Luận văn thạc sĩ về chuỗi giá trị lợn tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Trần Văn Tuấn
• Người hướng dẫn: TS. Hà Quang Trung
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp
• Đề tài: Nghiên cứu chuỗi giá trị lợn tại thị xã Phổ Yên, Thái Nguyên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 0.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI
• 1.1. Một số khái niệm cơ bản
• 1.1.1. Chuỗi giá trị
• 1.1.2. Các khái niệm liên quan đến chuỗi giá trị
• 1.1.2.1. Chuỗi cung ứng
• 1.1.2.2. Ngành hàng
• 1.2. Các công cụ phân tích chuỗi giá trị
• 1.2.1. Lựa chọn các chuỗi giá trị ưu tiên để phân tích
• 1.2.2. Lập sơ đồ chuỗi giá trị

I. Giới thiệu về chuỗi giá trị lợn tại Phổ Yên

Nghiên cứu chuỗi giá trị lợn tại thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên là một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực kinh tế nông nghiệp. Ngành chăn nuôi lợn không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp thực phẩm mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa phương. Theo báo cáo, thị xã Phổ Yên đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ trong việc phát triển ngành chăn nuôi lợn, từ hình thức nhỏ lẻ sang mô hình chăn nuôi quy mô lớn, chuyên nghiệp hơn. Việc phân tích chuỗi giá trị giúp xác định các tác nhân tham gia, từ sản xuất đến tiêu thụ, và đánh giá hiệu quả kinh tế của từng khâu trong chuỗi. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn tạo ra giá trị gia tăng cho người chăn nuôi.

1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu

Chăn nuôi lợn là một trong những ngành mũi nhọn của kinh tế nông nghiệp tại Thái Nguyên. Sự phát triển của ngành này không chỉ đáp ứng nhu cầu thực phẩm mà còn tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi lợn tại thị xã Phổ Yên đang đối mặt với nhiều thách thức như dịch bệnh, biến động giá cả và sự cạnh tranh từ thị trường. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng chuỗi giá trị lợn, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi lợn tại địa phương.

II. Phân tích chuỗi giá trị lợn

Phân tích chuỗi giá trị lợn tại thị xã Phổ Yên bao gồm nhiều khâu từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ. Mỗi khâu trong chuỗi đều có vai trò quan trọng trong việc tạo ra giá trị cho sản phẩm cuối cùng. Theo nghiên cứu, hiện trạng ngành chăn nuôi lợn tại Phổ Yên cho thấy sự tham gia của nhiều tác nhân như hộ chăn nuôi, thương lái, cơ sở chế biến và người tiêu dùng. Việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi giá trị giúp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức mà ngành này đang gặp phải. Đặc biệt, việc áp dụng công nghệ mới trong chăn nuôi và chế biến có thể nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh của sản phẩm thịt lợn trên thị trường.

2.1. Các tác nhân trong chuỗi giá trị

Trong chuỗi giá trị lợn, các tác nhân chính bao gồm hộ chăn nuôi, thương lái, cơ sở chế biến và người tiêu dùng. Hộ chăn nuôi đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguyên liệu đầu vào cho chuỗi. Thương lái là cầu nối giữa hộ chăn nuôi và thị trường tiêu thụ, họ có trách nhiệm thu mua và phân phối sản phẩm. Cơ sở chế biến giúp nâng cao giá trị sản phẩm thông qua các quy trình chế biến hiện đại. Cuối cùng, người tiêu dùng là yếu tố quyết định đến sự thành công của chuỗi giá trị khi họ lựa chọn sản phẩm dựa trên chất lượng sản phẩm và giá cả.

III. Đề xuất giải pháp phát triển chuỗi giá trị lợn

Để phát triển bền vững chuỗi giá trị lợn tại thị xã Phổ Yên, cần có những giải pháp đồng bộ từ chính sách đến thực tiễn. Một số giải pháp bao gồm: nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua việc áp dụng công nghệ mới trong chăn nuôi và chế biến, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm thịt lợn, và phát triển các mô hình liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi. Việc xây dựng thương hiệu không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm mà còn tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Đồng thời, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc xây dựng các chính sách khuyến khích phát triển ngành chăn nuôi lợn và tạo điều kiện cho các hộ chăn nuôi tiếp cận nguồn vốn và kỹ thuật.

