Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế sâu rộng, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bảo hiểm trở thành yếu tố sống còn để tồn tại và phát triển. Tại Việt Nam, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ngày càng sôi động với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước, tạo nên sự cạnh tranh gay gắt về doanh thu, thị phần, sản phẩm và công nghệ. Đặc biệt, đại dịch Covid-19 đã đặt ra nhiều thách thức chưa từng có, buộc các doanh nghiệp bảo hiểm phải đẩy mạnh chuyển đổi số để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp - Chi nhánh Thanh Hóa (ABIC Thanh Hóa) trong giai đoạn 2019-2021, với mục tiêu làm rõ thế mạnh, điểm yếu, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh chuyển đổi số. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các yếu tố môi trường bên ngoài và bên trong doanh nghiệp, tập trung vào sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa và các tỉnh lân cận.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ ABIC Thanh Hóa phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả kinh doanh, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp bảo hiểm khác trong việc ứng dụng chuyển đổi số để tăng cường sức cạnh tranh trên thị trường. Qua đó, góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của ngành bảo hiểm và nền kinh tế địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, trong đó:

  • Khái niệm cạnh tranh: Được hiểu là quá trình giành lợi thế về giá cả, chất lượng sản phẩm và dịch vụ nhằm chiếm lĩnh thị phần và tối đa hóa lợi nhuận. Michael Porter nhấn mạnh cạnh tranh là việc doanh nghiệp cố gắng giành thị phần lớn nhất và lợi nhuận cao hơn mức trung bình ngành.

  • Năng lực cạnh tranh: Là khả năng duy trì vị trí trên thị trường lâu dài, đảm bảo lợi nhuận và thực hiện mục tiêu chiến lược. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), năng lực cạnh tranh thể hiện qua năng suất, chất lượng, công nghệ, sự khác biệt sản phẩm và chi phí sản xuất.

  • Chuyển đổi số: Là quá trình tích hợp công nghệ kỹ thuật số vào mọi hoạt động doanh nghiệp, thay đổi mô hình kinh doanh và cung cấp giá trị mới cho khách hàng. Chuyển đổi số không chỉ là áp dụng công nghệ mà còn là thay đổi văn hóa doanh nghiệp, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: năng lực quản lý, nguồn nhân lực, tầm nhìn chiến lược, năng lực tài chính và trình độ công nghệ. Mô hình SWOT và ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE) và bên trong (IFE) được áp dụng để phân tích năng lực cạnh tranh.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu nghiên cứu bao gồm:

  • Dữ liệu thứ cấp: Báo cáo tài chính, báo cáo nội bộ của ABIC Thanh Hóa, số liệu từ Bộ Tài chính, Tổng cục Thống kê, các tạp chí chuyên ngành và báo cáo ngành bảo hiểm.

  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát ý kiến chuyên gia, phỏng vấn trực tiếp và khảo sát trực tuyến qua Google Form với các cán bộ, chuyên gia trong ngành bảo hiểm tại Thanh Hóa.

Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là định tính kết hợp phân tích thống kê:

  • Sử dụng ma trận EFE và IFE để đánh giá các yếu tố môi trường bên ngoài và nội bộ ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh.

  • Áp dụng ma trận hình ảnh cạnh tranh để so sánh năng lực cạnh tranh của ABIC Thanh Hóa với các đối thủ chính như PTI, VBI và MIC tại địa bàn Thanh Hóa.

  • Mô hình SWOT được sử dụng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của ABIC Thanh Hóa trong bối cảnh chuyển đổi số.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 18 yếu tố chi tiết đánh giá năng lực cạnh tranh, sử dụng thang điểm Likert 5 cấp độ, dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel để tính toán điểm trung bình và phân tích kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và thị phần:

    • Doanh thu phí bảo hiểm gốc của ABIC Thanh Hóa tăng từ 187,589 triệu đồng năm 2019 lên 224,590 triệu đồng năm 2021, tương ứng tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 7,5%/năm.
    • Tỷ lệ tăng trưởng doanh thu năm 2020 giảm còn 14,6% so với 129,6% năm 2019 do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
    • ABIC Thanh Hóa giữ vị trí thứ 3 trong hệ thống ABIC về doanh thu và chiếm khoảng 11,5% thị phần toàn hệ thống năm 2021.

