Nghiên cứu bệnh thán thư trên thanh long và biện pháp quản lý hiệu quả

LỜI CẢM ƠN

TÓM TẮT

ABSTRACT

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH SÁCH BẢNG

DANH SÁCH HÌNH

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

1. CHƢƠNG 1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

1.2. Mục tiêu và yêu cầu nghiên cứu

1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu về cây thanh long

2.1.1. Phân loại thực vật

2.1.2. Nguồn gốc và phân bố

2.2. Tổng quan về bệnh thán thư

2.2.1. Thiệt hại do bệnh thán thư

2.2.2. Triệu chứng gây bệnh thán thư

2.3. Tác nhân gây bệnh thán thư trên cây trồng

2.3.1. Đặc điểm tác nhân

2.3.2. Đặc điểm phân loại các loài Colletotrichum thường gặp phổ biến

2.3.3. Đặc điểm hình thái Colletotrichum spp

2.3.4. Đặc điểm một số loài nấm Colletotrichum spp. gây bệnh thán thư trên cây trồng

2.3.5. Đặc điểm sinh học của nấm Colletotrichum spp

2.3.6. Xác định loài thuộc chi Colletotrichum dựa vào ứng dụng sinh học phân tử

2.4. Một số nghiên cứu về bệnh thán thư trên thanh long

2.4.1. Gây hại nấm Colletotrichum trên thanh long

2.4.2. Biện pháp quản lý tổng hợp bệnh thán thư

2.4.2.1. Biện pháp ngăn ngừa bệnh Colletotrichum

2.4.2.2. Kiểm soát bằng biện pháp canh tác

2.4.2.3. Kiểm soát bằng sử dụng vi sinh vật

2.4.2.4. Kiểm soát bệnh bằng sử dịch trích thực vật

2.4.2.5. Kiểm soát bằng biện pháp hóa học

3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Nội dung nghiên cứu

3.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

3.2.1. Thời gian nghiên cứu

3.2.2. Địa điểm nghiên cứu

3.3. Vật liệu nghiên cứu

3.4. Phương pháp

3.4.1. Thu thập và định danh các loài từ chi Colletotrichum bằng phương pháp hình thái và kỹ thuật công nghệ sinh học phân tử

3.4.1.1. Phân lập, phân nhóm và định danh loài nấm gây bệnh thán thư trên cây thanh long thuộc chi Colletotrichum dựa trên đặc điểm hình thái

3.4.1.2. Định danh loài của chủng nấm Colletotrichum spp. dựa trên trình tự DNA vùng ITS- rDNA

3.4.1.3. Khảo sát khả năng xâm nhiễm, gây hại của nấm Colletotrichum spp trên cành thanh long

3.4.1.4. Đánh giá khả năng gây hại của nấm Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum truncatum trên các giống thanh long đang trồng phổ biến hiện nay

3.4.2. Khảo sát đặc điểm sinh học đối với tác nhân gây bệnh thán thư trên thanh long

3.4.2.1. Khảo sát ảnh hưởng của pH đối với Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum truncatum

3.4.2.2. Khảo sát ảnh hưởng của nhiệt độ đối với Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum truncatum

3.4.3. Khả năng lưu tồn, phát sinh phát triển của bệnh thán thư trên thanh long

3.4.3.1. Khảo sát sự hiện diện của nấm Colletotrichum spp. trong nước mưa tại vườn thanh long

3.4.3.2. Khảo sát sự hiện diện của nấm Colletotrichum spp. trong nước mương

3.4.3.3. Khảo sát sự hiện diện của nguồn bệnh trên mô chết, tàn dư thực vật trong vườn thanh long

3.4.3.4. Khảo sát sự hiện diện của tác nhân bệnh trong đất trồng thanh long

3.4.3.5. Kiểm chứng tác nhân gây bệnh của các chủng Colletotrichum spp. thu thập được từ nước mưa, nước mương, mô chết, tàn dư thực vật và trong đất (quy trình Koch)

3.4.3.6. Nghiên cứu diễn biến phát sinh, phát triển của bệnh thán thư thanh long trong năm

3.4.4. Xây dựng hợp phần kỹ thuật của qui trình phòng trừ tổng hợp bệnh theo hướng an toàn

3.4.4.1. Xác định hiệu quả một số loại nông dược ở các nồng độ khác nhau đối với tác nhân gây bệnh

3.4.4.2. Xác định hiệu quả một số loại dịch trích thảo mộc ở các nồng độ khác nhau đối với nấm gây bệnh

3.4.4.3. Khảo sát khả năng đối kháng của các chủng xạ khuẩn và vi khuẩn Bacillus spp. với nấm nấm gây bệnh

3.4.4.4. Đánh giá hiệu quả của một số loại thuốc hóa, dịch trích thảo mộc và sinh học đối với bệnh thán thư gây hại ở điều kiện nhà lưới

3.4.4.5. Đánh giá hiệu quả của một số loại nông dược và dịch trích thảo mộc đối với bệnh thán thư trên thanh long ngoài đồng

