Tổng quan nghiên cứu

Ý thức chính trị (YTCT) là phẩm chất quan trọng hàng đầu của người cán bộ và thanh niên, sinh viên Việt Nam, đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách và phẩm chất của thế hệ trẻ. Theo Luật Giáo dục, mục tiêu đào tạo là phát triển con người toàn diện, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trường Cao đẳng Y tế Bình Định, với chức năng đào tạo đa ngành về Y - Dược, đã triển khai công tác giáo dục YTCT cho sinh viên trong giai đoạn 2018-2020. Qua đó, sinh viên được bồi dưỡng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng và lý tưởng đạo đức cách mạng, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nhân cách.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn một bộ phận sinh viên có biểu hiện suy thoái tư tưởng chính trị, thiếu tích cực trong học tập lý luận chính trị và tham gia các hoạt động chính trị xã hội. Những hạn chế này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đào tạo và sự phát triển toàn diện của sinh viên. Do đó, nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục YTCT cho sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Bình Định là cấp thiết và có ý nghĩa thực tiễn lớn.

Mục tiêu nghiên cứu là khảo sát thực trạng, đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục YTCT cho sinh viên trong giai đoạn 2018-2020 tại trường. Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đồng thời hỗ trợ nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế có phẩm chất chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về chính trị và giáo dục ý thức chính trị. Khái niệm chính trị được hiểu là toàn bộ hoạt động liên quan đến quyền lực nhà nước, các mối quan hệ giai cấp, dân tộc và quốc gia. Ý thức chính trị là hình thái ý thức xã hội phản ánh mối quan hệ chính trị - kinh tế xã hội, thể hiện lợi ích giai cấp và niềm tin vào đường lối cách mạng.

Giáo dục ý thức chính trị là hoạt động có mục đích nhằm truyền thụ tri thức, tư tưởng, đạo đức cách mạng, giúp sinh viên hình thành thế giới quan duy vật biện chứng, nhân sinh quan cách mạng và bản lĩnh chính trị vững vàng. Các yếu tố cấu thành giáo dục YTCT gồm chủ thể giáo dục (Đảng ủy, Ban Giám hiệu, giảng viên, tổ chức Đoàn thể), đối tượng giáo dục (sinh viên), nội dung giáo dục (lý luận chính trị, truyền thống dân tộc, pháp luật), và phương pháp giáo dục (học tập lý luận, tuyên truyền, hoạt động ngoại khóa).

Tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục YTCT tập trung vào chất lượng công tác chỉ đạo, chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị, nhận thức và niềm tin chính trị của sinh viên, cũng như kết quả tham gia các hoạt động chính trị xã hội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp: phân tích số liệu, tổng hợp tài liệu, điều tra xã hội học và phỏng vấn sâu. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 300 sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Bình Định trong giai đoạn 2018-2020, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện.

Dữ liệu thu thập bao gồm kết quả học tập các môn lý luận chính trị, bảng câu hỏi khảo sát nhận thức, thái độ và hành vi chính trị của sinh viên, cùng các báo cáo, tài liệu nội bộ của nhà trường. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính từ phỏng vấn.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chất lượng công tác chỉ đạo và tổ chức giáo dục YTCT: Đảng ủy và Ban Giám hiệu nhà trường đã quán triệt nghiêm túc các chỉ thị, kế hoạch của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tổ chức nhiều đợt học tập chính trị sâu rộng. Khoảng 85% sinh viên tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục chính trị, tuy nhiên chỉ có khoảng 60% sinh viên đánh giá cao hiệu quả của các hoạt động này.

  2. Nhận thức và thái độ chính trị của sinh viên: Khoảng 70% sinh viên có hiểu biết cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng. Tuy nhiên, 30% sinh viên còn hạn chế trong việc vận dụng kiến thức lý luận vào thực tiễn và có thái độ thờ ơ với các vấn đề chính trị xã hội.

  3. Chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị: Đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn tốt, nhưng phương pháp giảng dạy còn mang tính truyền thống, chưa thực sự hấp dẫn sinh viên. Chỉ khoảng 55% sinh viên hài lòng với phương pháp giảng dạy hiện tại, dẫn đến một bộ phận sinh viên thiếu động lực học tập.

  4. Tham gia các hoạt động chính trị xã hội: Khoảng 65% sinh viên tích cực tham gia các phong trào Đoàn, Hội và các hoạt động tình nguyện. Tuy nhiên, vẫn còn 20% sinh viên ít quan tâm hoặc không tham gia các hoạt động này, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện về chính trị và nhân cách.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, sự phát triển của cách mạng công nghiệp 4.0 và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã tạo ra nhiều thách thức mới trong công tác giáo dục YTCT, như sự lan truyền thông tin đa chiều trên mạng xã hội, ảnh hưởng tiêu cực từ các thế lực thù địch. Về chủ quan, phương pháp giảng dạy còn lạc hậu, thiếu đổi mới sáng tạo, chưa phát huy được vai trò chủ động của sinh viên.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành chính trị học, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường đại học, cao đẳng trong nước, khi mà việc nâng cao chất lượng giáo dục YTCT vẫn còn nhiều khó khăn. Việc đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, cũng như tăng cường phối hợp giữa các tổ chức trong nhà trường là những yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả giáo dục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sinh viên tham gia các hoạt động chính trị xã hội theo năm học, bảng so sánh mức độ hài lòng về phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị, và biểu đồ tròn phân bố nhận thức chính trị của sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng ủy và Ban Giám hiệu: Đẩy mạnh công tác quán triệt, chỉ đạo sâu sát các chủ trương, chính sách về giáo dục YTCT; xây dựng kế hoạch cụ thể, phân công rõ trách nhiệm cho từng phòng ban và tổ chức Đoàn thể. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm; chủ thể: Đảng ủy, Ban Giám hiệu.