  2. Năng suất lao động:

    • Năng suất lao động tăng từ 3,412 triệu đồng năm 2019 lên 3,940 triệu đồng năm 2021, tăng 15,5% trong giai đoạn này, cho thấy hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực được cải thiện.

  3. Cạnh tranh về sản phẩm và thương hiệu:

    • ABIC triển khai hơn 100 sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ, tập trung vào bảo hiểm vi mô và liên kết Bancassurance với Agribank, phục vụ chủ yếu khách hàng nông nghiệp, nông thôn.
    • Thương hiệu ABIC mới được xếp hạng trong top 10 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ uy tín tại Việt Nam từ năm 2021, tuy nhiên mức độ nhận diện và truyền thông còn hạn chế.

  4. Cạnh tranh về công nghệ:

    • ABIC đã số hóa một số sản phẩm chính và quy trình nghiệp vụ, nhưng còn nhiều hạn chế về nhân sự công nghệ thông tin, hệ thống phần mềm chưa hoàn thiện, thiếu ứng dụng hỗ trợ khách hàng trực tuyến.
    • Chi nhánh Thanh Hóa chưa có cán bộ chuyên trách công nghệ thông tin, gây khó khăn trong việc vận hành và phát triển hệ thống số hóa.

  5. Nguồn nhân lực:

    • Tổng số lao động tại chi nhánh là 57 người, trong đó chỉ 3,57% có trình độ thạc sĩ, đa số có trình độ đại học.
    • Bộ máy lãnh đạo và nhân sự chủ chốt còn thiếu hụt về số lượng và chuyên môn sâu về bảo hiểm, tài chính, ảnh hưởng đến khả năng nghiên cứu và triển khai chiến lược chuyển đổi số.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy ABIC Thanh Hóa có sự tăng trưởng ổn định về doanh thu và năng suất lao động trong giai đoạn 2019-2021, dù chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch Covid-19. Việc giữ vững vị trí thứ 3 trong hệ thống ABIC và chiếm hơn 11% thị phần cho thấy năng lực cạnh tranh tương đối tốt so với các đối thủ tại địa phương.

Tuy nhiên, hạn chế về công nghệ và nguồn nhân lực là những điểm yếu lớn, làm giảm khả năng chuyển đổi số toàn diện và hiệu quả. So với các doanh nghiệp bảo hiểm khác như PTI, VBI và MIC, ABIC Thanh Hóa còn thua kém về mức độ đầu tư công nghệ và phát triển thương hiệu. Điều này phù hợp với nhận định chung của ngành bảo hiểm Việt Nam khi chuyển đổi số mới chỉ dừng ở mức số hóa quy trình, chưa thực sự chuyển đổi mô hình kinh doanh.

Việc áp dụng ma trận SWOT và ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài, bên trong giúp làm rõ các cơ hội như xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, sự ổn định chính trị pháp luật, và thách thức như cạnh tranh gay gắt, biến động thị trường, yêu cầu công nghệ cao. Các biểu đồ so sánh doanh thu, năng suất lao động và điểm đánh giá các yếu tố cạnh tranh sẽ minh họa rõ nét hơn sự khác biệt giữa ABIC Thanh Hóa và các đối thủ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư công nghệ số

    • Đẩy mạnh phát triển hệ thống phần mềm quản lý khách hàng, hợp đồng và bồi thường trên nền tảng số hóa đồng bộ.
    • Tuyển dụng và đào tạo nhân sự công nghệ thông tin chuyên sâu, đặc biệt tại chi nhánh Thanh Hóa.
    • Mục tiêu: Hoàn thiện hệ thống công nghệ trong vòng 2 năm tới, nâng cao trải nghiệm khách hàng và hiệu quả vận hành.

  2. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

    • Tăng cường đào tạo chuyên môn, kỹ năng chuyển đổi số cho cán bộ, nhân viên, đặc biệt là đội ngũ lãnh đạo và nhân sự chủ chốt.
    • Thu hút nhân sự có trình độ cao về bảo hiểm, tài chính và công nghệ để nâng cao năng lực nghiên cứu và quản trị.
    • Mục tiêu: Đạt tỷ lệ 10% cán bộ trình độ thạc sĩ trở lên trong 3 năm tới.

