Tổng quan nghiên cứu

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, lượng phân bón sử dụng trong nông nghiệp Việt Nam năm 2022 đạt khoảng 10 triệu tấn, trong đó phân bón hóa học chiếm khoảng 80%. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón không hợp lý dẫn đến nhiều hệ lụy như lãng phí tài nguyên, ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Cây mía đường là cây trồng chủ lực tại huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh, chiếm khoảng 40% diện tích trồng trọt với vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp chế biến đường. Tuy nhiên, ngành mía đường tại đây đang đối mặt với nhiều thách thức như trình độ canh tác chưa đồng đều, cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ và giá cả biến động thất thường.

Nghiên cứu này được thực hiện từ tháng 12/2023 đến tháng 6/2024 nhằm đánh giá hiệu quả ứng dụng hệ thống quản trị nông nghiệp FRM (Farmer Relationship Management) trong quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác cho cây mía đường tại huyện Tân Châu. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các loại đất chính gồm đất xám trên phù sa cổ (X), đất nâu đỏ trên đá macma bazơ (Fk) và đất nâu vàng trên phù sa cổ (Fp). Mục tiêu cụ thể là đánh giá thực trạng ứng dụng FRM, đo lường hiệu quả kinh tế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả ứng dụng hệ thống này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng mía và phát triển bền vững ngành mía đường tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dinh dưỡng và bón phân trong nông nghiệp, tập trung vào ba khái niệm chính: quản lý dinh dưỡng tổng hợp, bón phân chính xác và hệ thống quản trị nông nghiệp FRM. Quản lý dinh dưỡng tổng hợp bao gồm việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu như N, P, K, Ca, Mg, S và các vi lượng cho cây mía nhằm tối ưu hóa năng suất và chất lượng. Bón phân chính xác là phương pháp điều chỉnh lượng phân bón dựa trên đặc điểm đất đai, nhu cầu cây trồng và điều kiện môi trường nhằm giảm lãng phí và ô nhiễm. Hệ thống FRM là công cụ công nghệ thông tin giúp thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu về đất đai, cây trồng, thời tiết và người nông dân, hỗ trợ ra quyết định quản lý dinh dưỡng và bón phân hiệu quả.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp bao gồm số liệu về đất đai, khí hậu, sản xuất mía và ứng dụng FRM từ năm 2019 đến 2022 tại huyện Tân Châu. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 140 hộ nông dân trồng mía, trong đó 85 hộ có liên kết với công ty Thành Thành Công và 70 hộ không liên kết. Mẫu khảo sát được chọn theo công thức Yamane với sai số 10% và độ tin cậy 90%. Phương pháp phân tích dữ liệu chủ yếu là thống kê mô tả và phân tích hiệu quả tài chính sử dụng phần mềm Excel. Các chỉ tiêu đánh giá gồm năng suất, doanh thu, lợi nhuận, tỷ suất lợi nhuận trên chi phí và hiệu quả sử dụng đất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả năng suất và chất lượng mía trên các loại đất:

    • Trên đất xám phù sa cổ (X), nông hộ ứng dụng FRM đạt doanh thu 78.399 nghìn đồng/ha, cao hơn 21.212 nghìn đồng/ha so với nông hộ không ứng dụng (57.187 nghìn đồng/ha).
    • Trên đất nâu đỏ đá macma bazơ (Fk), doanh thu của nông hộ có FRM là 80.166 nghìn đồng/ha, cao hơn 16.841 nghìn đồng/ha so với nhóm không FRM (63.325 nghìn đồng/ha).
    • Trên đất nâu vàng phù sa cổ (Fp), doanh thu của nông hộ có FRM là 85.002 nghìn đồng/ha, cao hơn 17.540 nghìn đồng/ha so với nhóm không FRM (67.463 nghìn đồng/ha).
  2. Hiệu quả lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận trên chi phí:

