Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc nâng cao kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) cho cán bộ, công chức là yếu tố then chốt để xây dựng chính quyền điện tử hiệu quả. Tại phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh, với hơn 21.500 hộ dân và 16 công chức, nhu cầu nâng cao kỹ năng CNTT nhằm đáp ứng yêu cầu công việc ngày càng cấp thiết. Theo số liệu khảo sát, trên 85% công chức được trang bị máy tính, 80% có chữ ký số, 90% có tài khoản trên chính quyền điện tử, tuy nhiên kỹ năng sử dụng các phần mềm và ứng dụng CNTT còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kỹ năng ứng dụng CNTT của công chức tại UBND phường Bình Trị Đông từ năm 2021 đến nay, đánh giá những mặt được và hạn chế, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao kỹ năng CNTT, góp phần cải thiện năng suất và hiệu quả công vụ. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại trụ sở UBND phường, tập trung vào công chức lãnh đạo và chuyên môn. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc hỗ trợ xây dựng môi trường làm việc hiện đại, giảm chi phí hành chính, tăng cường hiệu quả cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đồng thời góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển chính phủ số của Chính phủ Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết kỹ năng ứng dụng CNTT: Định nghĩa kỹ năng CNTT là khả năng vận dụng kiến thức, công cụ và phần mềm CNTT để xử lý, truyền tải và lưu trữ thông tin phục vụ công việc chuyên môn. Khái niệm này được xây dựng dựa trên Luật CNTT số 67/2006/QH11 và các quan điểm của các nhà nghiên cứu về kỹ năng (Vũ Dũng, Thái Duy Tuyên).

  • Mô hình chuyển đổi số trong quản lý hành chính nhà nước: Tập trung vào việc ứng dụng CNTT để nâng cao hiệu quả quản lý, cải cách thủ tục hành chính, phát triển chính quyền điện tử và chính phủ số theo Chiến lược phát triển CPĐT giai đoạn 2021-2025.

  • Khái niệm kỹ năng số và năng lực số của công chức: Bao gồm kỹ năng sử dụng phần mềm soạn thảo văn bản, quản lý văn bản điện tử, tổ chức họp trực tuyến, sử dụng chữ ký số và khai thác các ứng dụng dịch vụ công trực tuyến.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp thu thập qua phiếu khảo sát trực tuyến và trực tiếp với 16 công chức UBND phường Bình Trị Đông, bao gồm 4 công chức lãnh đạo và 12 công chức chuyên môn. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành, tài liệu học thuật và các số liệu thống kê liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, kết hợp phân tích tổng hợp để đánh giá thực trạng kỹ năng CNTT. Các biểu đồ, bảng số liệu được xây dựng để minh họa kết quả khảo sát về trình độ CNTT, tần suất sử dụng phần mềm, kỹ năng tổ chức họp trực tuyến và sử dụng chữ ký số.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2024, phù hợp với chiến lược phát triển chính phủ điện tử và chuyển đổi số của Chính phủ Việt Nam. Quá trình thu thập dữ liệu và khảo sát diễn ra trong năm 2023 và đầu năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Trình độ ứng dụng CNTT của công chức còn hạn chế: Trong số 16 công chức, chỉ 1 người đạt trình độ ứng dụng nâng cao, 8 người trình độ A, 7 người trình độ B. Tốc độ đánh máy còn chậm, 25% công chức tự đánh giá chưa thành thạo, không ai sử dụng thành thạo 10 ngón tay. Tần suất sử dụng các tổ hợp phím tắt chỉ đạt khoảng 56,25% thường xuyên hoặc rất thường xuyên.

  2. Kỹ năng sử dụng phần mềm và ứng dụng chưa đồng đều: Microsoft Word được sử dụng thường xuyên bởi 100% công chức, nhưng các phần mềm như PowerPoint, Excel, AutoCAD, Canva, Capcut chỉ được sử dụng không thường xuyên hoặc hạn chế. Khoảng 43,75% công chức mới đang tiếp cận phần mềm quản lý văn bản điện tử, chỉ 25% sử dụng thành thạo.