  3. Đổi mới sản phẩm và mở rộng thị trường

    • Nghiên cứu phát triển các sản phẩm bảo hiểm số hóa, bảo hiểm vi mô phù hợp với nhu cầu khách hàng hiện đại.
    • Mở rộng kênh phân phối liên kết với các ngân hàng, tổ chức tài chính và phát triển kênh bán hàng trực tuyến.
    • Mục tiêu: Tăng trưởng doanh thu sản phẩm mới ít nhất 15% mỗi năm đến năm 2025.

  4. Nâng cao nhận diện thương hiệu và marketing số

    • Xây dựng chiến lược truyền thông số, quảng bá thương hiệu ABIC trên các nền tảng mạng xã hội và kênh trực tuyến.
    • Tổ chức các chương trình chăm sóc khách hàng, tăng cường tương tác và phản hồi nhanh chóng qua các ứng dụng số.
    • Mục tiêu: Đưa ABIC vào top 5 doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ uy tín tại Thanh Hóa trong 3 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ABIC Thanh Hóa

    • Hỗ trợ xây dựng chiến lược phát triển, chuyển đổi số và nâng cao năng lực cạnh tranh dựa trên phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cụ thể.

  2. Các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam

    • Tham khảo kinh nghiệm, mô hình chuyển đổi số và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh trong ngành bảo hiểm.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính - Bảo hiểm

    • Cung cấp cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn để phục vụ học tập và nghiên cứu sâu hơn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp

    • Là tài liệu tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp bảo hiểm trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập kinh tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh của ABIC Thanh Hóa được đánh giá dựa trên những yếu tố nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các yếu tố: năng lực quản lý, nguồn nhân lực, tầm nhìn chiến lược, năng lực tài chính và trình độ công nghệ. Các yếu tố này được khảo sát và phân tích bằng ma trận EFE, IFE và SWOT.

  2. Chuyển đổi số ảnh hưởng như thế nào đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bảo hiểm?
    Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp cải tiến quy trình, nâng cao hiệu quả quản lý, tăng trải nghiệm khách hàng và phát triển sản phẩm mới, từ đó nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.

  3. ABIC Thanh Hóa đã đạt được những kết quả gì trong giai đoạn 2019-2021?
    ABIC Thanh Hóa tăng trưởng doanh thu từ 187,589 triệu đồng lên 224,590 triệu đồng, giữ vị trí thứ 3 trong hệ thống ABIC, năng suất lao động tăng 15,5%, đồng thời mở rộng danh mục sản phẩm và phát triển kênh phân phối.

  4. Những hạn chế lớn nhất của ABIC Thanh Hóa hiện nay là gì?
    Hạn chế gồm thiếu hụt nhân sự công nghệ thông tin chuyên sâu, hệ thống phần mềm chưa hoàn thiện, nhận diện thương hiệu còn yếu và nguồn nhân lực trình độ cao còn ít.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh của ABIC Thanh Hóa?
    Giải pháp gồm tăng cường đầu tư công nghệ số, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đổi mới sản phẩm và mở rộng thị trường, nâng cao nhận diện thương hiệu và marketing số.

Kết luận

  • ABIC Thanh Hóa có sự tăng trưởng ổn định về doanh thu và năng suất lao động trong giai đoạn 2019-2021, giữ vị trí thứ 3 trong hệ thống ABIC.
  • Năng lực cạnh tranh của ABIC chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố nội bộ như quản lý, nhân lực, tài chính và trình độ công nghệ, cũng như môi trường bên ngoài như cạnh tranh thị trường và xu thế chuyển đổi số.
  • Hạn chế về công nghệ và nguồn nhân lực là những thách thức cần được khắc phục để doanh nghiệp phát triển bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tập trung vào chuyển đổi số, phát triển nhân lực, đổi mới sản phẩm và marketing.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho ABIC Thanh Hóa và các doanh nghiệp bảo hiểm khác trong việc ứng dụng chuyển đổi số để nâng cao sức cạnh tranh, hướng tới phát triển bền vững đến năm 2025 và xa hơn.

Call-to-action: Ban lãnh đạo ABIC Thanh Hóa và các bên liên quan cần nhanh chóng triển khai các giải pháp chuyển đổi số đồng bộ, đầu tư phát triển nguồn nhân lực và đổi mới sản phẩm để tận dụng cơ hội thị trường, nâng cao vị thế cạnh tranh trong kỷ nguyên số.