3.4.4.6. Đánh giá hiệu quả của một số loại sinh học và dịch trích thảo mọc đối với tác nhân gây bệnh ở điều kiện ngoài đồng

3.4.4.7. Thử nghiệm các biện pháp quản lý tổng hợp bệnh thán thư trên thanh long (Mô hình diện hẹp)

3.5. Phương pháp xử lý số liệu

4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

4.1. Kết quả thu thập và định danh các loài từ chi Colletotrichum bằng phương pháp hình thái và kỹ thuật sinh học phân tử

4.1.1. Kết quả thu thập và phân lập bệnh thán thư thanh long tại các tỉnh phía Nam

4.1.2. Kết quả phân nhóm nấm Colletotrichum spp. gây bệnh thán thư trên thanh long tại các tỉnh phía Nam

4.1.3. Kết quả định danh loài từ chi Colletotrichum bằng kỹ thuật sinh học phân tử

4.2. Kết quả khả năng xâm nhiễm, gây hại của nấm Colletotrichum spp. Gây bệnh than thư trên cành thanh long

4.2.1. Kết quả khả năng xâm nhiễm tự nhiên và cơ học của nấm Colletotrichum gây bệnh thán thư trên cành thanh long

4.2.2. Kết quả lây nhiễm nhân tạo và tái phân lập ký sinh gây bệnh của các chủng nấm thuộc chi Colletotrichum thu thập được

4.2.3. Đánh giá khả năng gây hại của nấm Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum truncatum trên các giống thanh long đang trồng phổ biến hiện nay

4.3. Đặc điểm sinh học của nấm Colletotrichum truncatum và Colletotrichum gloeosporioides tác nhân gây bệnh thán thư trên thanh long

4.3.1. Ảnh hưởng của các mức pH khác nhau đối với nấm Colletotrichum truncatum gây bệnh thán thư thanh long

4.3.2. Ảnh hưởng của các mức pH khác nhau đối với nấm Colletotrichum gloeosporioides gây bệnh thán thư thanh long

4.3.3. Kết quả ảnh hưởng của các mức nhiệt độ đến sự sinh trưởng của nấm Colletotrichum gloeosporioides

4.3.4. Kết quả ảnh hưởng của các mức nhiệt độ đến sự sinh trưởng của nấm Colletotrichum truncatum

4.4. Sự lưu tồn, phát sinh và phát triển của nấm Colletotrichum gây bệnh thán thư trên thanh long

4.4.1. Kết quả hiện diện của nấm Colletotrichum trong nước mưa tại các vườn thanh long

4.4.2. Sự hiện diện của nấm Colletotrichum trong nước mương, rãnh vườn thanh long

4.4.3. Sự hiện diện của nấm Colletotrichum sp. trên mô chết, tàn dư thực vật tại vườn thanh long

4.4.4. Kết quả hiện diện của nấm Colletotrichum spp. trong đất vườn thanh long ở các độ sâu khác nhau

4.4.5. Kết quả kiểm chứng các chủng Colletotrichum spp. gây bệnh thán thư trên cành thanh long (quy tắc Koch)

4.4.6. Diễn biến phát sinh, phát triển của bệnh thán thư thanh long trong năm

4.5. Kết quả về xây dựng hợp phần kỹ thuật của qui trình phòng trừ tổng hợp bệnh theo hướng an toàn

4.5.1. Hiệu quả một số loại nông dược đối với nấm gây bệnh thán thư ở điều kiện phòng thí nghiệm

4.5.1.1. Khả năng ức chế đường kính của tản nấm Colletotrichum truncatum và hiệu lực của một số loại thuốc hóa học

4.5.1.2. Khả năng ức chế đường kính của tản nấm Colletotrichum gloeosporioides, Colletotrichum truncatum và hiệu lực của một số loại thuốc sinh học

4.5.2. Hiệu quả một số loại dịch trích thảo mộc ở các nồng độ khác nhau đối với nấm gây bệnh ở điều kiện phòng thí nghiệm

4.5.2.1. Kết quả xác định nồng độ 2%, 3% và 4% của một số loại dịch trích thảo mộc đối với nấm Colletotrichum truncatum

4.5.3. Khả năng đối kháng của các chủng xạ khuẩn và vi khuẩn Bacillus spp. với nấm Colletotrichum gây bệnh thán thư thanh long ở điều kiện phòng thí nghiệm

4.5.3.1. Kết quả đối kháng của các chủng xạ khuẩn với nấm Colletotrichum truncatum gây bệnh thán thư trên thanh long

4.5.3.2. Kết quả đối kháng của các chủng xạ khuẩn với nấm Colletotrichum gloeosporioides gây bệnh thán thư trên thanh long

4.5.3.3. Khả năng đối kháng của các dòng vi khuẩn Bacillus với nấm Colletotrichum truncatum gây bệnh thán thư trên thanh long

4.5.3.4. Kết quả của các chủng vi khuẩn Bacillus với nấm Colletotrichum gloeosporioides gây bệnh thán thư trên thanh long

