu để tối ưu hóa việc sử dụng các chỉ điểm sinh học trong chẩn đoán và điều trị ung thư gan. Các nghiên cứu mới nên tập trung vào việc phát triển các chỉ điểm mới và cải thiện độ chính xác của các phương pháp hiện có.