I. Tác động của công nghệ đến chuyển dịch lao động
Nghiên cứu chỉ ra rằng công nghệ có vai trò quan trọng trong việc chuyển dịch lao động trong ngành chế biến chế tạo (CNCBCT) tại Việt Nam. Sự phát triển của công nghiệp 4.0 đã thúc đẩy thay đổi trong lao động, dẫn đến việc tăng cường tự động hóa và nâng cao kỹ năng lao động. Theo một nghiên cứu, sự thay đổi này không chỉ làm gia tăng hiệu suất sản xuất mà còn cải thiện chất lượng lao động, tạo ra một thị trường lao động năng động hơn. Điều này thể hiện rõ qua việc các doanh nghiệp CNCBCT đang chuyển mình từ việc sử dụng công nghệ thấp sang công nghệ cao, qua đó nâng cao chất lượng lao động và tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới cho người lao động.
1.1. Tác động tích cực của công nghệ
Sự thay đổi công nghệ đã tạo ra những tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT. Các doanh nghiệp đã đầu tư vào công nghệ mới, từ đó nâng cao năng suất lao động và cải thiện tình hình kinh tế. Đặc biệt, sự gia tăng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) đã giúp doanh nghiệp phát triển các sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu thị trường. Điều này không chỉ giúp tăng trưởng kinh tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới, đặc biệt là cho lao động có trình độ cao. Một nghiên cứu cho thấy rằng, các doanh nghiệp áp dụng công nghệ tiên tiến có khả năng tăng trưởng kinh tế cao hơn 20% so với các doanh nghiệp sử dụng công nghệ lạc hậu.
1.2. Những thách thức trong chuyển dịch lao động
Mặc dù có nhiều tác động tích cực, nhưng công nghệ cũng mang lại những thách thức cho thị trường lao động. Việc tự động hóa có thể dẫn đến sự giảm sút nhu cầu về lao động không có kỹ năng, làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm lao động này. Bên cạnh đó, sự chuyển dịch này đòi hỏi người lao động phải nâng cao kỹ năng để đáp ứng yêu cầu mới của thị trường. Thực tế cho thấy, nhiều lao động vẫn chưa được đào tạo đầy đủ để thích ứng với công nghệ mới, dẫn đến tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng trong ngành CNCBCT. Như vậy, việc đào tạo và đào tạo nghề là rất cần thiết để đảm bảo rằng lực lượng lao động có thể đáp ứng được yêu cầu của công nghệ mới.
II. Đánh giá tác động của công nghệ đến chuyển dịch lao động
Đánh giá tổng quan cho thấy rằng công nghệ không chỉ ảnh hưởng đến chuyển dịch lao động mà còn tác động đến cơ cấu ngành trong CNCBCT. Việc áp dụng công nghệ mới trong sản xuất đã giúp cải thiện hiệu suất sản xuất, giảm chi phí và tăng cường khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự thay đổi trong công nghệ có thể làm tăng tỉ trọng lao động trong các ngành sử dụng công nghệ cao, đồng thời giảm tỉ trọng lao động trong các ngành sử dụng công nghệ thấp. Điều này cho thấy rằng, công nghệ không chỉ thúc đẩy sự phát triển của ngành mà còn định hình lại cơ cấu lao động trong ngành CNCBCT.
2.1. Xu hướng chuyển dịch lao động
Xu hướng chuyển dịch lao động trong ngành CNCBCT đang diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là trong bối cảnh công nghiệp 4.0. Các doanh nghiệp đang dần chuyển từ mô hình sản xuất truyền thống sang mô hình sản xuất thông minh, nơi mà công nghệ đóng vai trò chủ đạo. Sự chuyển dịch này không chỉ tạo ra một môi trường làm việc hiện đại mà còn khuyến khích người lao động nâng cao kỹ năng và khả năng thích ứng với công nghệ mới. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ lao động trong các ngành sử dụng công nghệ cao đã gia tăng đáng kể trong giai đoạn 2012-2018, cho thấy sự chuyển dịch tích cực của cơ cấu lao động.
2.2. Đánh giá tác động kinh tế
Tác động của công nghệ đến chuyển dịch lao động không chỉ dừng lại ở mức độ nội bộ của doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế. Việc áp dụng công nghệ mới giúp tăng cường năng suất lao động, từ đó góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ có xu hướng tạo ra giá trị gia tăng cao hơn và có khả năng cạnh tranh tốt hơn trên thị trường quốc tế. Điều này cho thấy rằng, công nghệ không chỉ là yếu tố thúc đẩy sự phát triển của ngành CNCBCT mà còn là động lực chính cho sự phát triển kinh tế của Việt Nam trong tương lai.