4.5.4. Hiệu quả của một số loại thuốc hóa học, sinh học và dịch trích thảo mộc đối với bệnh thán thư gây hại trên thanh long ở điều kiện nhà lưới

4.5.5. Hiệu quả của một số loại nông dược và dịch trích thảo mộc đối với bệnh thán thư gây hại trên thanh long ở điều kiện ngoài đồng

4.5.6. Hiệu quả của một số loại hoạt chất sinh học đối với bệnh thán thư gây hại trên thanh long ở ngoài đồng

4.5.7. Hiệu quả thử nghiệm phòng trừ tổng hợp bệnh thán thư trên thanh long (Mô hình diện hẹp)

5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về bệnh thán thư trên thanh long

Bệnh thán thư, do các loài nấm thuộc chi Colletotrichum gây ra, là một trong những bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến cây thanh long. Nghiên cứu cho thấy Colletotrichum gloeosporioides và Colletotrichum truncatum là hai tác nhân chính gây bệnh. Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa, đặc biệt trong các tháng có độ ẩm cao, làm giảm năng suất và chất lượng của thanh long. Các triệu chứng điển hình bao gồm vết đen trên thân và quả, có thể dẫn đến thối rữa. Theo nghiên cứu, bệnh phát sinh và phát triển mạnh nhất vào tháng 9 và tháng 10, trùng với thời điểm mưa lớn tại Đồng Bằng Sông Cửu Long. Tình hình này đặt ra yêu cầu cấp thiết trong việc tìm kiếm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhằm kiểm soát bệnh thán thư trên cây thanh long.

1.1. Tác động của bệnh thán thư

Bệnh thán thư không chỉ gây thiệt hại về năng suất mà còn ảnh hưởng đến giá trị thương mại của thanh long. Sự hiện diện của bệnh có thể làm giảm đáng kể sản lượng thu hoạch, dẫn đến tổn thất kinh tế cho nông dân. Các nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh có thể làm giảm năng suất từ 30% đến 70%, tùy thuộc vào mức độ nhiễm bệnh và điều kiện canh tác. Việc hiểu rõ tác động của bệnh thán thư là rất quan trọng trong việc xây dựng các chiến lược quản lý hiệu quả.

II. Nghiên cứu về điều kiện phát sinh bệnh

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng điều kiện môi trường, bao gồm độ ẩm, nhiệt độ và pH đất, có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của bệnh thán thư. Các thí nghiệm cho thấy Colletotrichum phát triển tốt nhất ở nhiệt độ từ 25 đến 30 độ C và độ ẩm trên 80%. Đặc biệt, nấm có thể tồn tại trong tàn dư thực vật và đất, làm tăng nguy cơ lây nhiễm cho cây trồng. Việc khảo sát sự hiện diện của nấm trong nước mưa và các nguồn nước xung quanh vườn thanh long cho thấy nấm có thể lây lan qua nước, do đó việc quản lý nguồn nước cũng rất quan trọng trong phòng ngừa bệnh.

2.1. Điều kiện môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh

Các yếu tố như pH, nhiệt độ và độ ẩm không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của nấm mà còn tác động đến khả năng nhiễm bệnh của cây thanh long. Nghiên cứu cho thấy pH đất từ 5.5 đến 7.0 là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển của Colletotrichum. Việc điều chỉnh pH đất có thể giúp kiểm soát sự phát triển của nấm và giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi và điều chỉnh các yếu tố môi trường trong quá trình canh tác thanh long.

III. Biện pháp quản lý bệnh thán thư

Để quản lý hiệu quả bệnh thán thư, nghiên cứu đã đề xuất một số biện pháp tổng hợp, bao gồm sử dụng thuốc hóa học, biện pháp sinh học và canh tác. Các hoạt chất như Difenoconazole, Azoxystrobin và dịch trích từ cây móng tay đã cho thấy hiệu quả cao trong việc ức chế sự phát triển của nấm gây bệnh. Ngoài ra, việc sử dụng vi sinh vật có ích như các chủng Bacillus và Streptomyces cũng được khuyến nghị nhằm tăng cường khả năng kháng bệnh cho cây thanh long. Việc áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp không chỉ giúp kiểm soát bệnh mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

3.1. Biện pháp hóa học và sinh học

Sử dụng thuốc hóa học là một trong những biện pháp phổ biến để kiểm soát bệnh thán thư. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc có thể dẫn đến hiện tượng kháng thuốc và ô nhiễm môi trường. Do đó, kết hợp với biện pháp sinh học là cần thiết. Các nghiên cứu đã cho thấy hiệu quả của dịch trích thực vật và các chủng vi sinh vật trong việc ức chế sự phát triển của nấm gây bệnh. Việc áp dụng các biện pháp này trong một quy trình quản lý tổng hợp sẽ giúp giảm thiểu chi phí và tăng cường hiệu quả phòng ngừa bệnh.

Nghiên cứu bệnh thán thư trên thanh long và các biện pháp quản lý tổng hợp