  3. Kỹ năng tổ chức họp trực tuyến còn yếu: Chỉ 4/16 công chức có thể tự tổ chức họp trực tuyến trên các nền tảng như Microsoft Teams, Zoom, Google Meet. 63% công chức còn lúng túng trong tương tác trực tuyến, ảnh hưởng đến hiệu quả họp.

  4. Sử dụng chữ ký số chưa phổ biến và thành thạo: 100% công chức có chữ ký số, nhưng chỉ 56,25% thao tác thành thạo, 25% còn lúng túng và 18,75% cần hỗ trợ. Việc sử dụng chữ ký số giúp rút ngắn thời gian ban hành văn bản, tuy nhiên chưa được khai thác tối đa.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mặc dù phường Bình Trị Đông đã đầu tư trang thiết bị CNTT đầy đủ (16 máy tính cho 16 công chức, kết nối internet cáp quang, phần mềm quản lý văn bản điện tử), kỹ năng ứng dụng CNTT của công chức vẫn chưa đáp ứng yêu cầu công việc hiện đại. Nguyên nhân chủ yếu do sự chênh lệch trình độ CNTT, thói quen làm việc truyền thống, thiếu các chương trình đào tạo bài bản và chính sách khuyến khích nâng cao kỹ năng.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành hành chính nhà nước, tình trạng này tương đồng với nhiều địa phương khác, nơi công chức còn ngại đổi mới, chưa thành thạo các phần mềm chuyên dụng và kỹ năng số. Việc chưa thành thạo tổ chức họp trực tuyến và sử dụng chữ ký số làm giảm hiệu quả quản lý, tăng chi phí vận hành. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất sử dụng phần mềm, bảng phân loại trình độ CNTT và biểu đồ kỹ năng tổ chức họp trực tuyến để minh họa rõ hơn.

Việc nâng cao kỹ năng CNTT không chỉ giúp công chức làm việc hiệu quả hơn mà còn góp phần thực hiện thành công các mục tiêu chuyển đổi số quốc gia, giảm chi phí hành chính, tăng cường minh bạch và cải thiện dịch vụ công cho người dân.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng CNTT định kỳ: Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về soạn thảo văn bản, sử dụng phần mềm quản lý văn bản điện tử, tổ chức họp trực tuyến và sử dụng chữ ký số. Mục tiêu nâng tỷ lệ công chức thành thạo kỹ năng CNTT lên trên 80% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: UBND phường phối hợp với các trung tâm đào tạo CNTT.

  2. Xây dựng chính sách khuyến khích và thi đua ứng dụng CNTT: Áp dụng các hình thức khen thưởng, động viên công chức có thành tích xuất sắc trong ứng dụng CNTT, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp không thực hiện đúng quy trình. Mục tiêu tăng cường ý thức và động lực học tập CNTT. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm 2024.

  3. Nâng cấp hạ tầng và trang thiết bị CNTT: Bổ sung máy in, máy scan, thiết bị bảo mật để đảm bảo an toàn thông tin và nâng cao hiệu quả công việc. Đầu tư hệ thống mạng LAN nội bộ để tăng tốc độ kết nối và ổn định đường truyền. Chủ thể: UBND quận Bình Tân phối hợp UBND phường, hoàn thành trong năm 2024.

  4. Xây dựng quy trình, quy chế ứng dụng CNTT trong công việc: Ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về sử dụng phần mềm, quản lý thiết bị, quy trình ký số và tổ chức họp trực tuyến. Mục tiêu chuẩn hóa hoạt động, giảm thiểu sai sót và nâng cao hiệu quả. Thời gian thực hiện trong quý III năm 2024.

