Nghiên cứu đánh cá bất hợp pháp IUU và thách thức đối với Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU

1. PHẦN THỨ NHẤT: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU

1.1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài. Tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực của đề tài. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

1.2. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

2. PHẦN THỨ HAI: CÁC KẾT QUẢ CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI

2.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐÁNH CÁ BẤT HỢP PHÁP, KHÔNG ĐƯỢC BÁO CÁO, KHÔNG ĐƯỢC KIỂM SOÁT (IUU)

2.1.1. Ảnh hưởng của hành vi IUU đến hệ sinh thái, tài nguyên và quyền tài phán của các quốc gia

2.1.2. Sự hình thành và phát triển các quy định của pháp luật quốc tế về IUU

2.1.3. IUU trong UNCLOS và các văn kiện quốc tế liên quan. Quy định của UNCLOS

2.1.4. Quy định về IUU trong một số văn kiện quốc tế khác

2.1.5. Ý kiến tư vấn và phán quyết của các cơ quan tài phán quốc tế liên quan đến IUU

2.2. PHÁP LUẬT MỘT SỐ QUỐC GIA VÀ TỔ CHỨC QUỐC TẾ VỀ PHÒNG, CHỐNG IUU - KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM

2.2.1. Liên minh châu Âu (EU). Quy định về kiểm soát hành vi IUU từ tàu cá mang cờ của các quốc gia thành viên

2.2.2. Quy định về phòng, chống hành vi IUU đối với các quốc gia thứ ba

2.2.3. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và các quốc gia thành viên

2.2.4. Các biện pháp thương mại trong khuôn khổ WTO có thể xem xét áp dụng đối với hành vi IUU

2.2.5. Các biện pháp thuế quan và phi thuế quan

2.2.6. Một số kinh nghiệm cho Việt Nam

2.3. PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG, CHỐNG IUU CỦA VIỆT NAM - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

2.3.1. Sự hình thành và phát triển các quy định về phòng, chống IUU trong hệ thống pháp luật Việt Nam

2.3.2. Chủ trương về phòng, chống hành vi IUU của Việt Nam

2.3.3. Nội dung quy định về phòng, chống hành vi IUU trong hệ thống pháp luật Việt Nam

2.3.4. Thực tiễn thi hành các quy định về phòng, chống hành vi IUU tại Việt Nam

2.3.5. Đặc thù và bối cảnh nghề cá ở Việt Nam

2.3.6. Thực trạng quản lý tàu cá Việt Nam đánh bắt trên các vùng biển của nước ngoài

2.3.7. Đánh giá thực tiễn thi hành các quy định về phòng, chống IUU của Việt Nam. Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại

2.3.8. Cảnh báo thẻ vàng của EU và những nỗ lực của Việt Nam

2.3.9. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý, thi hành pháp luật về phòng, chống IUU tại Việt Nam

2.3.9.1. Xác định quan điểm, mục tiêu và lộ trình

2.3.9.2. Các biện pháp cụ thể

3. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giới thiệu về đánh cá bất hợp pháp IUU

Đánh cá bất hợp pháp, không được báo cáo và không được kiểm soát (IUU fishing) đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng đối với nhiều quốc gia ven biển, trong đó có Việt Nam. Hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường và an ninh lương thực. Theo thống kê, từ năm 2010 đến nay, đã có hàng ngàn ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài và bị xử lý. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có những biện pháp mạnh mẽ để quản lý và kiểm soát hoạt động đánh cá, nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản và đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành thủy sản. Các quy định của pháp luật quốc tế về IUU cũng đã được hình thành nhằm tạo ra khung pháp lý cho việc phòng chống hành vi này.

1.1. Tác động của IUU đến môi trường và kinh tế

Hành vi đánh cá bất hợp pháp không chỉ gây thiệt hại cho nguồn lợi thủy sản mà còn làm suy giảm đa dạng sinh học trong các hệ sinh thái biển. Việc khai thác quá mức các loài cá có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong chuỗi thức ăn và làm tổn hại đến các loài sinh vật khác. Về mặt kinh tế, IUU fishing gây thiệt hại cho các ngư dân hợp pháp, làm giảm thu nhập và ảnh hưởng đến sinh kế của họ. Hơn nữa, việc không kiểm soát được hoạt động đánh bắt cũng dẫn đến việc mất đi cơ hội phát triển bền vững cho ngành thủy sản, khi mà các nguồn lợi không được khai thác một cách hợp lý và bền vững.

II. Thách thức đối với Việt Nam trong việc phòng chống IUU

Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc phòng chống IUU fishing. Một trong những thách thức lớn nhất là việc thiếu hụt trong công tác quản lý và kiểm soát hoạt động đánh bắt. Nhiều ngư dân vẫn chưa nhận thức đầy đủ về các quy định pháp luật liên quan đến đánh cá bất hợp pháp. Hơn nữa, việc thực thi pháp luật còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng. Thực trạng này đã dẫn đến việc Việt Nam bị áp dụng 'thẻ vàng' từ EU, cảnh báo về tình trạng IUU. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam mà còn có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế.

2.1. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng IUU tại Việt Nam

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đánh cá trái phép tại Việt Nam. Một trong số đó là sự thiếu hụt trong việc tuyên truyền và giáo dục pháp luật cho ngư dân. Nhiều ngư dân vẫn chưa hiểu rõ về các quy định của pháp luật quốc tế và trong nước liên quan đến IUU fishing. Bên cạnh đó, việc quản lý và giám sát hoạt động đánh bắt còn yếu kém, dẫn đến tình trạng tàu cá hoạt động không có giấy phép hoặc vi phạm quy định. Hơn nữa, sự cạnh tranh giữa các ngư dân cũng khiến cho một số người sẵn sàng vi phạm để thu lợi nhanh chóng, bất chấp những rủi ro về pháp lý.

III. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý IUU tại Việt Nam

Để đối phó với tình trạng IUU fishing, Việt Nam cần triển khai một loạt các giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho ngư dân về các quy định liên quan đến đánh cá bất hợp pháp. Việc nâng cao nhận thức của ngư dân sẽ giúp họ hiểu rõ hơn về hậu quả của hành vi IUU và từ đó tự giác tuân thủ pháp luật. Thứ hai, cần cải thiện hệ thống quản lý và giám sát hoạt động đánh bắt, bao gồm việc áp dụng công nghệ hiện đại như hệ thống giám sát tàu cá (VMS) để theo dõi và kiểm soát hoạt động đánh bắt trên biển. Cuối cùng, việc hợp tác quốc tế trong phòng chống IUU fishing cũng rất quan trọng, nhằm chia sẻ thông tin và kinh nghiệm giữa các quốc gia trong khu vực.

3.1. Tăng cường hợp tác quốc tế

Hợp tác quốc tế là một yếu tố quan trọng trong việc phòng chống IUU fishing. Việt Nam cần chủ động tham gia vào các hiệp định và tổ chức quốc tế liên quan đến quản lý nguồn lợi thủy sản. Việc tham gia vào các diễn đàn quốc tế sẽ giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác và nâng cao khả năng quản lý nguồn lợi thủy sản. Đồng thời, việc hợp tác với các quốc gia láng giềng trong việc kiểm soát hoạt động đánh bắt cũng sẽ giúp giảm thiểu tình trạng đánh cá trái phép trong khu vực.

Đánh cá bất hợp pháp IUU: Vấn đề nghiên cứu và thách thức đối với Việt Nam