3.1. Giải pháp về chính sách

Chính quyền địa phương cần xây dựng các chính sách hỗ trợ cho ngành chăn nuôi lợn như chính sách tín dụng, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho người chăn nuôi. Việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho các hộ chăn nuôi phát triển sẽ giúp nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, cần có các chương trình khuyến khích hợp tác giữa các hộ chăn nuôi và doanh nghiệp chế biến để hình thành các mô hình liên kết bền vững, từ đó nâng cao hiệu quả của chuỗi giá trị.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành chăn nuôi lợn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực tại Việt Nam. Thị xã Phổ Yên, tỉnh Thái Nguyên, với hơn 100 trang trại chăn nuôi lợn quy mô lớn nhỏ, là một trong những địa phương phát triển mạnh mẽ ngành hàng này. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi lợn tại đây đang đối mặt với nhiều thách thức như dịch bệnh, biến động giá cả và sự thiếu liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị. Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi, dịch tả lợn Châu Phi đã làm giảm nghiêm trọng đàn lợn trong năm 2019-2020, gây thiếu hụt nguồn cung và làm tăng giá thịt lợn trên thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng chuỗi giá trị chăn nuôi lợn tại thị xã Phổ Yên, phân tích sự tham gia và liên kết của các tác nhân trong chuỗi, đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển bền vững chuỗi giá trị này. Nghiên cứu tập trung trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2021, với phạm vi không gian là toàn bộ thị xã Phổ Yên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất, ổn định đầu ra và tăng thu nhập cho người chăn nuôi, đồng thời góp phần phát triển kinh tế nông thôn và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình phân tích chuỗi giá trị, trong đó nổi bật là khái niệm chuỗi giá trị của Michael Porter, nhấn mạnh chuỗi các hoạt động tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ. Ngoài ra, mô hình chuỗi giá trị mở rộng của Chowdhury (2005) được áp dụng để phân tích các tác nhân chính trong chuỗi giá trị thịt lợn gồm: người sản xuất, thương lái, người giết mổ, bán buôn, bán lẻ và người tiêu dùng cuối cùng.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Chuỗi giá trị: Tập hợp các hoạt động liên kết tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm.
• Chuỗi cung ứng: Hệ thống các doanh nghiệp phối hợp để đưa sản phẩm đến tay khách hàng.
• Nâng cấp chuỗi giá trị: Các chiến lược cải tiến chất lượng, giảm chi phí, đổi mới công nghệ và quản lý nhằm tăng giá trị sản phẩm.
• Quản trị chuỗi giá trị: Cơ chế điều phối và phân phối quyền lực giữa các tác nhân trong chuỗi.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng số liệu sơ cấp và thứ cấp thu thập từ 57 trang trại và hộ chăn nuôi trên địa bàn thị xã Phổ Yên. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phân tổ theo quy định tại Điều 21 Nghị định 13/2020/NĐ-CP nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại hình chăn nuôi. Số liệu được thu thập qua khảo sát trực tiếp, phỏng vấn và thu thập tài liệu từ các cơ quan quản lý địa phương.

Phân tích dữ liệu sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, so sánh và phân tích SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của chuỗi giá trị chăn nuôi lợn. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2021, đảm bảo thu thập đầy đủ thông tin về các khía cạnh sản xuất, chế biến và tiêu thụ.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng chuỗi giá trị chăn nuôi lợn tại Phổ Yên: Trong 57 hộ khảo sát, phần lớn sản phẩm thịt lợn được tiêu thụ ngoài thị xã chiếm 67,8%, còn lại 32,2% tiêu thụ trong nội địa. Chuỗi giá trị thịt lợn tại đây gồm 4 kênh phân phối chính, trong đó kênh có sự tham gia của thương lái tạo ra giá trị thặng dư cao nhất, đạt 56% tổng giá trị gia tăng.

2. Sự tham gia của các tác nhân: Các tác nhân tham gia chuỗi gồm hộ chăn nuôi, thương lái, người giết mổ, bán buôn và bán lẻ. Mỗi khâu có đặc điểm chi phí và lợi nhuận khác nhau, trong đó hộ chăn nuôi chịu áp lực chi phí đầu vào cao, lợi nhuận thấp hơn so với các khâu trung gian.

3. Phân tích SWOT chuỗi giá trị: Điểm mạnh là sự phát triển quy mô trang trại và áp dụng kỹ thuật tiên tiến; điểm yếu là thiếu liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân và quản lý dịch bệnh chưa hiệu quả. Cơ hội đến từ chính sách hỗ trợ của địa phương và nhu cầu thị trường tăng; thách thức là biến động giá cả và rủi ro dịch bệnh.

4. Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài: Điều kiện tự nhiên thuận lợi với khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhưng dịch bệnh và biến động thị trường là những yếu tố tác động tiêu cực. Hạ tầng giao thông và công nghệ thông tin phát triển giúp cải thiện lưu thông và tiếp cận thị trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chuỗi giá trị chăn nuôi lợn tại Phổ Yên đang trong giai đoạn chuyển đổi từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang quy mô trang trại chuyên nghiệp, phù hợp với xu hướng phát triển nông nghiệp hiện đại. Việc thương lái chiếm tỷ trọng lớn trong kênh phân phối tạo ra giá trị thặng dư cao nhưng cũng làm giảm lợi nhuận của người chăn nuôi, tương tự với các nghiên cứu tại các địa phương khác như Phú Bình và Vĩnh Tường.

