Nghiên Cứu Tính Đa Dạng Thực Vật Tại Vườn Quốc Gia Chư Yang Sin - Tỉnh Đắk Lắk

Thuật ngữ “Đa dạng sinh học” bao hàm đa dạng di truyền và đa dạng sinh thái. Công ước về Đa dạng sinh học định nghĩa đây là sự khác nhau giữa các sinh vật sống ở mọi nơi, bao gồm các hệ sinh thái trên cạn, dưới nước và các phức hệ sinh thái. Các dạng của đa dạng sinh học bao gồm: đa dạng di truyền, đa dạng loài, đa dạng hệ sinh thái và đa dạng văn hóa. Nghiên cứu về đa dạng thực vật và động vật là vô cùng quan trọng để bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

Nghiên cứu về thực vật và thảm thực vật đã có từ lâu, đặc biệt vào thế kỷ XIX-XX. Các công trình nghiên cứu hệ thực vật cụ thể được tiến hành từ những năm 1928-1932 tại Nga. Tại Việt Nam, công trình của Loureiro (1790), Pierre (1879-1907) và “Thực vật chí đại cương Đông Dương” của Lecomte et al (1905-1952) đã thống kê và mô tả hàng ngàn loài thực vật. Các nghiên cứu gần đây thường tập trung vào thống kê loài, ít quan tâm đến vùng phân bố, mùa ra hoa kết quả, giá trị sử dụng.

Các báo cáo về thành phần loài thực vật còn thiếu mẫu tiêu bản và chưa đầy đủ. Số lượng loài mới nhất mà Vườn đang sử dụng là 837 loài (tính cả những loài còn nghi vấn), bên cạnh đó việc thống kê số lượng loài còn có những sai sót. Cần có những nghiên cứu chuyên sâu hơn để xác định chính xác thành phần loài và phân loại chúng một cách khoa học.

Diện tích các kiểu thảm thực vật đã có sự thay đổi do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chưa có những điều tra kiểm kê lại sau một thời gian dài. Các yếu tố như biến đổi khí hậu, hoạt động của con người (khai thác, đốt rừng làm rẫy) có thể gây ảnh hưởng lớn đến sự phân bố và phát triển của các loài thực vật.

Các nghiên cứu về tài nguyên thực vật, dạng sống, phân bố của các loài có giá trị chưa được quan tâm đúng mức. Cần có những nghiên cứu về giá trị sử dụng của các loài thực vật, đặc biệt là các loài thực vật dược liệu, để có thể khai thác và bảo tồn một cách bền vững.

Sử dụng bản đồ số địa hình nền VN 2000, bản đồ hiện trạng rừng mới nhất, bản đồ quy hoạch, bản đồ giao thông, bản đồ đất, bản đồ lượng mưa… Ảnh Sport 5, độ phân giải 2,5x2,5 m, chụp tháng 5 năm 2009 và được xử lý ở cấp độ 3 (trực ảnh). Các công trình nghiên cứu có liên quan khác tại Vườn như: Dự án đầu tư xây dựng Vườn quốc gia Chư Yang Sin - tỉnh Đăk Lăk, Thành phần cây hạt trần (Gymnospermae) tại vườn quốc gia Chư Yang Sin - Đăk Lăk… Danh lục thực vật hiện đang được VQG Chư Yang Sin sử dụng.

Dựa trên bản đồ thảm thực vật và hiện trạng rừng của Vườn để xác định các hướng tuyến điều tra. Tuyến điều tra được thiết kế đi vuông góc với đường đồng mức (theo hướng từ chân núi lên sườn núi và đỉnh núi) hoặc song song với đường đồng mức và đảm bảo phải đi qua được tất cả các kiểu rừng. Chiều dài của tuyến trung bình tối thiểu là 1,5 km. Tổng số tuyến đã điều tra là 8, tổng chiều dài các tuyến là 52,5 km. Ô tiêu chuẩn được bố trí dọc theo hai bên tuyến điều tra và được lập theo phương pháp điển hình. Số lượng ô tối thiểu cho một kiểu rừng là 1 ô. Diện tích ô tiêu chuẩn là 2.000 m2 (40x50m) để điều tra cây gỗ. Tại 4 góc ô tiêu chuẩn lập 4 ô dạng bản có kích thước là 25 m2 (5x5m) để thu thập dữ liệu về cây tái sinh. Tổng số ô tiêu chuẩn đã lập là 11 ô.

Dọc theo tuyến điều tra, ghi chép và thu mẫu tiêu bản tất cả các loài xuất hiện ở hai bên tuyến trong phạm vi 10 m. Phân loại và định danh các mẫu thực vật thu được. Ghi chép các thông tin về đặc điểm sinh thái, phân bố, giá trị sử dụng của các loài thực vật.

Nghiên cứu đã thống kê được số lượng taxon ở các mức độ ngành, họ, chi. Kết quả cho thấy Vườn quốc gia Chư Yang Sin có một hệ thực vật phong phú và đa dạng, với nhiều loài quý hiếm và có giá trị bảo tồn. Cần có những nghiên cứu chuyên sâu hơn để xác định chính xác thành phần loài và phân loại chúng một cách khoa học.

Nghiên cứu đã xác định được các dạng sống khác nhau của thực vật tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin. Kết quả cho thấy Vườn có nhiều loài thực vật có giá trị dược liệu, lâm sản và cảnh quan. Cần có những biện pháp bảo tồn nguồn gen quý hiếm của các loài thực vật này.

Nghiên cứu đã xác định được các kiểu thảm thực vật khác nhau tại Vườn quốc gia Chư Yang Sin. Kết quả cho thấy sự phân bố của các loài thực vật có liên quan mật thiết đến các yếu tố môi trường như độ cao, độ dốc, loại đất và lượng mưa. Cần có những nghiên cứu chi tiết hơn về mối quan hệ giữa thực vật và môi trường để có thể quản lý và bảo tồn đa dạng sinh học một cách hiệu quả.

Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng để tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, ngăn chặn các hành vi xâm hại rừng, khai thác gỗ trái phép, săn bắt động vật hoang dã. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng.

Thực hiện các biện pháp phục hồi rừng tự nhiên, trồng rừng mới, cải tạo đất, chống xói mòn. Khuyến khích phát triển các mô hình kinh tế lâm nghiệp bền vững, tạo sinh kế cho người dân địa phương.

Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của đa dạng sinh học, tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng. Khuyến khích người dân tham gia vào các hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học.

Tập trung nghiên cứu về các loài thực vật chỉ có ở Vườn quốc gia Chư Yang Sin và các loài đang có nguy cơ tuyệt chủng. Xác định các yếu tố đe dọa và đề xuất các biện pháp bảo tồn hiệu quả.

Nghiên cứu về thành phần hóa học, tác dụng dược lý của các loài thực vật dược liệu. Xây dựng các mô hình khai thác và chế biến thực vật dược liệu bền vững, tạo thu nhập cho người dân địa phương.

Nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu đến sự phân bố, sinh trưởng và phát triển của các loài thực vật. Đề xuất các giải pháp thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu đến đa dạng thực vật.