  5. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số: Tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo về vai trò của CNTT trong cải cách hành chính, chuyển đổi số nhằm thay đổi tư duy, khuyến khích công chức chủ động học hỏi và áp dụng công nghệ mới. Chủ thể: Đảng ủy phường, UBND phường, triển khai liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức các cấp chính quyền địa phương: Nghiên cứu giúp hiểu rõ thực trạng kỹ năng CNTT, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả công việc và phục vụ người dân tốt hơn.

  2. Các nhà quản lý hành chính nhà nước: Tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và quy trình ứng dụng CNTT phù hợp với đặc thù từng địa phương, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số.

  3. Các tổ chức đào tạo và bồi dưỡng cán bộ công chức: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để thiết kế chương trình đào tạo kỹ năng CNTT thực tiễn, đáp ứng nhu cầu thực tế của công chức.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý nhà nước, công nghệ thông tin: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về kỹ năng ứng dụng CNTT trong quản lý hành chính, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng ứng dụng CNTT của công chức phường Bình Trị Đông còn hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do sự chênh lệch trình độ CNTT, thói quen làm việc truyền thống, thiếu các khóa đào tạo bài bản và chính sách khuyến khích chưa rõ ràng. Ví dụ, 31,25% công chức không sử dụng các phím tắt trong soạn thảo văn bản, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc.

  2. Việc nâng cao kỹ năng CNTT có tác động như thế nào đến hiệu quả công việc?
    Kỹ năng CNTT giúp rút ngắn thời gian xử lý văn bản, tăng cường giao tiếp qua họp trực tuyến, giảm chi phí văn phòng phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ công. Ví dụ, 80% văn bản được xử lý và ký số đúng quy trình giúp tiết kiệm thời gian và tăng tính minh bạch.

  3. Các phần mềm nào công chức phường Bình Trị Đông thường sử dụng?
    Microsoft Word được sử dụng thường xuyên 100%, trong khi các phần mềm như PowerPoint, Excel, AutoCAD, Canva, Capcut được sử dụng hạn chế. Việc sử dụng phần mềm quản lý văn bản điện tử cũng chưa thành thạo, chỉ 25% công chức sử dụng thành thạo.

  4. Làm thế nào để cải thiện kỹ năng tổ chức họp trực tuyến cho công chức?
    Cần tổ chức các khóa đào tạo thực hành trên các nền tảng như Microsoft Teams, Zoom, Google Meet, đồng thời xây dựng quy trình họp trực tuyến chuẩn. Hiện chỉ 25% công chức có thể tự tổ chức họp trực tuyến, do đó đào tạo là cần thiết.

  5. Chữ ký số được sử dụng như thế nào trong công việc hành chính?
    Chữ ký số giúp công chức ký, đóng dấu văn bản điện tử nhanh chóng, giảm thời gian trình ký. Tuy nhiên, chỉ 56,25% công chức thao tác thành thạo, còn lại vẫn còn lúng túng hoặc cần hỗ trợ, ảnh hưởng đến tiến độ xử lý văn bản.

Kết luận

  • Kỹ năng ứng dụng CNTT của công chức UBND phường Bình Trị Đông còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong soạn thảo văn bản, sử dụng phần mềm quản lý văn bản điện tử, tổ chức họp trực tuyến và sử dụng chữ ký số.
  • Cơ sở hạ tầng CNTT được đầu tư tương đối đầy đủ nhưng chưa được khai thác tối đa do hạn chế về kỹ năng và chính sách hỗ trợ.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp đào tạo, chính sách khuyến khích, nâng cấp hạ tầng và xây dựng quy trình chuẩn nhằm nâng cao kỹ năng CNTT cho công chức.
  • Việc nâng cao kỹ năng CNTT góp phần nâng cao hiệu quả công việc, giảm chi phí hành chính và thúc đẩy chuyển đổi số tại địa phương.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, hoàn thiện chính sách và giám sát thực hiện nhằm đạt mục tiêu nâng cao kỹ năng CNTT trong vòng 12 tháng tới.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao kỹ năng CNTT, góp phần xây dựng chính quyền điện tử hiện đại và hiệu quả!