Phân tích SWOT cho thấy sự cần thiết phải tăng cường liên kết giữa các tác nhân để giảm chi phí trung gian và nâng cao giá trị sản phẩm. Việc áp dụng công nghệ và kỹ thuật mới trong chăn nuôi, giết mổ và bảo quản là yếu tố then chốt để nâng cấp chuỗi giá trị, đồng thời quản lý nhà nước cần tăng cường kiểm soát dịch bệnh và an toàn thực phẩm.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố lợi nhuận từng khâu trong chuỗi, bảng so sánh chi phí đầu vào và đầu ra của các tác nhân, cũng như sơ đồ SWOT minh họa các yếu tố ảnh hưởng. So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả nghiên cứu tại Phổ Yên phù hợp với xu hướng phát triển chuỗi giá trị ngành chăn nuôi lợn ở Việt Nam, đồng thời bổ sung các giải pháp cụ thể cho địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị: Xây dựng các mô hình liên kết giữa hộ chăn nuôi, doanh nghiệp và các tác nhân trung gian nhằm giảm chi phí trung gian, nâng cao hiệu quả sản xuất và ổn định đầu ra. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, chủ thể là UBND thị xã phối hợp với các doanh nghiệp và hợp tác xã.

2. Nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm: Đẩy mạnh áp dụng quy trình chăn nuôi VietGAP, kiểm soát dịch bệnh và an toàn thực phẩm, đồng thời phát triển các sản phẩm chế biến từ thịt lợn để tăng giá trị gia tăng. Thời gian triển khai 2-3 năm, do các cơ sở chăn nuôi và cơ quan chuyên môn thực hiện.

3. Hỗ trợ về chính sách và tín dụng: Xây dựng chính sách ưu đãi về đất đai, thuế và tín dụng cho các trang trại chăn nuôi quy mô lớn và các doanh nghiệp liên kết chuỗi giá trị. Thời gian thực hiện liên tục, chủ thể là các cấp chính quyền địa phương và ngân hàng.

4. Phát triển hạ tầng và công nghệ: Đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng giao thông, kho lạnh, hệ thống giết mổ tập trung và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chuỗi giá trị. Thời gian thực hiện 3-5 năm, do các cơ quan quản lý và doanh nghiệp phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý và hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chính sách phát triển ngành chăn nuôi lợn, hỗ trợ liên kết chuỗi và kiểm soát dịch bệnh.

2. Doanh nghiệp và hợp tác xã chăn nuôi: Áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất, phát triển mô hình liên kết và nâng cấp chuỗi giá trị nhằm tăng lợi nhuận và ổn định thị trường.

3. Người chăn nuôi quy mô nhỏ và trang trại: Nắm bắt các kiến thức về chuỗi giá trị, kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến và cơ hội tham gia liên kết để nâng cao thu nhập.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế nông nghiệp: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, phân tích chuỗi giá trị và các kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Chuỗi giá trị chăn nuôi lợn là gì?
   Chuỗi giá trị chăn nuôi lợn là tập hợp các hoạt động và tác nhân từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm thịt lợn, nhằm tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm cuối cùng.

2. Tại sao cần phát triển chuỗi giá trị chăn nuôi lợn?
   Phát triển chuỗi giá trị giúp tăng hiệu quả sản xuất, giảm chi phí trung gian, nâng cao chất lượng sản phẩm và ổn định đầu ra, từ đó tăng thu nhập cho người chăn nuôi.

3. Các yếu tố ảnh hưởng chính đến chuỗi giá trị chăn nuôi lợn là gì?
   Bao gồm điều kiện tự nhiên, dịch bệnh, chi phí đầu vào, công nghệ, hạ tầng, thị trường và chính sách hỗ trợ của nhà nước.

4. Làm thế nào để nâng cấp chuỗi giá trị chăn nuôi lợn?
   Thông qua đổi mới công nghệ, cải tiến chất lượng sản phẩm, giảm chi phí, tăng cường liên kết giữa các tác nhân và nâng cao quản trị chuỗi.

5. Ai là tác nhân chính trong chuỗi giá trị chăn nuôi lợn?
   Bao gồm hộ chăn nuôi, thương lái, người giết mổ, bán buôn, bán lẻ và người tiêu dùng cuối cùng, mỗi tác nhân đóng vai trò quan trọng trong chuỗi.

Kết luận

• Chuỗi giá trị chăn nuôi lợn tại thị xã Phổ Yên có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông nghiệp và đảm bảo an ninh lương thực địa phương.
• Các tác nhân trong chuỗi chưa liên kết chặt chẽ, dẫn đến chi phí trung gian cao và lợi nhuận phân phối chưa đồng đều.
• Nghiên cứu đã phân tích chi tiết các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp phát triển chuỗi giá trị bền vững.
• Các giải pháp tập trung vào liên kết chuỗi, nâng cao chất lượng sản phẩm, hỗ trợ chính sách và phát triển hạ tầng kỹ thuật.
• Tiếp theo, cần triển khai các mô hình liên kết thực tiễn và đánh giá hiệu quả để nhân rộng, đồng thời tăng cường công tác quản lý dịch bệnh và an toàn thực phẩm.

Hành động ngay hôm nay để phát triển chuỗi giá trị chăn nuôi lợn bền vững tại Phổ Yên!