    • Trên đất X, mô hình có FRM cho lợi nhuận 38.605 nghìn đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 0,97 lần, cao hơn 17.490 nghìn đồng/ha và 0,38 lần so với mô hình không FRM.
    • Trên đất Fk, lợi nhuận mô hình FRM là 39.536 nghìn đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 0,97 lần, cao hơn 12.885 nghìn đồng/ha và 0,24 lần so với mô hình không FRM.
    • Trên đất Fp, lợi nhuận mô hình FRM là 45.850 nghìn đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 1,17 lần, cao hơn 13.562 nghìn đồng/ha và 0,25 lần so với mô hình không FRM.
  3. Chất lượng mía và giá bán:
    Nông hộ ứng dụng FRM có chữ đường cao hơn, giúp giá bán mía cao và ổn định, trong khi nhóm không FRM bị giảm giá khoảng 100.000 đồng/tấn do chất lượng thấp hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy ứng dụng hệ thống quản trị nông nghiệp FRM giúp tối ưu hóa quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác, từ đó nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho cây mía đường. Việc sử dụng dữ liệu đất đai, khí hậu và cây trồng qua hệ thống FRM giúp nông dân điều chỉnh lượng phân bón phù hợp, tránh lãng phí và ô nhiễm môi trường. So với các nghiên cứu trước đây về bón phân cân đối cho mía, nghiên cứu này bổ sung bằng chứng thực tiễn về vai trò của công nghệ quản lý hiện đại trong sản xuất nông nghiệp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh doanh thu và lợi nhuận giữa hai nhóm nông hộ, cũng như bảng phân tích chi tiết các chỉ tiêu kinh tế trên từng loại đất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cấp và hoàn thiện phần mềm FRM:
    Cải tiến giao diện và tính năng quản lý dữ liệu để tăng tính chính xác và dễ sử dụng, nhằm hỗ trợ nông dân cập nhật thông tin nhanh chóng. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Công ty phát triển phần mềm và công ty Thành Thành Công.

  2. Tăng cường đào tạo kỹ thuật cho nông dân:
    Tổ chức các khóa tập huấn về quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác sử dụng FRM, nâng cao khả năng tiếp nhận công nghệ. Thời gian: hàng quý. Chủ thể: Trung tâm khuyến nông huyện và công ty Thành Thành Công.

  3. Xây dựng mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ:
    Mở rộng liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra ổn định, đồng thời áp dụng quy trình quản lý dinh dưỡng qua FRM. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: UBND huyện, công ty Thành Thành Công.

  4. Phát triển hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả:
    Thiết lập hệ thống giám sát liên tục hiệu quả sử dụng phân bón và năng suất mía qua FRM, làm cơ sở điều chỉnh chính sách và kỹ thuật. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, công ty Thành Thành Công.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nông dân trồng mía:
    Nâng cao kiến thức về quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác, áp dụng công nghệ FRM để tăng năng suất và thu nhập.

  2. Doanh nghiệp chế biến mía đường:
    Tối ưu hóa nguồn nguyên liệu chất lượng cao, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh doanh thông qua quản lý vùng nguyên liệu bằng FRM.

  3. Cơ quan quản lý nông nghiệp địa phương:
    Xây dựng chính sách hỗ trợ ứng dụng công nghệ quản lý nông nghiệp hiện đại, thúc đẩy phát triển bền vững ngành mía đường.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kinh tế nông nghiệp:
    Tham khảo mô hình ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý dinh dưỡng cây trồng, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ thống FRM là gì và có vai trò như thế nào trong quản lý nông nghiệp?
    FRM là hệ thống quản trị quan hệ nông dân, giúp thu thập và phân tích dữ liệu về đất đai, cây trồng và người nông dân, hỗ trợ ra quyết định quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác, nâng cao hiệu quả sản xuất.

  2. Ứng dụng FRM có giúp giảm chi phí phân bón không?
    Có. FRM giúp xác định lượng phân bón phù hợp với từng loại đất và giai đoạn sinh trưởng, tránh lãng phí và giảm chi phí đầu vào.

  3. Hiệu quả kinh tế khi áp dụng FRM so với phương pháp truyền thống ra sao?
    Nông hộ áp dụng FRM có lợi nhuận cao hơn từ 12 đến 21 triệu đồng/ha tùy loại đất, với tỷ suất lợi nhuận trên chi phí tăng từ 0,24 đến 0,38 lần so với không áp dụng.

  4. Làm thế nào để nông dân tiếp cận và sử dụng hệ thống FRM?
    Thông qua các khóa đào tạo do công ty và trung tâm khuyến nông tổ chức, cùng với ứng dụng trên điện thoại di động hoặc máy tính bảng.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả ứng dụng FRM?
    Bao gồm nâng cấp phần mềm, đào tạo kỹ thuật, xây dựng mô hình liên kết sản xuất và phát triển hệ thống giám sát hiệu quả.

Kết luận

  • Ứng dụng hệ thống quản trị nông nghiệp FRM giúp nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế cho cây mía đường tại huyện Tân Châu trên các loại đất chính.
  • Doanh thu và lợi nhuận của nông hộ áp dụng FRM cao hơn đáng kể so với nhóm không áp dụng, với lợi nhuận tăng từ 12 đến 21 triệu đồng/ha.
  • FRM hỗ trợ quản lý dinh dưỡng và bón phân chính xác, giảm lãng phí phân bón và bảo vệ môi trường.
  • Đề xuất các giải pháp kỹ thuật, đào tạo và liên kết sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả ứng dụng FRM trong thực tiễn.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển bền vững cho ngành mía đường địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nghiên cứu tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các bên liên quan triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng ứng dụng FRM và tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả trong các vụ mùa tiếp theo.