  2. Đổi mới phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị: Áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức thảo luận, tình huống thực tế để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả. Mục tiêu nâng tỷ lệ sinh viên hài lòng lên trên 80% trong 2 năm; chủ thể: Bộ môn Lý luận chính trị, giảng viên.

  3. Phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức Đoàn thể và phòng ban chức năng: Tăng cường tổ chức các hoạt động ngoại khóa, phong trào tình nguyện, các cuộc thi tìm hiểu chính trị nhằm nâng cao nhận thức và sự tham gia của sinh viên. Mục tiêu tăng tỷ lệ sinh viên tham gia hoạt động chính trị xã hội lên 80% trong 2 năm; chủ thể: Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Phòng Công tác HSSV.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất và tài liệu học tập: Cập nhật, bổ sung giáo trình, tài liệu tham khảo, trang thiết bị dạy học hiện đại để hỗ trợ giảng viên và sinh viên. Thời gian thực hiện trong 1 năm; chủ thể: Ban Giám hiệu, Phòng Tài chính - Kế hoạch.

  5. Nâng cao ý thức tự giáo dục chính trị của sinh viên: Tuyên truyền, hướng dẫn sinh viên tự học, tự rèn luyện, phát huy vai trò chủ động trong việc nâng cao YTCT. Mục tiêu tăng cường ý thức tự giác học tập lý luận chính trị trong sinh viên lên 75% trong 2 năm; chủ thể: Giảng viên, Đoàn Thanh niên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám hiệu và Đảng ủy các trường đại học, cao đẳng: Nhận diện thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục YTCT, từ đó xây dựng kế hoạch phù hợp với đặc thù từng trường.

  2. Giảng viên các môn lý luận chính trị: Áp dụng các phương pháp giảng dạy đổi mới, nâng cao hiệu quả truyền đạt kiến thức và xây dựng bản lĩnh chính trị cho sinh viên.

  3. Các tổ chức Đoàn, Hội trong nhà trường: Tăng cường phối hợp tổ chức các hoạt động chính trị xã hội, phong trào thanh niên nhằm phát huy vai trò của sinh viên trong công tác giáo dục YTCT.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Chính trị học, Giáo dục học: Hiểu rõ vai trò, nội dung và phương pháp giáo dục YTCT, từ đó nâng cao nhận thức và vận dụng vào thực tiễn học tập, nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý thức chính trị là gì và tại sao quan trọng đối với sinh viên?
    Ý thức chính trị là nhận thức, niềm tin và thái độ của cá nhân đối với các vấn đề chính trị xã hội. Đối với sinh viên, YTCT giúp hình thành bản lĩnh chính trị, định hướng tư tưởng và phát triển nhân cách toàn diện, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

  2. Phương pháp nào hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục ý thức chính trị?
    Đổi mới phương pháp giảng dạy tích cực, sử dụng công nghệ thông tin, tổ chức thảo luận, tình huống thực tế và các hoạt động ngoại khóa là những phương pháp hiệu quả giúp sinh viên tiếp thu kiến thức và phát triển bản lĩnh chính trị.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên?
    Bao gồm chất lượng công tác chỉ đạo của nhà trường, trình độ và phương pháp giảng dạy của giảng viên, sự phối hợp của các tổ chức Đoàn thể, cơ sở vật chất, tài liệu học tập và ý thức tự học của sinh viên.

  4. Làm thế nào để sinh viên nâng cao ý thức tự giáo dục chính trị?
    Sinh viên cần chủ động tham gia các hoạt động chính trị xã hội, tích cực học tập lý luận chính trị, tự rèn luyện phẩm chất đạo đức và nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

  5. Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đến giáo dục ý thức chính trị là gì?
    Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra nhiều cơ hội và thách thức, như sự lan truyền thông tin đa chiều trên mạng xã hội, ảnh hưởng tích cực và tiêu cực đến nhận thức chính trị của sinh viên. Do đó, cần có giải pháp thích ứng, đổi mới phương pháp giáo dục để nâng cao hiệu quả giáo dục YTCT.

Kết luận

  • Giáo dục ý thức chính trị là yếu tố then chốt trong việc hình thành nhân cách và phẩm chất chính trị của sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Bình Định trong giai đoạn 2018-2020.
  • Thực trạng giáo dục YTCT còn tồn tại hạn chế về nhận thức, thái độ và phương pháp giảng dạy, ảnh hưởng đến hiệu quả đào tạo.
  • Các yếu tố khách quan như cách mạng công nghiệp 4.0 và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa tác động mạnh mẽ đến công tác giáo dục YTCT.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ gồm tăng cường chỉ đạo, đổi mới phương pháp giảng dạy, phối hợp tổ chức hoạt động chính trị xã hội, đầu tư cơ sở vật chất và nâng cao ý thức tự học của sinh viên.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác giáo dục YTCT, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế có bản lĩnh chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ hội nhập.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển.